دنباله‌دار هارتلی دوباره به خانه می‌آید!!

دهها سال از آخرین ظهور درخشان دنباله‌دار 103P/Hartley می‌گذرد.

دنباله‌دار هارتلی از انتشار کربن دو اتمی (C2) به رنگ سبز روشن می درخشد و در این تصویر از 26 سپتامبر 2023، دم کوتاهی را به سمت غرب نشان می‌دهد.

کریس اسچور

دنباله‌دار 103P/Hartley هر 6.5 سال یکبار به درون منظومه شمسی بازمی‌گردد و در زیر نگاه خشن خورشید یک کمای کرکی و دم ابریشمی رشد می‌کند. این دنباله‌دار آخرین بار در آوریل 2017 و طی یک ظهور نامطلوب به حضیض رسید، زمانی که به خورشید رسید قدری بیش از  12 نداشت. دنباله‌دار 103P/Hartley دنباله‌داری از خانواده مشتری است که بین مریخ و مشتری با فاصله متوسط 3.5 a.u از خورشید می‌چرخد. دنباله‌دارهای رام شده مشتری دوره‌های کوتاه تری با مدارهای شکل گرفته توسط غول گازی دارند.

مالکوم هارتلی همنام خود را در سال 1986 هنگام بررسی صفحات گرفته شده با تلسکوپ اشمیت بریتانیا در رصدخانه سایدینگ اسپرینگ در نیو ساوت ولز استرالیا کشف کرد. در آن زمان او نمی‌دانست که دنباله‌دار او توسط ماموریت دیپ‌ایمپکت ناسا (EPOXI) در نوامبر 2010، یکی از تنها هشت دنباله‌دار مورد بازدید فضاپیماها، مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. مقامات ناسا هارتلی را به جشن در طول پرواز دعوت کردند. در آن زمان نوه سه ساله‌اش به شدت می خواست به دنبال دنباله‌دار برود که از او التماس کرد که همراهش بیاید. وقتی او به ایالات متحده رفت، او فکر کرد که پدربزرگ برای رفتن به دنبال دنباله‌دار می‌رود. هارتلی به نقل از او گفت: “اوه، ما باید پرواز کنیم، همه ما باید به سمت دنباله‌دار پرواز کنیم.”

دنباله‌دار 03P/Hartley EPOXI در طول ماموریت 4 نوامبر 2010، دانشمند مأموریت دان یومانس، دنباله‌دار هارتلی را “بیش فعال، کوچک و پر جنب و جوش” توصیف کرد. این فضاپیما از جت‌های متعدد، به‌ویژه در یک انتهای جسم بولینگ پین‌شکل، تصویربرداری کرد که گازها و گرد و غبار را در ساختار سر دوش پرتاب می‌کرد. بلوکهای براق از مواد به ارتفاع تقریبی 50 متر و عرض 80 متر سطح را پر می‌کند. قطر دنباله‌دار حدود 1.6 کیلومتر (1 مایل) است.

ناسا / JPL-Caltech / UMD

در طول پرواز، فضاپیما به فاصله 694 کیلومتری (431 مایلی) از هسته بادام زمینی شکل رسید. خروج گاز از هسته، وجود یخ آب، متانول (همچنین به عنوان الکل چوب شناخته می‌شود)، دی‌اکسید کربن و احتمالاً متان را آشکار کرد. عجیب این است که بیشتر دی‌اکسید کربن از انتهای دنباله‌دار در فواره‌های آبفشان مانند بیرون می‌زند در حالی که آب از وسط آن بالا می‌رود. خوشحال خواهید شد که بدانید پس از فیلتر کردن مناسب، یک فنجان آب دنباله‌دار هارتلی را تقریباً به همان طعمی خواهید یافت که در شیر آب موجود است. هر دو دارای نسبت مشابهی از دوتریوم (ایزوتوپ هیدروژن) به هیدروژن یا D/H هستند. تصور می‌شود که سیارک‌ها و دست‌کم برخی از دنباله‌دارها پس از خنک شدن آن‌قدر که آب روی سطح آن جمع می‌شود، به ذخایر آب کمک کرده‌اند. در مقابل، نسبت D/H برای دنباله‌دار 67P/Churyumov-Gerasimenko بیش از چهار برابر بیشتر است.

این دنباله دار در 26 سپتامبر با فاصله 56.9 میلیون کیلومتری (35.3 میلیون مایل) از نزدیکترین فاصله به زمین گذشت و در 12 اکتبر در فاصله کمی بیش از یک زمین و خورشید به حضیض زمین خواهد رسید. روشنایی ظاهری آن بیشتر به ابزار شما بستگی دارد. برآوردهای قدر اخیر در پایگاه داده رصد دنباله‌دار (COBS) آن را در حدود قدر 8-8.5 برای رصدگرانی نشان می‌دهد که از دوربینهای دوچشمی بزرگ استفاده می‌کنند. با میدان دید گسترده و آسمان تاریک، دنباله‌دار 103P/Hartley کمای پراکنده به عرض 10 تا 12 دقیقه را دارد. ابزارهای بزرگتر با میدان دید محدودتر ممکن است کما را به این اندازه بزرگ نشان ندهند و منجر به تخمینهای ضعیفتری شوند.

قدر 8 یا 10 – بستگی دارد

ظاهر پراکنده دنباله‌دار 103P/Hartley کمای بزرگ و پراکنده دنباله‌دار هارتلی می‌تواند تعیین دقیق فاصله آن را دشوار کند. هنگام برآورد خود از دید منع شده استفاده کنید.

دن بارتلت

هنگام انجام تخمین قدر، ناظران از چندین تغییر مختلف روی یک موضوع استفاده می‌کنند. در یک روش رایج، به نام روش In-Out، دنباله‌دار در کانون با ستارگانی با قدر شناخته شده مقایسه می‌شود که برای مطابقت با قطر آن از فوکوس خارج می‌شوند. به همین دلیل، گاهی اوقات به دنباله‌دارهای کم نور با کمای بزرگ، قدرهای شگفت‌آور اختصاص داده می‌شود. درست مانند اجرام گسترده در اعماق آسمان، آنها می‌توانند کم نور به نظر برسند زیرا نور آنها در یک منطقه بزرگ است. این چیزی است که ممکن است در مورد 103P/Hartley مصداق داشته باشد. رصدگران با ابزارهای بزرگتر قدر بصری 9.5-10 را تخمین می‌زنند. البته بهترین راه برای اینکه بفهمید دنباله‌دار چه می کند این است که خودتان نگاهی بیندازید.

نقشه دنباله‌دار 103P/Hartley Comet 103P/Hartley در ماه آینده از Gemini به Hydra سفر می‌کند و برای مشاهده در آسمان صبحگاهی در موقعیت مناسبی قرار خواهد گرفت. تیکها موقعیتهای روزانه را با ستارگانی به قدر 8.5 نشان می‌دهند.

MegaStar، با حسن نیت از Emil Bonanno

من آخرین بار آن را در 14 سپتامبر در قدر 10.0 با کما 5 دقیقه و DC (درجه تراکم) 3 مشاهده کردم، به این معنی که یک جسم متراکم نور تا متوسط با هسته روشنتر در مرکز یک کمای پراکنده می‌باشد. یک فیلتر باند سوان که انتشارات کربن دیاتومیک را از خود عبور می‌دهد، برای افزایش کنتراست کما به خوبی عمل کرد. این دنباله‌دار باید در اوایل این هفته به اوج درخشندگی برسد و تا پایان ماه تقریباً به نیمی از این قدر می‌رسد. این دنباله‌دار در حال حرکت در سراسر صورت فلکی جوزا است، در 20 اکتبر به سرطان می‌رود و در هالووین به هیدرا می‌رسد. این امر باعث می‌شود که از ساعت 1 بامداد به وقت محلی تا سپیده دم به بهترین وجه قابل مشاهده باشد. هارتلی باید در یک تلسکوپ 6 اینچی یا بزرگتر (یا دوربین دوچشمی بزرگ) در زیر آسمان تاریک و بدون نور شدید ماه قابل مشاهده باشد. ما باید در هفته اول اکتبر با کمی نور مهتاب اکتفا کنیم، اما پس از آن، یک پنجره نسبتا تاریک از حدود 7 تا 23 اکتبر باقی خواهد ماند.

دلقک بازی درآوردن

می‌خواهم به یک جفت نزدیک  این دنباله‌دار با یکی از درخشان‌ترین سحابی‌های سیاره‌ای آسمان اشاره کنم. در صبح روز 12 اکتبر با NGC 2392 با قدر 9.7 در جمینی برخورد خواهد کرد که به عنوان سحابی صورت دلقک نیز شناخته می‌شود. همچنین یک فرصت تصویربرداری عالی خواهد بود. دنباله‌دار هارتلی تنها دنباله‌دار صبحگاهی درخشان نیست. دنباله‌دار 2P/Encke که اکنون در حدود قدر 8 است، به سرعت از اسد و سنبله در پایین آسمان شرقی قبل از شروع گرگ و میش به سمت شرق می‌رود. برای نقشه و جزئیات، شماره اکتبر 2023 مجله Sky & Telescope را بررسی کنید.

کمی گگنشاین بدهید

پادتاب یا Gegenschein در اکتبر در این تصویر که با عدسی چشم ماهی در اوایل اکتبر 2014 ساخته شده است. پادتاب نوری است که از گرد و غبار دایره‌البروج 180 درجه در مقابل خورشید در امتداد صفحه دایره البروج منعکس شده است. دامیان پیچ

پادتاب درخشندگی کم‌نوری در آسمان شب است که در نقطه پادخورشید قرار دارد و بر اثر بازتاب نور خورشید از ذرات میکروسکوپی واقع در منطقةالبروج پدید می‌آید. دیده‌شدن نور مخالف توسط یک رصدگر، نشان‌دهنده تیزبینی آن رصدگر است. امروزه با گسترش آلودگی نوری در سراسر جهان، دیدن نور مخالف برای بسیاری از اخترشناسان آماتور به یک آرزو تبدیل شده‌است.

ماه اکتبر همچنین یکی از بهترین زمانها برای دیدن پادتاب یا “نور مخالف” است. اگر ساعت 1 صبح بیدار هستید و دنبال دنباله دار هارتلی را شکار می کنید، چند دقیقه وقت بگذارید تا پادتاب را ردیابی کنید. پادتاب شبیه یک تکه نور ضعیف و پراکنده به عرض 8-10 درجه و ارتفاع 4-6 درجه است که در مرکز دایره البروج در حوت در زیر مربع بزرگ پگاسوس قرار دارد. بهترین زمان برای دیدن این درخشش شبح مانند زمانی است که حدود ساعت 1 بامداد به وقت محلی به وقت محلی از نصف النهار عبور می‌کند. اوایل پاییز زمان ایده‌آلی است زیرا آن بخش از دایره‌البروج در ساعت «نیمه‌شب» بر فراز مه افق قرار می‌گیرد و کهکشان راه شیری به همان اندازه درخشان مانعی ندارد.

اکتبر و اوایل نوامبر بهترین زمان برای رصدگران نیمکره شمالی برای مشاهده مخروط غول آسای دایره‌البروج (سمت چپ) در آسمان صبح است. رو به شرق بوده و حدود 2 ساعت قبل از طلوع آفتاب شروع به نگاه کردن کنید. صورتواره داسی شکل اسد در مرکز چپ و جبار در بالا سمت راست ظاهر می‌شوند.

باب کینگ

پادتاب مربوط به نور دایره‌البروجی است که به طور تصادفی در حال حاضر بهترین ظاهر خود را در آسمان قبل از طلوع برای ناظران عرض جغرافیایی میانه شمالی نشان می‌دهد. به دنبال مخروطی از نور ملایم درخشان باشید – در پایه آن وسیع‌تر و با افزایش ارتفاع کم‌تر می‌شود – که از افق شرقی درست قبل از شروع سپیده‌دم سر برافراشته است. حضور با شکوه و هوای آن درخشش غبار بین سیاره‌ای از دنباله‌دارها، سیارکها و حتی مریخ در امتداد و نزدیک صفحه دایره البروج است که توسط نور خورشید به جلو پراکنده شده است. بیشتر مواد بین زمین تا کمی فراتر از مدار مریخ قرار دارند.

این نقشه مکان و وسعت تقریبی پادتاب را در حدود ساعت 1 بامداد به وقت محلی در 7 اکتبر 2023 نشان می‌دهد.

Stellarium با اضافه شده توسط باب کینگ

در انتهای مخروطی خود، نور دایره‌البروج در امتداد دایره البروج (دایره البروج) به عنوان نوار دایره‌البروج بسیار ضعیفتر ادامه‌ می‌یابد که آسمان شب را احاطه کرده است. پادتاب یک لکه درخشانتر از نور مه آلود است که دقیقاً در مقابل خورشید در داخل نوار قرار دارد. هنگامی که خورشید در نیمه‌شب محلی (۱ بامداد به وقت روز) به پایین‌ترین حد از افق می‌رسد، پادتاب در جنوب و در بالاترین حد در آسمان در نقطه‌ای قرار می‌گیرد که اساساً نقطه «ماه کامل» دایره‌البروج در آن شب خاص است.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

COMET HARTLEY COMES HOME AGAIN; GEGENSCHEIN-GAZING

BY: BOB KING OCTOBER 4, 2023 

https://skyandtelescope.org/astronomy-news/comet-hartley-comes-home-again-gegenschein-gazing/