ساعات گرانبها با بارش شهابی جوزایی

بابک تفرشی و آذرگوی جوزایی

بابک تفرشی یک ستاره‌نگار حرفه‌ای است که در 13 دسامبر 2020 این تصویر را گرفت. او در حال ژست گرفتن روی یک صخره و خیره شدن به سمت شمال بر فراز اقیانوس بود که این گلوله آتشین جوزا به چشمش آمد.

بابک تفرشی

در حالی که این بارش شهابی پربارترین بارش سال است، اتفاقاً در زیر تابش خیره کننده ماه غول پیکر نیز رخ می‌دهد. به طور معمول، این امر برای دیدن هر شهاب سنگی به جز درخشانترین شهاب‌ها سخت است، اما به لطف شب‌های طولانی زمستان، یک پنجره رصدی انتخابی ساعاتی پس از غروب ماه باز می‌شود.

اوج بارش در دوشنبه شب تا صبح سه شنبه 13 تا 14 دسامبر با 120 شهاب در ساعت از یک مکان کاملا تاریک قابل مشاهده است. با رصد از آسمان حومه شهر، معمولاً حدود نیمی از این عدد را می‌بینیم.

بارش شهابی جوزایی این بار تا ساعات اولیه صبح آسمان را با ماه همراه خواهد بود. حداکثر فعالیت در شب 13 تا 14 دسامبر رخ می دهد.

Gregg Dinderman / Sky & Telescope

جوزایی‌ها دارای یک سلاح مخفی هستند – آذرگوی‌ها! این بارش شهابی تنها پس از بارش برساووشی به خاطر داشتن شهاب‌های درخشان در رتبه دوم قرار دارد، بنابراین انتظار می‌رود که با وجود نور ماه، مقدار کمی را مشاهده کنید.

جوزاها از یک کانون بارش در آسمان جریان دارند که فقط چند درجه در جنوب غربی ستاره درخشان کاستور در دوپیکر قرار دارد. هنگامی که زمین با سرعت 107000 کیلومتر در ساعت به دور خورشید می‌چرخد، با دنباله آوارهایی که از سیارک فایتون 3200 والد آنها مواجه می‌شود. مانند ماشینی که در شب در میان طوفان برف حرکت می‌کند، ما مستقیماً به سمت مواد فرو می‌رویم، که این امر باعث می‌شود که فکر کنیم شهابها از نقطه‌ای در آسمان می‌آیند.

در این تصویر 3 ساعته تایم لپس از بارش شهابی سال 2012 بر فراز استان یوننان، چین، جوزاهای متعددی از کانون بارش نزدیک کاستور دیده می‌شوند.

Copyright Jeff Dai

در واقع، قطعات در مسیرهای تقریباً موازی به جو ما برخورد می‌کنند. سرعت ترکیبی زمین و مواد بارش به میانگین سرعت جوزای ورودی حدود 127000 کیلومتر در ساعت می‌رسد، به اندازه‌ای سریع که اصطکاک با هوا برای گرم کردن و تبخیر ذرات، ایجاد یک دنباله نورانی به طول چندین کیلومتر از فلزات یونیزه شده (از جمله آهن و منیزیم) و مولکول‌های اتمسفر. گرمایش و یونیزاسیون ترکیبی منظره آشنایی را ایجاد می‌کند که اکثر مردم آن را به عنوان “ستاره تیرانداز” می‌شناسند.

می‌توانید به محض پایان گرگ و میش در 13 دسامبر، زمانی که کانون بارش به سختی در آسمان شمال شرقی طلوع کرده است، تماشای بارش را شروع کنید. در آن زمان است که گلوله‌های آتشین در حال پرسه زدن خواهند بود – شهاب‌سنگ‌هایی که در یک مسیر بسیار پایین به جو برخورد می‌کنند و دنباله‌ای طولانی‌مدت و اغلب درخشان ایجاد می‌کنند.

گلوله آتشین، شهاب سنگی بسیار درخشان است که وارد جو زمین شده و دوباره خارج می‌شود. اگر شهاب سنگ شروع به شکستن یا منفجر شدن در هوا کند، برخی از قطعات ممکن است به صورت شهاب‌سنگ با زمین برخورد کنند. نمونه‌های معروفی از آنها عبارتند از: گلوله آتشین بزرگ روز 1972 و  شهاب‌سنگ در 20 ژوئیه 1860

این گرافیک محدوده ارتفاعی را که جوزایی‌ها برای اولین بار در آن ظاهر می‌شوند و نقطه محو شدن آنها بر اساس داده‌های دوربین شهاب سنگ ناسا از 283 جوزایی در سال 2019 را نشان می‌دهد.

ناسا

تا ساعت 9 شب به وقت محلی، زمانی که تابش تا حدود 30 درجه افزایش یافت، می‌توانید به طور جدی شروع به مشاهده کنید. فقط به یاد داشته باشید که درخشش ماه تعداد شهاب‌ها را کاهش می‌دهد. برای بهترین دید، ماه را در پشت خود مشاهده کنید تا دید در شب خود را حفظ کنید. امسال سازمان بین‌المللی شهاب‌سنگ برای تعیین تأثیر نور درخشان ماه بر فعالیت شهاب‌ها کمک می‌خواهد. شما فقط باید حداقل یک ساعت بارش را مشاهده کنید و قدر آسمان خود را هر 30 دقیقه با شمارش تعداد ستاره‌های قابل مشاهده در مناطق خاصی از آسمان تخمین بزنید. نمودارهایی را برای این مناطق در اینجا پیدا خواهید کرد که استفاده از فیلد شماره 7 در نمودار 1 ساده‌ترین راه است. فرم ثبت نام رایگان را تکمیل کرده و سپس گزارش خود را ارسال کنید.

تابش جوزایی در ساعت 2 بامداد این نقشه آسمان را در حدود ساعت 2 بامداد نشان می‌دهد، زمانی که جوزا به آسمان جنوب غربی تبدیل می‌شود. از حدود ساعت 3 صبح به وقت محلی تا سپیده دم، ماه با بارش باران در اوج خود غایب خواهد بود.

Sky & Telescope / Gregg Dinderman

این سری از تصاویر راداری رنگی نزدیک شدن سیارک بالقوه خطرناک فایتون 3200 ، والد بارش شهابی جوزایی  را در 16 دسامبر 2017 نشان می‌دهد. این سیارک تا سال 2093 دوباره به آن نزدیک نخواهد شد. آوار‌هایی که در طول هر مدار خورشیدی باقی می‌مانند، جوزاها را ایجاد و حفظ می‌کند.

Arecibo Observatory / NASA / NSF

بارش شهابی جوزایی از دیگر بارش‌ها جداست، زیرا از فایتون 3200 ، یک سیارک 5.8 کیلومتری با مداری دنباله‌دار مانند که گهگاه دم غباری از آن جوانه می‌زند، سرچشمه می‌گیرد. بیشتر بارشهای شهابی از دنباله‌دارها سرچشمه می‌گیرند. فایتون بیش از هر سیارک بزرگ دیگری به خورشید نزدیک‌تر می‌شود و اخترشناسان را به این فرضیه سوق می‌دهد که گرمای شدید خورشیدی باعث می‌شود سطح آن ترک بخورد و گرد و غبار و سنگ‌هایی را آزاد کند که جوزایی‌هاا را ایجاد و تغذیه می‌کنند. زمین در طول سه هفته اول دسامبر، مدار فایتون را قطع می‌کند و ما در 13 تا 14 دسامبر از هسته عبور می‌کنیم که خود دلیلی برای افزایش سریع فعالیت در آن تاریخ‌ها می‌باشد.

هنگامی که زمین از جریان آوارهای آزاد شده توسط فایتون عبور می‌کند، مواد به جو برخورد می‌کنند و بارش شهابی رخ می‌دهد. این تجسم رویارویی سالانه سیاره ما با جریانی را به تصویر می‌کشد که تقریباً از اول دسامبر شروع می‌شود و در 22 دسامبر با اوج‌گیری در 13 تا 14 دسامبر به پایان می‌رسد.

Data by Peter Jenniskens and visualization by Ian Webster

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

PRECIOUS HOURS WITH THE GEMINIDS

BY: BOB KING DECEMBER 9, 2021

https://skyandtelescope.org/astronomy-news/precious-hours-with-the-geminids/