فصل گرفت چیست؟
فصل گرفت زمانی است که – از منظر ناظر زمینی – خورشید به اندازه کافی به یک گره مدار ماه نزدیک است تا اجازه دهد که گرفتگی رخ دهد. اگر خورشید در ماه کامل به یک گره نزدیک باشد، ماه گرفتگی را مشاهده می‌کنیم. اگر خورشید در ماه نو به یک گره نزدیک باشد، خورشیدگرفتگی را می‌بینیم. حداقل دو گرفت (یک خورشیدی و یکی ماه) و حداکثر 3 گرفت (یا قمری / خورشیدی / قمری، یا خورشیدی / قمری / خورشیدی). در یک فصل گرفت اتفاق می‌افتد.
هر از گاهی ـ و البته فقط به هنگام ماه نو یا ماه کامل ـ خورشید، زمین، و ماه در یک امتداد قرار می‌گیرند و مدار ماه با دایره‌البروج تلاقی می‌کند، و اصطلاحاً یک گره مداری تشکیل می‌دهد. به این پدیده که ندرتاً رخ می‌دهد «گرفت» می‌گویند. در هنگام ماه نو، گرفت را گرفتِ خورشید یا خورشیدگرفتگی، و در هنگام ماه کامل، گرفت را گرفتِ ماه یا ماهگرفتگی می‌گویند. در هنگام ماهگرفتگی، خورشید و ماه دقیقاً در جهت مقابل ـ در دو طرف زمین ـ قرار دارند، و بنابراین کره زمین موقتاً جلوی نور خورشید را، در رسیدن به ماه می‌‌گیرد.
خورشید گرفتگی فقط در ماه نو اتفاق می‌افتد. گرفت ماه تنها در ماه کامل اتفاق می‌افتد. علاوه بر این – برای بروز یک گرفت – ماه نو یا ماه کامل باید در یک فصل گرفت اتفاق بیفتد.
Beverley Sinclair در 21 آگوست 2017 این منظره زیبا را از گرفت کامل خورشید در خارج از Charleston، کارولینای جنوبی ثبت کرد و نوشت: “آسمان ابری بود که کاملا ابری شد، اما به طرز معجزه‌آسایی، با نزدیک شدن به گرفت کامل به آرامی صاف شد. این عکس حلقه الماس و دانه‌های بیلی را نشان می‌دهد
(http://www.alpo-astronomy.org/eclipse/observeeclipses/chapter9.htm
در اینجا چند اصطلاح برای درک فصل گرفت آمده است:
گره‌های ماه و مسیر ظاهری خورشید. مسیر ظاهری خورشید، صفحه مدار زمین در اطراف خورشید است. گره ماه نقطه‌ای است که در مدار ماهانه خود در مدار کره زمین، مدار ماه از آن صفحه عبور می‌کند. فصل گرفت زمانی است که – از نظر ناظر زمینی – خورشید به اندازه کافی به یک گره ماه نزدیک است تا اجازه دهد تا یک گرفت رخ دهد. اگر خورشید در ماه کامل به یک گره ماه نزدیک باشد، ما گرفتگی ماه را مشاهده می‌کنیم. اگر خورشید در ماه نو به یک گره ماه نزدیک باشد، ما گرفتگی خورشید را می‌بینیم.
به عبارت دیگر ، اگر ماه با با عبور از یکی از گره‌ها، کاملاً نو یا کامل شود، آنگاه گرفتگی نه تنها ممکن است – بلکه اجتناب‌ناپذیر است.
گره‌های ماه جایی هستند که مدار ماه را از صفحه دایره‌البروج یا صفحه زمین-خورشید قطع می‌کند. هنگامی که این گره‌ها مستقیماً به خورشید متمرکز می‌شوند، نقطه میانی تقریبا 35 روزگی فصل گرفت است. اواسط فصل گرفت در 30 دسامبر 2019 رخ داده است. دیگری در 20 ژوئن 2020 رخ خواهد داد. تصویر از Go Science GO.
چهار به هفت گرفت در هر سال، و دو فصل گرفت وجود دارد. در بعضی از سالها ، امکان وجود یک فصل گرفت سوم در سال قبل یا سالهای بعد (مانند فصل گرفت دسامبر 2019 / ژانویه 2020) وجود دارد.
یک فصل گرفت تقریباً 35 روز طول می‌کشد و در چرخه‌های 173.3 روزه تکرار می‌شود (حدود شش ماه تقویمی).
با توجه به اینکه ماه قمری (مدت زمان بین ماههای نو پیاپی یا ماههای کامل پی در پی) حدود 29.5 روز طول می‌کشد، حداقل دو گرفت (یکی خورشیدی و یکی قمری، به هر ترتیب) حداکثر 3 گرفت ممکن است (یا قمری / خورشیدی / قمری، یا خورشیدی / قمری / خورشیدی)، در یک فصل گرفت اتفاق می‌افتد.
اگر در یک سال تقویمی هفت گرفت وجود داشته باشد، چند امکان وجود دارد. فصل اول متعلق به یک فصل گرفتی است که از سال قبل آغاز شده است – و / یا 7 گرفت متعلق به یک فصل گرفتگی است که در سال بعد به پایان می‌رسد. این در حالی است که هفت گرفت بسیار نادر است. آخرین بار در سال 1982 اتفاق افتاد و اتفاق بعدی در سال 2038 رخ خواهد داد.
در 8 ژانویه سال 2020 در میان یک فصل گرفت که نقطه میانی آن در تاریخ 30 دسامبر 2019 به وقوع پیوست. اولین گرفت فصل گرفت فرا رسید که ماه نو در جلوی دیسک خورشیدی برای به نمایش گذاشتن یک گرفت خورشید حلقوی (حلقه آتش) در تاریخ 26 دسامبر 2019 اتفاق افتاد. عکس زیر را مشاهده کنید.
گرفتگی حلقوی در 26 دسامبر 2019 ، از تومون بی، گوام. الیوت هرمان گزارش داد: “روز زیبایی در گوام بود. این تصاویر با تلسکوپ Questar و دوربین Nikon D850 با استفاده از فیلتر خورشیدی Baader عکسبرداری شده‌اند.
دومین فصل گرفت فعلی با ماه گرفتگی کامل در 10 ژانویه سال 2020 همراه خواهد بود. هر ماه گرفتگی که زود یا دیر می شود ، در فصل گرفت ماه کاملی پیدا می‌شود که در تمام سایه زمین (سایه تاریک داخلی) گم شده است در عوض، از نیم سایه زمین (سایه ضعیف بیرونی) عبور می‌کند. از آنجا که ماه گرفتگی آینده در اواخر فصل گرفت رخ می‌دهد، یک ماه گرفتگی قمری رخ خواهد داد. نمودار زیر را مشاهده کنید.
در 10 ژانویه سال 2020، ماه کامل از سایه تاریک کره زمین اما از زیر نیم‌سایه جهان ما عبور می‌کند تا گرفتی را که به سختی قابل مشاهده می‌باشد را به نمایش بگذارد. این گرفت از ماه چشمگیرتر خواهد بود، جایی که خورشید گرفتگی جزئی را مشاهده می‌کنید.
خورشیدگرفتگی فقط در ماه نو اتفاق می‌افتد. گرفت ماه تنها در ماه کامل اتفاق می‌افتد. علاوه بر این – برای بروز یک گرفت – ماه نو یا ماه کامل باید در یک فصل گرفت اتفاق بیفتد. در غیر این‌صورت، ماه نو از سمت شمال یا جنوب خورشید می‌گذرد تا یک خورشیدگرفتگی اتفاق بیفتد و ماه کامل شمال یا جنوب سایه زمین را می‌پوشاند تا یک ماهگرفتگی رخ دهد.
در یک گرفت خورشیدی، خورشید، ماه و زمین در یک راستا واقع شده‌اند که ماه در وسط قرار دارد. تصویر از ناسا.
در یک ماه گرفتگی، خورشید، زمین و ماه باز در یک راستا قرار گرفته‌اند، با این تفاوت که زمین در وسط قرار دارد. تصویر از ناسا.
چرا فصول گرفت داریم؟
چرخه‌های زیادی در آسمان وجود دارد. فصل‌گرفت تنها یکی از این چرخه‌های آسمانی است.
در نظر بگیرید که اگر ماه در همان صفحه‌ای می‌چرخید که زمین به دور خورشید می‌چرخد، در هر ماه نو ما یک گرفت خورشیدی خواهیم داشت و در هر ماه کامل یک ماهگرفتگی داریم.
اما – در واقعیت – مدار ماه با فاصله 5 درجه به سمت دایره‌البروج (صفحه مداری زمین) متمایل است، بنابراین بیشتر اوقات ماه یا ماه کامل در نوسانات شمال و یا جنوبی در حال چرخش است. به عنوان مثال، در سال 2020 ، 12 ماه نو و 13 ماه کامل خواهیم داشت، اما فقط 2 خورشیدگرفتگی و 4 ماه گرفتگی (همه ماه‌گرفتگی‌ها در سال 2020 ، متأسفانه، ماهگرفتگی نیم‌سایه ضعیف می‌باشند).
در سال 2020 تعداد 12 ماه نو و 13 ماه کامل وجود دارد. A = گرفتگی خورشیدی حلقوی ، T = گرفتگی خورشیدی کامل ، و n = ماهگرفتگی نیم‌سایه‌ای. فازهای ماه Astropixels.
دو بار هر ماه، ماه در مدار خود به دور زمین می‌چرخد، ماه از دایره‌البروج (صفحه مداری زمین) در نقاطی به نام گره‌ها عبور می‌کند. اگر ماه از جنوب به شمال برود ، گره صعودی ماه نامیده می‌شود و اگر ماه از شمال به جنوب در حال حرکت باشد، آن را گره نزولی ماه می‌نامند. ماه آخرین بار در گره نزولی خود در تاریخ 26 دسامبر 2019 بود و در 9 ژانویه سال 2020 به گره صعودی خود می‌رسد.
بیشتر بخوانید: مسیر گره‌های ماه: 2001 تا 2100
http://astropixels.com/ephemeris/moon/moonnodes2001.html
هر زمان که گره‌های ماه مستقیماً به سمت خورشید قرار بگیرند، میانه فصل گرفت را نشان می‌دهد. ردیف شدن ماه، خورشید و زمین دقیقاً زمانی اتفاق می‌افتد که یک گرفت در اواسط فصل گرفت رخ دهد و گرفت بعدی در شرایطی رخ می‌دهد که در آغاز یا پایان یک فصل گرفت باشیم. هر ماه‌گرفت که در اوایل یا اواخر فصل گرفت اتفاق می‌افتد، ماهگرفتگی نیم‌سایه‌ای را نشان می‌دهد، در حالی که هرگونه گرفت خورشیدی که در اوایل یا اواخر فصل گرفت اتفاق می‌افتد، خورشید گرفتگی جزئی است.
در سال 2019، وسط فصل گرفت در 17 ژانویه، 10 ژوئیه و 30 دسامبر 2019 اتفاق افتاد. امسال در سال 2020، وسط فصل گرفت در 20 ژوئن سال 2020 و 11 دسامبر سال 2020 رخ می‌دهد.
وسط فصل گرفت: 30 دسامبر 2019
اولین گرفتگ (خورشیدی): 26 دسامبر 2019
گرفت دوم (قمری): 10 ژانویه سال 2020
اواسط فصل گرفت: 20 ژوئن 2020
اولین گرفت (قمری): 5 ژوئن 2020
گرفت دوم (خورشیدی): 21 ژوئن 2020
گرفت سوم (قمری): 5 ژوئیه 2020
اواسط فصل گرفت: 11 دسامبر سال 2020
گرفت اول (قمری): 30 نوامبر 2020
گرفت دوم (خورشیدی): 14 دسامبر سال 2020
صفحه مدار ماه با فاصله 5 درجه به مدار زمین در اطراف خورشید (خورشید) متمایل است. با این وجود، در این نمودار، الگوریتم مسیر سالانه ظاهری خورشید در مقابل صورتهای فلکی دایره‌البروجی به تصویر کشیده شده است. مدار ماه در دو نقطه به نام گره‌ها (N1 و N2)) از گرفت عبور می‌کند. این وسط فصل گرفت جایی است که این خط گره‌ها مستقیماً به خورشید قرار نگرفته است. در نمودار فوق، خط گره‌ها به سمت خورشید قرار نگرفته است.
ترجمه: سارا سیدحاتمی
منبع:
What is an eclipse season?
Posted by Bruce McClure in ASTRONOMY ESSENTIALS | January 8, 2020