تمام چیزهایی که باید در مورد بارش شهابی جباری بدانید!!

در سال 2020، انتظار می‌‌رود که بیشترین تعداد شهابهای بارش شهابی جباری در صبح 21 اکتبر دیده شود. اما صبحها قبل و بعد از طلوع خورشید – در یک آسمان تاریک – آنها را تماشا کنید.

جزئیات بارش شهابی سالانه جبار، نحوه و زمان تماشا در سال2020 را در این مقاله می‌توانید مطالعه کنید.

تصویری از یک شهاب درخشان جباری در سال 2017  راه شیری بر فراز پناهگاه ملی حیات وحش ملی ساچوست در میدل تاون، رود آیلند عکس از مایک کوئه

بارش شهابی جبّاری یکی از بارش‌های شهابی سالانه‌است که کانون بارش آن در صورت فلکی جبار می‌باشد. بارش شهابی جباری بارش خیلی مشهوری نیست امّا با این وجود جالب توجّه ‌است. این بارش معمولاً هر سال از حدود روز ۱۰ ماه مهر تا حدود روز ۱۶ ماه آبان فعّال است و در حدود روز30 ماه مهر به اوج می‌رسد. این زمانی است که زمین در حال عبور از میان بقایای دنباله دار هالی، دنباله‌دار ایجاد کننده بارش شهابی جباری است.  

سرعت میانگین شهاب‌های این بارش نسبت به کره زمین در اوقات اوج این بارش معمولاً حدود ۶۶٫۲ کیلومتر بر ثانیه ‌است که نسبتاً زیاد به ‌شمار می‌آید امّا شهاب‌های این بارش چندان روشن نیستند. نرخ ساعتی سرسویی اوج این بارش معمولاً حدود ۳۰ است که البتّه نرخ ساعتی سرسویی اوج هر بارش شهابی تغییر می‌کند.

معمولاً بیشترین تعداد شهاب را در چند ساعت قبل از طلوع می‌توانید مشاهده کنید و انتظار می‌رود اوج  آن صبح 21 اکتبر باشد. اما خوب است که از اکنون شهابها را تماشا کنید. ماه نو قبل از نیمه‌شب غروب می‌کند و آسمان تاریکی را برای مشاهده بارش شهابی جباری امسال فراهم می‌کند.

اصطلاح بارش شهابی ممکن است تصوری مثل بارش باران را به شما منتقل کند. اما تعداد معدودی بارش شهابی، شبیه به باران است. بارش شهابی جباری قویترین بارش سال نیست. از یک مکان تاریک، زمانی که ماه در آسمان حضور ندارد، ممکن است با اطمینان 10 تا 20 شهاب جباری در ساعت را در اوج خود ببینید.

آیا در سال 2020 این تعداد را خواهید دید؟ خب شاید. در مورد بارشهای شهابی همیشه عنصر عدم اطمینان و تعجب احتمالی وجود دارد.

عکسی از شهابهای جباری بر فراز مونتانا در سال 2018، توسط جان اشلی.

 بارش شهابی‌هایی که در آسمان در این ماه می‌بینید، اگر از سمت شمال می‌آیند، احتمالا بارش شهابی اژدهایی بوده‌اند، که اوج آن بارش می‌باشد. اگر آنها از مسیر حرکت خورشید در آسمان (دایره‌البروج) می‌آیند، ممکن است بخشی از بارش شهابی ثور جنوبی باشند که هنوز ادامه دارد. اما برخی از شهابهای دیده شده همچنین می‌تواند بخشی از بارش شهابی جباری باشد که 21 ـ 22 اکتبر (30 مهرماه) به اوج خود می‌رسد.

اوج این بارش، صبح ساعتهای پایانی احتمالا 21 اکتبر است. با این حال، زمانی که نور ماه کمتری در آسمان دیده می‌شود، شروع به تماشای اوج بارش کنید. شما ممکن است بارش شهابی جباری را دو ساعت قبل از طلوع آفتاب مشاهده کنید.

هر نوع شهاب جباری را مشاهده می‌کنید، توجه داشته باشید که آنها به عنوان شهاب‌های بسیار سریع شناخته می‌شوند و در جو زمین با سرعت 66 کیلومتر – 41 مایل در هر ثانیه حرکت می‌کنند. شهابهای موجود در این بارش ضعیف هستند. اما نیمی از شهابهای جباری بعد از عبورشان رد گاز یونیزه شده که چند ثانیه پس از عبور شهاب از خود باقی می‌گذارند.

 همچنین، گاهی اوقات، یک شهاب جباری می‌تواند فوق‌العاده روشن باشد و  سپس به قطعاتی تقسیم شود.

باز هم باید گفت، اوج بارش احتمالاً صبح 21 اکتبر است. اگرچه تماشای آن را در روزهای قبل از اوج بارش شروع کنید. ممکن است طی روزهای آینده یک یا دو شهاب جباری پیش از طلوع آفتاب ببینید.

اگرچه می‌توانید در روزهای پیش از اوج بارش، مشاهده بارش شهابی را آغاز کنید. شما ممکن است قبل از طلوع آفتاب طی روزهای آینده یک یا دو شهاب جباری را شکار کنید.

 چگونه می‌توانید بفهمید که  یک شهاب جباری است؟

 شما می‌توانید از کانون بارش آن متوجه شوید. نمودار زیر را مشاهده کنید.

کانون بارش شهابی جباری ستاره ابط‌الجوزا است.

کانون بارش شهابی جباری ستاره ابط‌الجوزا است. این ستاره به نام شبان‌شانه و  در پارسی میانه به نام بشن نامیده می‌شود و ستاره آلفای صورت فلکی شکارچی یا جبار می‌باشد.

هر بارش شهابی از ناحیه مشخصی از آسمان اتفاق می‌افتد و به این محل کانون بارش گفته می‌شود. جهت حرکت شهاب‌ها متفاوت است ولی امتداد مسیر آن‌ها به کانون بارشآن روی‌داد منتهی می‌شود. به دلیل دورنمای سه بُعدی، چنین به نظر می‌رسد که تمام شهاب‌هایی که از یک راستا می‌آیند، از یک نقطه گسیل می‌شوند.

این نام‌گذاری بر اساس نام صورت فلکی، صورت گرفته که آسمان زمین در آن وقت سال در حوالی آن صورت فلکی این رویداد را در بخشی از زمین نشان می‌دهد که در این مورد صورت فلکی جبار است.

لازم نیست صورت فلکی جبار یا شکارچی را بشناسید، یا به آن خیره شوید، تا شهابها را ببینید. شهابها معمولاً تا 30 درجه‌ای کانون بارش آنها قابل مشاهده نیستند. و به یاد داشته باشید، از همه جهت از کانون بارش دور می‌شوند و در تمام نقاط آسمان ظاهر می‌شوند.

با این حال، اگر یک شهاب را مشاهده می‌کنید – و مسیر آن را به سمت عقب ردیابی می‌کنید – می بینید که از مجموعه جبار آمده است و اگر چنین باشد، شهاب جباری خواهد بود. ممکن است شما ستاره روشن و سرد ابط‌الجوزای جبار را بشناسید. کانون بارش در شمال این ستاره واقع شده است.

بنابراین … به کدام جهت باید نگاه کنید؟ جهت خاصی ندارد. بهتر است یک منطقه دید وسیع را مشاهده کنید. بعضی اوقات دوستانی که در مسیرهای مختلفی قرار دارند با هم بارش را می‌توانند تماشا کنند، وقتی شخصی شهابی را دید، می‌تواند دیدن  شهاب را اعلام کند!

شهابهای جباری از دنباله‌دار هالی سرچشمه می‌گیرند. شهاب را به طرز عجیبی ستاره‌های تیرانداز می‌نامند. البته آنها واقعاً ستاره نیستند. آنها بقایای دنباله‌دارهایی هستند که در جو زمین می‌سوزند.

شهابهای جباری بقایای دنباله‌دار هالی هستند که مشهورترین دنباله‌داری است که آخرین بار در سال 1986 از زمین دیدار کرده است. از این دنباله‌دار موادی باقی مانده است که به طور کامل جو زمین را در حدود 20 تا 22 اکتبر مورد یورش قرار می‌دهد.

ذره‌هایی که توسط دنباله‌دار رها می‌شوند به اتمسفر بالایی ما می‌روند، جایی که در حدود 60 مایل (100 کیلومتری) بالاتر از سطح زمین تبخیر می‌شوند.

حتی دیدن یک شهاب می‌تواند هیجان‌انگیز باشد. اما شاید شما بخواهید یک ساعت یا بیشتر بارش را مشاهده کنید و در آن صورت باید به دنبال پیدا کردن محلی برای مشاهده در حالت ایده‌آل در کشور و شهر خود باشید. پتو یا صندلی را  مهیا کنید و در حالی که به سمت بالا خیره می‌شوید، راحت دراز بکشید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بارشهای شهابی امسال می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید:

https://www.photopills.com/articles/meteor-guide

https://earthsky.org/astronomy-essentials/earthskys-meteor-shower-guide

جان اشلی این عکس را از مونتانا در هنگام  بارش شهابی جباری در سال 2015 گرفته است.

دنباله‌دار هالی که شاید مشهورترین دنباله‌دار باشد، منشا بارش شهابی اتا دلوی در ماه می و بارش شهابی جباری می‌باشد. تصویر از ناسا.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

All you need to know: Orionid meteor shower

Posted by Deborah Byrd in ASTRONOMY ESSENTIALS | October 17, 2020

All you need to know: Orionid meteor shower

https://www.bashewa.com/wxmeteor-showers.php?shower=Orionids&year=2020