کاوشگرهای منظومه شمسی:  بخش سوم ـ مریخ (قسمت دوم)

در قسمت قبلی به ماموریت‌های انجام شده سیاره مریخ در قبل از دهه 70 میلادی پرداختیم. در این بخش به اکتشافات انجام شده توسط ایالات متحده آمریکا در دهه 60 و 70 میلادی و اتحاد جماهیر شوروی در دهه 70 میلادی خواهیم پرداخت.

در سال 1964 سازمان فضائی آمریکا، ناسا، دو تلاش جهت رسیدن به سیاره مریخ انجام داد. دو کاوشگر مارینر 3 و 4 که از لحاظ ساخت شبیه یکدیگر بودند جهت پرواز در ارتفاع کم از کنار سیاره مریخ ساخته شدند. مارینر 3 به علت مشکل در موشک پرتاب کننده نابود شد اما کاوشگر مارینر 4 که 3 هفته بعد به فضا پرتاب شد با موفقیت و در عرض 7 ماه و نیم به سیاره مریخ رسید.

مارینر 4 که در 14 جولای سال 1965 از کنار سیاره سرخ عبور کرد، اولین تصاویر نزدیک از یک سیاره دیگر را ارسال نمود.

اولین تصویر گرفته شده توسط مارینر 4 از مریخ در ابعاد 330 در 1400 کیلومتر

تصاویر گرفته شده توسط کاوشگر بر روی یک نوار ضبط گردید و به تدریج به زمین ارسال می‌شد. فشار اتمسفر مریخ در حدود 1% فشار اتمسفر زمین اندازه‌گیری و دمای روز در حدود 100- درجه سانتیگراد تخمین زده شد. میدان مغناطیسی و کمربند حفاظت از تشعشع در مریخ یافت نشد که نشان دهنده بقای سخت حیات احتمالی در مریخ نسبت به پیشبینی‌های قبلی بود. ناسا به برنامه مارینر ادامه داد و کاوشگرهای مارینر 6 و 7 به سمت مریخ پرتاب شدند. در ادامه کاوشگر مارینر 8 از دست رفت، اما مارینر 9 اولین کاوشگردر تاریخ بود که در مدار مریخ قرار گرفت. این ماموریت همزمان با دو مدارگرد اتحاد جماهیر شوروی مارس 2 و 3 بود. در زمان نزدیک شدن کاوشگر به مریخ طوفان‌های شدید کل سطح سیاره را در برگرفت که بعد از فرونشستن طوفان، مارینر 9 به اولین شواهد جاری بودن آب بر روی سطح سیاره در زمان‌های دور دست یافت. در عین حال بعضی از عوارض سطحی مریخ که ارتفاع زیادی دارند فقط در طوفان‌های مریخی بطور کامل شناسائی شدند مثل کوه المپوس که بلندترین کوه در منظومه شمسی می‌باشد.

در ماه می 1971 یک روز پساز، از دست رفتن کاوشگر مارینر 8 ایالات متحده آمریکا، کاوشگر کاسموس 419 (مارس 1971c) اتحاد جماهیر شوروی که یک مدارگرد بود در زمان پرتاب از دست رفت. دو کاوشگر بعدی که به سمت مریخ پرتاب شدند ترکیبی از مدارگرد و بخش سطح نشین بودند. مارس 2 و 3 در نیمه ماه می 1971 به سمت سیاره مریخ پرتاب شدند و 7 ماه بعد به مریخ رسیدند. در 27 نوامبر سال 1971 کاوشگر مارس 2 به علت مشکلات در کامپیوتر سفینه روی سطح مریخ سقوط کرد. در 2 دسامبر همان سال مارس 3 به سلامت بر روی سطح مریخ فرود آمد اما ارتباط آن با زمین بعد از 5.14 ثانیه قطع گردید.

مارس 2 و 3 در حدود 60 تصویر به زمین مخابره کردند. همچنین این دو کاوشگر اطلاعاتی در خصوص میدان مغناطیسی و جاذبه مریخ به زمین ارسال نمودند.

مارس 4 تا مارس 7 همگی با مشکل برخورد نموده و به مریخ نرسیدند.

در بخش بعدی به برنامه وایکینگ ها خواهیم پرداخت.

تهیه و تنظیم : آرش زمانپور