صورتواره سه جهش غزال!!
یکی از عجایب آخر شبهای زمستانی بسیار کمتر نمایان است اما نه چندان شگفت انگیز Three Leaps of the Gazelle یا سه جهش غزال می‌باشد که از حدود ساعت 9 به بعد در کنار آبگردان بزرگ در آسمان شمال شرقی آن را مشاهده خواهید کرد.
سه غزال. باب کینگ
این صورتواره یک گروه ستاره‌ای عربی باستان است که از سه مجموعه ستاره دوتایی تشکیل شده است که به سم ستاره‌ای در آسمان شباهت دارند. هیچ یک از این جفت‌ها به خصوص درخشان نیستند، اما شش ستاره متمایز هستند زیرا الگوی تکراری قابل توجهی را تشکیل می‌دهند. همه آنها به دب‌اکبر تعلق دارند.
افسانه‌ها حاکی از آن است که غزال هنگام نوشیدن آب از یک برکه (گیسوی برنیکه) در نزدیکی لانه شیر وحشت زده شد و از شرق (چپ) به غرب به آسمان پرید و در زمین گل‌آلود ردپاهایی را به جا گذاشت. در اینجا نام ستاره‌های این صورتواره نشان داده شده است که به جهش اول، دوم و سوم به ترتیب از شرق به غرب اشاره دارد:
* اولین جهش– Alula Australis (Nu دب اکبری) و Alula Borealis (Xi دب‌اکبری)
* جهش دوم – Tania Australis(Lambda دب‌اکبری) و Tania Borealis (Mu دب‌اکبری)
* جهش سوم – Talitha (Iota دب‌اکبری) و Kappa دب‌اکبری
اگر می‌توانید آبگردان بزرگ را پیدا کنید، می‌توانید “سه جهش غزال” را نیز در نزدیکی آن پیدا کنید.
Courtesy Photo
من می‌خواهم برای شما داستانی در مورد سه جفت ستاره تعریف کنم که می‌توانید در اوج بهار با شروع تاریکی در آسمان غرب مشاهده کنید. نمودارهای ستاره‌ای مدرن نشان می‌دهد که این ستاره‌ها انگشتان خرس بزرگ، دب اکبر هستند، اما از نظر عربهای قرون وسطی، این ستاره‌ها “Kafzah al Thiba” یا “سه جهش غزال” بودند. برای یافتن آنها، ابتدا باید خود خرس بزرگ را پیدا کنیم.
در این زمان از سال، دب اکبر به صورت وارونه در سرسوی آسمان شمالی قرار گرفته است. برای پیدا کردن آن این کارها را امتحان کنید: پتو را روی زمین پهن کنید و در حالی که پاهای خود را به سمت جنوب قرار می‌دهید به پشت دراز بکشید. اکنون، وقتی به سمت شمال نگاه می‌کنید، می‌توانید خرس بزرگ را در سمت راست و بدون تکان دادن گردن خود ببینید.
هفت ستاره درخشان آبگردان بزرگ را باید فوراً ببینید. این صورتواره که آبگردان بزرگ نامیده می‌شود، عقب و دم خرس بزرگ را تشکیل می‌دهد. درست در جلوی کاسه آبگردان بزرگ، ستاره Muscida را می‌بینید که بینی خرس را نشان می‌دهد. دم بلند این خرس آسمانی به سمت شرق خم می‌شود و به درخشان‌ترین ستاره بهاری، قطب شمال اشاره می‌کند. دو ستاره در انتهای کاسه آبگردان همیشه به سمت ستاره شمالی ما اشاره می‌کنند. پاها و انگشتان خرس بزرگ از آبگردان به سمت بالا امتداد یافته است. شش ستاره‌ای که انگشتان خرس را نشان می‌دهد، به صورت سه جفت مشخص بسیار مشهور هستند.
منجم بزرگ عرب به نام اولوغ بیگ این شش ستاره را ابتدا در اوایل دهه 1400 به عنوان “ Kafzah al Thiba” ثبت کرد.
ترجمه: سارا سیدحاتمی
منبع:
ASTERISMS FOR WINTER NIGHTS
BY: BOB KING JANUARY 13, 2016
https://skyandtelescope.org/observing/winter-sky-asterisms011320161301/
Jimmy Westlake: 3 Leaps of the Gazelle