نجوم رصدی، بایدها؛ نبایدها (قسمت اول)

به نام خدا

نجوم رصدی: بایدها؛ نبایدها

بررسی بایسته‌های نجوم رصدی در مقام عمل

سیر علمی وعملی

دیباچه‌ای بر کیفیت آغاز تحصیل نجوم

مقدمه

بسیاری از تازه‌کارهای ستاره‌شناسی راه اشتباهی را در پیش می‌گیرند و شکست می‌خورند و دقیقا نمی‌دانند از کجا شروع و چه مسیری را طی کنند و این سوالات برایشان بی‌جواب می‌ماند: من به ستاره‌شناسی خیلی علاقه دارم، اما نمی‌دانم چطور و از کجا باید شروع کنم؟ آیا مرکز خاصی هست که ستاره‌شناسی را آموزش دهد؟ من بدون تلسکوپ که کاری نمی‌توانم کنم؟ به نظر شما کدام تلسکوپ را باید بخرم؟ و….”و هرآنچه در اطراف خود می‌بیند از کتاب‌ها و مباحث آموزشی جزو مسایل و محتوای درونی علم نجوم است و کمتر دیده می‌شود که به این جنبه از علم نجوم یعنی روش تحصیل این علم پرداخته شده باشد. در این نوشتار سعی شده است یک نگاه بیرونی به این علم انداخته و از این جهت آن را مورد بررسی قرار دهیم. این مباحث سعی می‌کند تا راه صحیح شروع کار در نجوم آماتوری را به شما نشان دهد.

*این بحث در دو بعد سیر علمی و سیرعملی یعنی مسیری را که باید در طریقه آموختن علم نجوم طی کنیم و مسیری که باید در نحوه‌ی عملکرد  بپیماییم (که این قسمت مرتبط با نجوم رصدی است) ارایه می‌شود.

فصل اول

سیــر علمـی

گام اول: یادگیری نجوم را خودتان آغاز کنید

ممکن است شما به روش‌های گوناگونی با علم ستاره‌شناسی آشنا شده باشید. مثلا” مطالعه روزنامه، شنیدن خبری از تلویزیون، سایتهای نجومی، یا رفتن به آسمان‌نما و… . این روش‌ها برای ایجاد انگیزه مناسب هستند، اما بعید است مطالبی را که به این صورت خوانده‌اید یا شنیده‌اید، همان مطالبی باشند که در شروع کار به آنها نیاز دارید. پس یادگیری نجوم را خودتان آغاز کنید.

گام دوم: مطالعه و ذخیره‌ی دریافت‌ها

مطالعه‌ی خود را با کتاب‌های پایه‌ای نجوم آغاز کنید. شما باید در این مرحله به تشنگی‌ای برسید که از هیچ سرچشمه‌ی اطلاعاتی سیری‌ناپذیر است و دایما به دنبال جمع‌آوری اطلاعات از گوشه و کنار است، شما می‌توانید برای این کار به کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها سرزده و خواستار کتابهایی در این موضوع باشید. برای مثال انشارات گیتاشناسی کتاب‌های خوبی در این زمینه منتشر می‌کند.

نکته‌ی مهم

بعضی از علاقمندان به نجوم، به جای مطالعه ترجیح می‌دهند به کلاسهای نجوم بروند. ولی غافل از اینکه کلاس آموزشی تنها می‌تواند رئوس مطالب را به ایشان منتقل کند و روش کار را بیاموزد. بدون مطالعه شخصی و پیگیری  کارهای رصدی خودجوش، هیچ کس به جایی نمی‌رسد. این قاعده درباره‌ی مدارک دانشگاهی نیز صادق است. گرفتن مدارک تحصیلی و رفتن به دانشگاه هیچ‌کس را باسواد نمی‌کند!! بلکه تنها راهنمایی به سوی مطالعات و تلاشهای خودجوش است. بسیاری از تحصیل کرده‌ها را دیده‌ایم که همچنان توشه‌ی خالی بی‌سوادی خود را به دوش می‌کشند!

رفتن به کلاسهای آموزشی نجوم بسیار مفید است، ولی اگر بدون کوشش فردی باشد راه به جایی نخواهد برد.

گام دوم:  مطالعه: چگونه مطالعه کنیم؟ 1.شبیه سازی

کتاب‌های نجومی را مانند رمان روخوانی و مطالعه نکنید، یکی از دوستان می گفت: وقتی مطالعه نجوم را شروع کردم، در یکی از کتابها خواندم که تقریبا” همیشه یک روی کره ماه به زمین است”. بعد فهمیدم که علت این است که مدت زمان چرخش وضعی ماه با مدت زمان گردش آن به دور زمین برابر است. تصور این قضیه برایم مشکل بود. به همین دلیل توپی برداشتم و خود را به عنوان زمین و توپ را ماه فرض کردم. بالاخره مسئله حل شد:. یادگیری در نجوم همین‌طور است! شبیه‌سازی بسیاری از پدیده‌های نجومی با وسایلی ساده ممکن است. این شبیه‌سازی‌ها در یادگیری مسائل موثرند.

گام دوم: مطالعه:چگونه مطالعه کنیم2.تفکر

از جمله‌هایی که در کتاب‌ها می‌خوانید، به سرعت نگذرید و در مورد آن‌ها قدری تفکرکنید. فقط در این صورت است که آرام آرام دیدگاه صحیح و مطمئنی را در نجوم پیدا خواهید کرد.

گام دوم:مطالعه:چگونه مطالعه کنیم3.خلاصه‌نویسی

سعی کنید برای خود خلاصه‌برداری کنید. یعنی هر صفحه را که خواندید، به زبان خودتان در یکی دو جمله بنویسید. این جملات خلاصه را در یک دفتر یا در حاشیه‌ی همان صفحه یادداشت کنید. مطمئن باشید که روش بسیار مفیدی است. زیرا زمانی که مطلبی را به زبان خودتان می‌نویسید، باعث می‌شود برای نوشتن فکر کنید، حتی اگر هیچ وقت آن جمله را دوباره نخوانید، در ذهن شما می‌ماند.

نویسنده: محمدجواد نوروزی