کاوشگرهای منظومه شمسی: بخش دوم: زهره (قسمت دوم)

در بخش قبلی با اولین کاوشگرهائی که موفق به فرود بر روی سطح سیاره زهره شدند آشنا شدیم در این بخش به معرفی تعداد دیگری از این کاوشگرها خواهیم پرداخت.

در اکتبر سال 1975 کاوشگر ونرا 9 اتحاد جماهیر شوروی با موفقیت وارد مدار زهره گردید. کپسول فرود حامل دوربین های رنگی و مته ای برای تجزیه و تحلیل خاک زهره بود که متاسفانه به علت نقص فنی از کار افتادند. این کاوشگر مقدار قابل توجهی کلر و گوگرد در اتمسفر سیاره کشف کرد و مشخص شد ابرهای زهره از 3 لایه مجزا تشکیل شده اند و رعد و برق دائمی در ابرهای زهره جریان دارد. در اکتبر همان سال کاوشگر ونرا 10 به زهره رسید و اطلاعات ونرا 9 را تائید کرد.

کاوشگر پایونیر زهره که توسط آمریکا به سمت این سیاره پرتاب شده بود در سال 1978 به سیاره زهره رسید. این برنامه شامل پرتاب جداگانه یک مدارگرد و چهار کاوشگر جوی بود که بخش کاوشگر جوی شامل بخش دریافت و ارسال اطلاعات (رله) به مدارگرد و 4 کاوشگری بود که وارد مناطق مختلفی از جو زهره شدند. کاوشگرهای جوی فاقد دوربین بودند ولی تا زمان رسیدن و برخورد با سطح سیاره به ارسال اطلاعات ادامه دادند و یکی از کاوشگر ها حتی پس از برخورد با سطح زهره نیز به ارسال داده ادامه داد. یکی از کاوشگرهای جوی بزرگتر از بقیه بود و ابزار علمی بیشتری را با خود حمل می کرد.

بخش رله و کاوشگرهای جوی پایونیر زهره

یافته های علمی این ماموریت مشخص کرد دما در سطح زهره بین 448 تا 459 درجه سانتیگراد می باشد. در عین حال فشار سطحی بین 86.2 بار تا 94.5 بار ثبت گردید. نکته جالب یافت شده در این ماموریت ثبت درصد متفاوت آرگون/ایزوتوپ آرگون نسبت به اتمسفر زمین بود که نشان دهنده سیر تکاملی کاملا متفاوت جو زهره و جو زمین می باشد. سرعت متوسط باد در لایه های ابر بالائی جو زهره حدود 720 کیلومتر در ساعت و در لایه های ابر ارتفاع متوسط 180 کیلومتر در ساعت اندازه گیری شد. در سطح سیاره تقریبا وزش باد وجود نداشته و سرعت باد زیر 5 کیلومتر در ساعت     می باشد. اطلاعات ماموریت های ونرا که قبلا انجام شده بود توسط این ماموریت تائید گردید.

در سال 1978 دو کاوشگر ونرا 11 و ونرا  12 اتحاد جماهیر شوروی به زهره رسیدند که متاسفانه به علت مشکل فنی از کار افتادند.

درسال 1981 اولین تصویر رنگی زهره توسط ونرا 13 به زمین ارسال گردید. همچنین سطح سیاره حفاری و نمونه های خاک مورد برسی قرار گرفتند. ونرا 13 که برای نیم ساعت فعالیت طراحی شده بود به مدت 127 دقیقه فعال ماند و به ارسال داده های علمی ادامه داد.

تصویر رنگی ونرا 13 از محل فرود

کاوشگر ونرا 14 نیز در سال 1981 روی زهره فرود آمد و برای اولین بار اقدام به ثبت زلزله های سیاره پرداخت. این کاوشگر نیز برای مدت 57 دقیق و بیش از مدت زمان طراحی شده دوام آورد.

در سال 1985 دو کاوشگر وگا 1 و وگا 2 اتحاد جماهیر شوروی به سیاره زهره رسیدند. در دو کاوشگر مجهز به بالن هائی بودند که در اتمسفر سیاره رها شدند و در ارتفاع 46 تا 60 کیلومتری سطح سیاره قرار گرفتند. این بالن ها تقریبا 3/1 محیط سیاره را با سرعت متوسط 250 کیلومتر در ساعت طی کرده و اطلاعاتی از جریان های صعودی و نزولی هوا در جو سیاره و فشار و دمای جو به زمین ارسال کردند.

کپسول فرود مجهز به ابزار هایی برای اندازه گیری و تشخیص ذرات اتمسفر زهره بود. مشخص گردید که ابرهای یکی از لایه های جو زهره از قطرات اسید سولفوریک تشکیل شده است در صورتی که لایه دیگر از اسید فسفریک تشکیل شده است.

برنامه ای برای ارسال کاوشگر وستا به سیاره زهره توسط اتحاد جماهیر شوروی و سازمان فضائی اروپا برای سالهای 1991 تا 1994 برنامه ریزی شده بود که به علت فروپاشی شوروی از برنامه خارج شد.

تهیه و تنظیم : آرش زمانپور