حوادث و گمشدههای تاریخ، پیشبینی سیارههای جدید
در سال 2016 ستارهشناسان اعلام کردند که یک سیارهی جدید در مرزهای خارجی منظومه شمسی ما وجود دارد. سیاره نهم به طور فرضی از نپتون بزرگتر و در ورای مدار سیارات شناخته شده وجود دارد و یک معمای کامل است چون کسی تا به حال آنرا مشاهده نکرده است. دانشمندان مدار فرضی آنرا به وسیلهی رصد کشش جاذبهای سیاره که به سیارکها و اجسامی که در نزدیکی آن قرار دارند ردیابی کردند. اما این اولین بار نیست که دانشمندان قبل از اینکه آنرا مستقیم ببینند، سیارهای را پیشبینی میکنند. این حتی اولین بار هم نیست که به خاطر توضیح سخت مدارش این کار را انجام دادند که معمولا هم اشتباه میکردند.
رشد منظومه شمسی:
در سال 1845 که 2 ستاره شناس به اسم اوربین لویریر و جان کوچ آدامز به مدار اورانوس و پیشبینی مداریاش بر اساس قانون کپلر، که به وسیلهی ستارهشناسان اندازه گرفته شد به طور جداگانه متوجه شدند که چیزی اشتباه است.
بدون آگاهی از کار یکدیگر آنها به این نتیجه رسیدند که باید یک سیارهی دیگری باشد تا اختلال اینچنینی را به جود آورده باشد و هر کدام جداگانه مدارش و جرمش را محاسبه کردند.
لویریر با اشتیاق بیشتری کار میکرد و پیشبینیهایش را به جان گات فرند و هنریخ لوئیس ارست داد، کسانی که در شبهای آینده جرم را دقیقا در جایی که لوییز پیشبینی کرده بود پیدا کردند و این گونه نپتون به خدایان سیارات پیوست و آدام فکر میکرد ای کاش سریعتر کارهایش را انجام میداد. اما بعد از دیدن اورانوس و نپتون برای دهههای کمی ستارهشناسان تصمیم گرفتند که مدارشان همچنان درست به نظر نمیرسد که دلایل آنها متفاوت اعلام شد. بعضیها فکر نمیکردند که جرم نپتون بتواند مدار ظاهری اورانوس رامنحرف کند و بقیه فکر میکردند مدار نپتون کامل درست نبود.
در نهایت خیلی از ستارهشناسان توجیه شدند که سیاره دیگری ورای نپتون باید وجود داشته باشد. شکار دوباره آغاز شد. پرسیوال لوول که خودش را وقف سیارهی به اصطلاح ایکس کرد و حتی رصد خانههایی را بنا نهاد که هنوز نام او را یدک میکشند،اما قبل از اینکه این معما حل شود در گذشت و البته قبل از اینکه با ستاره شناسان دیگر در مورد چند و چون این سیاره دعواهایی داشت.
در سال 1930 کلاید تامبو در رصد خانه لول، 14 سال بعد از مرگ بنیانگذارش، یک نقطهی کوچک آرام را در مسیر خارجی منظومه شمسی پیدا کرد بنابراین برای پلوتو به عنوان سیاره نهم جشن گرفته شد. اما همیشه مشکلاتی تقریبا وجود دارد. این سیاره ی کوچک جستجو شده جرم کافی نداشت که بتواند اختلال مدار نپتون را طوری که دانشمندان مشاهده کردند توجیه کند. خیلی زود ثابت شده که پلوتو آن سیارهای که دانشمندان به دنبالش بودند نبود.
در سال 1992، اطلاعات بروز شدهی ویجر اشتباهات شرم آوری را برای ستاره شناسان آشکار کرد. مدار نپتون و اورانوس خوب هستند و همیشه بودند! نپون به طور سادهای کم جرمتر از آن بود که قبلا تصور میشد اما ما یک سیاره خارج از این اشتباه را تقریبا 76 سال پیش کشف کردیم.
اینشتین همه چیز را خراب کرد:
مدار عطارد هیچ وقت با عقل جور در نمیآمد. بر اساس قانون کپلر و حرکتش که معمایی برای ستارهشناسان بود که در میان آن لویریر مدار نپتون را دقیقا پیشبینی کرد. ستارهشناسان همچنین خیلی مشتاق بودند که یک سیاره داخلی جدید را پیدا کنند. اما عطارد بسیار نزدیکتر از اورانوس به ما است و این کمتر تصور میشود که یک سیاره را در جایی که خیلی نزدیک به ماست قرار دهیم و همینطور خیلی نزدیک به خورشید بودن، مهم است که در انعکاسهای خورشید نمایان شود. هنوز هم یک گروه از ستاره شناسان کله شق برای دههها بر این اصل ماندند که چون مدار عطارد این گونه عجیب است چیزی باید آن را منحرف کرده باشد. بنابراین شایعات طولانی برای سیارهی ولکان وجود داشت که فرض میکرد که بین عطارد و خورشید یک سیارهی کوچک وجود دارد و میگردد. حتی بعضی از ستاره شناسان ادعا کردند که ولکان را دیدهاند اگرچه یافتههای آنها قابل اتکا نبود. در نهایت بعد از حدود 70 سال بعد از کار لویریر، انشتین تئوری نسبیت خود را منتشر کرد که ایدهی خمش فضا-زمان به وسیلهی اشیا پرجرم و سنگین بود. مدار مرکوری که نزدیکترین به خورشید است این اثر را نشان میدهد و نشان داد که ولکان یک شکست بود.
سیارات بسیار دور:
در سال 1999 یک عده از ستاره شناسان تئوریای داشتند که یک سیارهای به نام Tyche شاید 4 برابر مشتری ممکن است در ابر اوورت کمین کرده باشد و یک سری شهابها را به سمت سیارات منظومه شمسی پرتاب میکند. سیارهای که تقریبا به اندازهی یک چهارم سال نوری از خورشید قرار دارد و آنطوری که توصیف شد به وسیله تلسکوپها در آن نقطه نادیده گرفته شد.
اما سیارهای به آن بزرگی از خودش ساطع میکند. در سال 2014 که ناسا به این نتیجه رسید که بر اساس اسکن اینفرارد آسمان جسم خیلی بزرگی در قسمتهای خارجی منظومه شمسی وجود ندارد. در حال حاضر دانشمندان برای شکار سیاره نهم کمین کردهاند. شواهدی وجود دارد که تودهی سیارکهایی که در دستههای مشکوکی وجود دارند که به وسیلهی یک دست نامرئی جارو میشوند(کشیده میشوند). در جواب سوال این سیاره باید بزرگ باشد و دو برابر نپتون جرم داشته باشد و یک سیاره در حد و اندازههای نپتون نمیتواند سوالاتی که مطرح است را پاسخگو باشد. همانطور که تلسکوپهای قدرتمندتر میشوند در طی سالهای متمادی ستارهشناسان جهانهای شبیه پلوتوی بیشتری را در ورای مدار نپتون پیدا میکنند و به پیدا کردن آن ادامه میدهند اما یک سیارهی بزرگ چه طور؟! فقط زمان جواب آن را نشان میدهد.
ترجمه دوست عزیز: جناب آقای پیمان نوروزی
منبع:
http://astronomy.com/news/2018/11/the-hit-or-miss-history-of-predicting-new-planets