همه آنچیزی که باید در مورد بارش شهابی دبی 2023 بدانید!!

اگر می‌خواهید اوج بارش شهابی را در صبح روز 23 دسامبر 2023 تماشا کنید، یک مکان پیدا کنید که می‌توانید در آن کمپ بزنید. لباس گرم بپوشید! و برنامه ریزی کنید که چندین ساعت در زیر یک آسمان تاریک دراز بکشید. ساعات قبل از سحر معمولاً مطلوبترین ساعات است.

کانون تابش بارش شهابی دبی از بخشی از صورت فلکی دب اصغر، خرس کوچک، معروف به آبگردان کوچک. نمودار از  Chelynne Campion/ EarthSky.

این بارش شهابی که همیشه در حوالی انقلاب به اوج خود می‌رسد، به دلیل فصل تعطیلات تا حدودی نادیده گرفته شده است. نرخ ساعتی آن کمتر از بارش شهابی جوزایی است که بیش از یک هفته قبل به اوج خود می‌رسد. با چندین ساعت تاریکی قبل از طلوع خورشید در سال 2023، بارش شهابی دبی ارزش دیدن را دارد!

اوج پیش بینی شده: برای 23 دسامبر 2023 در ساعت 4 UTC پیش‌بینی می‌شود**.

زمان تماشا: شهاب‌های دبی را در ساعات اولیه صبح ۲۲ و ۲۳ دسامبر تماشا کنید.

مدت زمان بارش: از 13 تا 24 دسامبر متغیر است، بنابراین ممکن است شاهد ترکیبی از شهابها با اوج بارش جوزایی باشید.

کانون تابش: در عرضهای جغرافیایی شمالی به صورت پیراقطبی است.

نزدیکترین فاز ماه: یک چهارم ماه اول در ساعت 18:39 UTC در 19 دسامبر رخ می‌دهد. بنابراین، ماه غول پیکر در حال افزایش – با 85٪ روشنایی – ممکن است در سال 2023 تا زمانی که ماه حدود سه ساعت قبل از طلوع خورشید غروب کند، با دبی‌ها تداخل داشته باشد.

شهاب‌های مورد انتظار در اوج، در شرایط ایده‌آل: در یک آسمان تاریک و بدون ماه، شهابهای دبی احتمالاً پنج تا 10 شهاب در ساعت ارائه می‌دهند.

دنباله‌دار والد دبی‌ها

از مرحوم دون ماخهولتز بزرگ (1952-2022) که 12 دنباله‌دار را کشف کرد.

8P/Tuttle دنباله‌داری است که مسئول بارش شهابی دبی است. Pierre Mechain آن را در 9 ژانویه 1790 در پاریس، فرانسه کشف کرد. Mechain، یکی از همکاران چارلز مسیه، هفت دنباله دار را کشف کرد که نام او را بر خود دارند. اما او همچنین دو دنباله‌دار دیگر را کشف کرد که این کار را نمی‌کنند. یکی از دنباله‌دارها که بعداً از نام یوهان انکه که مدار آن را محاسبه کرد، دنباله‌دار انکه نام گرفت، مسئول بارش شهابی ثوری جنوبی در اوایل نوامبر است. دنباله‌دار دیگری که Mechain یافت و نام او را دریافت نکرده است، 8P/Tuttle است.

ظهور این دنباله‌دار در سال 1790 یک مدار تقریبی را ارائه کرد که توسط Mechain محاسبه شد. نقاط داده کافی برای نشان دادن بازگشت دنباله‌دار وجود نداشت. اما این کار را کرد. 68 سال بعد، در 5 ژانویه 1858، هوراس تاتل از کالج دانشگاه هاروارد آن را در آسمان عصر برداشت. برای چندین ماه رصد شد و یک مدار با بازگشت آن در 13.7 سال محاسبه شد. تاتل آن را به دنباله‌دار کشف شده توسط Mechain در سال 1790 پیوند داد و به عنوان دنباله‌دار دوره‌ای تاتل شناخته شد. دلیل اینکه دنباله‌دار دوره‌ای Mechain-Tuttle نامیده نمی‌شود، این است که به عنوان یک دنباله‌دار تناوبی از مدار Mechain شناخته نشد. بنابراین با رویه‌های نام‌گذاری جدید که در سال 1995 اعمال شد، نام رسمی این دنباله‌دار 8P/Tuttle است.

دنباله‌دار 8P/Tattle به اندازه سیاره زمین به خورشید نزدیک می‌شود، سپس تا مدار زحل می‌رود. مسیر آن به سمت مدار زمین کج می‌شود و ما مواد را هنگام پایین آمدن از بالای مدار ما رهگیری می‌کنیم. این دنباله‌دار آخرین بار در آگوست 2021 از منظومه شمسی داخلی بازدید کرد.

فورانهای بارش شهابی با سالهایی ارتباطی ندارد که دنباله‌دار از منظومه شمسی داخلی بازدید می‌کند. به این دلیل که جریان مواد از دنباله‌دار مسیر خود را ایجاد می‌کند و از دنباله‌دار عقب می‌ماند. در سال 2007، زمانی که دنباله‌دار از منظومه شمسی داخلی بازدید کرد، انتظار زیادی برای طغیان بارش در دسامبر وجود داشت. اما هیچ کدام اتفاق نیفتاد. زمانی که دنباله‌دار دور از زمین بود، فورانهای بارش شهابی اتفاق می‌افتد.

امسال، 2023، این دنباله‌دار همچنان از زمین و خورشید دور می شود. اما این مانع از حرکت مواد آن به داخل زمین و تقاطع آن در اواخر دسامبر نمی‌شود.

تماشای بارش شهابی دبی در سال 2023

بارش شهابی سالانه دبی از 13 تا 24 دسامبر هر سال ادامه دارد. اوج آن همیشه در حوالی انقلاب دسامبر است، که در سال 2023، در ساعت 3:27 UTC در 22 دسامبر می آید. اوج بارش شهابی دبی در صبح روز 23 دسامبر پیش‌بینی می‌شود. بنابراین، ماه غول‌پیکر در حال افزایش – با 86 درصد روشنایی – ممکن است در در 19 دسامبر سال 2023 تا زمانی که ماه حدود سه ساعت قبل از طلوع خورشید غروب کند، با دبی‌ها تداخل داشته باشد.

به طور کلی، دبی‌ها در یک آسمان تاریک و بدون ماه، در هر ساعت 5 تا 10 شهاب را ارائه می‌دهند. در موارد نادر، انفجار 100 یا بیشتر شهاب در ساعت مشاهده شده است. فوران‌های شهابی، رصدگران نیمکره شمالی را به‌رغم اوج‌گیری در سرمای زمستان، به این بارش علاقه‌مند می‌کند.

اگر می خواهید تماشای بارش شهابی در سال 2023 را امتحان کنید. لباس گرم بپوش! کیسه خواب بیاور و برنامه‌ریزی کنید که چندین ساعت در زیر آسمانی تاریک و عاری از نورهای مصنوعی دراز بکشید که از ساعات اولیه صبح روز 23 دسامبر شروع می‌شود. چه مقدار شهاب خواهید دید؟ ما مطمئنا امیدواریم که اینطور باشد!

شهابهای دبی از نزدیک ستاره کوکب در آبگردان کوچک تابش می‌کنند. ستاره پولاریس نیز بخشی از دب اصغر است. نمی‌توانید آبگردان کوچک را پیدا کنید؟ از آبگردان بزرگ استفاده کنید! مهم نیست به چه زمانی از سال نگاه می‌کنید، 2 ستاره بیرونی در کاسه آبگردان بزرگ همیشه به ستاره قطبی اشاره می‌کنند که نشان دهنده انتهای دسته آبگردان کوچک است.

بتا خرس کوچک یا کوکب شمالی (Kochab) دومین ستاره پرنور در صورت فلکی خرس کوچک می‌باشد. این ستاره به همراه فرقد (گامای خرس کوچک یا Pherkad) از حدود سال ۲۰۰۰ پیش از میلاد تا سال ۵۰۰ میلادی نزدیک‌ترین ستاره‌ها به قطب شمال بود‌ند که به خاطر انحراف محوری کره زمین تغییر کرده است و در حال حاضر جُدَی ستاره قطبی می‌باشد.

کوکب و فرقد به عنوان ستاره دوقلوی قطبی از حدود 1500 الی 500 سال قبل از میلاد بوده است. آنها هنوز هم گاهگاهی نگهبانهای قطب نامیده می‌شوند.

کوکب در حدود 126 سال نوری فاصله دورتر قرار دارد. فرقد با فاصله بیشتر در حدود 480 سال نوری تخمین زده می‌شود. ستاره قطبی کمی بیشتر از 400 سال نوری فاصله دارد.

برای کسب اطلاعات در مورد زمان بارش نسبت به موقعیت جغرافیایی خودتان می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید:

https://www.timeanddate.com/astronomy/meteor-shower/ursids.html

کانون تابش بارش شهابی دبی

نمودار بالا صورتواره‌های آبگردان بزرگ و کوچک را در صورت فلکی دب اکبر و دب اصغر نشان می‌دهد که بارش شهابی دبی به همین دلیل نامگذاری شده است.

همانطور که ممکن است بدانید، همه شهاب‌ها در بارش‌های سالانه دارای کانون تابش هستند. بارشهای شهابی معمولاً نام خود را از صور فلکی می‌گیرند که به نظر می‌رسد از آن سمت می‌آیند. اگر مسیر شهاب‌های دبی را به سمت عقب دنبال کنید، به نظر می‌رسد که آنها از بخشی از آسمان می‌آیند که با ستاره کوکب صورتواره آبگردان کوچک مشخص شده است.

اگر از یک مکان در نیمکره شمالی در حوالی زمان انقلاب نگاه کنید، آبگردان بزرگ و ستاره کوکب را در حدود ساعت 1 بامداد به وقت محلی شما در شمال-شمال شرقی خواهید دید. این تقریباً زمانی است که شما می‌خواهید تماشای این بارش شهابی را شروع کنید.

از عرضهای جغرافیایی دور از شمال (به عنوان مثال، در کانادا)، آبگردان کوچک پیرا قطبی است (تمام شب بیرون است). از آنجا، ستاره کوکب را در زیرستاره قطبی، ستاره شمالی، در هنگام شب پیدا خواهید کرد. کوکب (و همه ستارگان آبگردان کوچک) در طول شب در جهت خلاف جهت عقربه‌های ساعت دور قطبی می‌چرخند و این ستاره در ساعات قبل از طلوع به نقطه اوج خود در شب می‌رسد.

ویلیام ماث این تصویر را در 20 دسامبر 2019 در لیندون، کلرادو ثبت کرد. او نوشت: «من و همسرم 100 مایل (160 کیلومتر) به سمت دشتهای شرقی رفتیم تا سعی کنیم 1 یا چند شهاب را از بارش شهابی دبی بگیریم. ما این تصویر را رو به شمال گرفتیم. همانطور که می‌بینید، درست در سمت راست کلیسای کوچک سفید، دب اکبر به سمت ستاره قطبی قرار دارد و دقیقاً در سمت چپ یک شهاب سبز رنگ «گوی آتشین» است که آسمان را برای 1 یا 2 ثانیه روشن کرده است. متشکرم، ویلیام!

تاریخچه بارش شهابی دبی

اگر تصمیم به تماشای آن دارید، ممکن است از دانستن این امر لذت ببرید که بارش شهابی دبی یک بارش شهابی نسبتاً جدید هست. برخی از بارش‌های شهابی مانند برساووشی در ماه آگوست، قرن‌هاست که هر سال در یک زمان اتفاق می‌افتد. اما در اواخر قرن بیستم، یک رصدگر متوجه شد که برخی از شهاب‌هایی که در این زمان از سال دیده می‌شوند، در جهت حرکتشان در گنبد آسمان ما تصادفی نیستند. در عوض، به نظر می‌رسید که از نزدیک ستاره کوکب در کاسه صورتواره آبگردان کوچک تابش می‌کنند.

با گذشت سال‌های قرن بیستم، ناظران دقیق به دنبال طغیان‌های گاه به گاه دبی بودند.

اگرچه مردم بیش از یک قرن است که بارش شهابی دبی را مشاهده کرده‌اند و نرخ آن معمولاً حدود 5 تا 10 شهاب در ساعت است. دبی‌ها در سالهای اخیر به دلیل این طغیانهای احتمالی شهابی محبوبیت پیدا کرده‌اند.

طغیانهای شهابی حدود 100 شهاب در ساعت در سالهای 1945 و 1986 اتفاق افتاد. افزایش غیرمنتظره 30 شهاب در ساعت در سال 1973 رخ داد.

گوی آتشین دبی! یک گوی آتشین فقط یک شهاب سنگ بسیار درخشان است. الیوت هرمان در توسان، آریزونا، این یکی را در 18 دسامبر 2016 گرفت. متشکرم، الیوت!

به هر حال، کانون تابشی دبی بسیار دور از شمال در گنبد آسمان است که به راحتی از عرضهای جغرافیایی میانی نیمکره جنوبی قابل مشاهده است. ستاره کوکب – نزدیک کانون تابش دبی – از آنجا دیده نمی‌شود. به عبارت دیگر، برای عرضهای جغرافیایی معتدل در نیمکره جنوبی، کانون تابش در زیر افق باقی می‌ماند. از آنجایی که شهاب‌ها در تمام جهات از کانون تابش، از شهاب‌ها در عرض‌های جغرافیایی جنوبی، می‌آیند، نیمی از شهاب‌ها یا بیشتر هرگز آن را بالاتر از افق شما قرار نمی‌دهند.

بنابراین، از نیمکره جنوبی، ممکن است در زمانی که بارش به اوج می‌رسد، تعدادی شهاب دبی را ببینید که از افق شمالی شما می‌آیند. یا ممکن است اصلاً هیچ شهابی را نبینید.

**زمان ها و تاریخ های اوج پیش بینی شده برای بارش شهابی در سال 2023 توسط انجمن شهاب سنگ آمریکا ارائه شده است. توجه داشته باشید که زمان اوج بارش شهابی می‌تواند متفاوت باشد.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

2023 Ursid meteor shower: All you need to know

Posted by Bruce McClure and Deborah Byrd and Editors of EarthSky December 21, 2023

https://earthsky.org/astronomy-essentials/ursid-meteor-shower-active-around-winter-solstice/