برای استقبال از بارش شهابی جوزایی آماده شوید!

تماشایی‌ترین بارش شهابی سال در راه است. برای لذت بردن از  بارش شهابی جوزایی در زیر آسمان تاریک و بدون ماه آماده شوید. ممکن است بیش از 100 شهاب در ساعت ببینید.

جف سالیوان که در دریاچه توپاز در مرز کالیفرنیا-نوادا زندگی می‌کند، این تصویر از بارش شهابی جوزایی 2020 را بر فراز دره مرگ به تصویر کشید. بیشتر شهابها جوزایی هستند، اما تعداد کمی از شهابها نیز وجود دارند که به نام پراکنده شناخته می‌شوند. سالیوان و همسرش کارگاه‌های عکاسی شبانه را در مکان‌های بیابان و تاریک آسمان هدایت می‌کنند.

حق چاپ جف سالیوان عکاسی

در بارش شهابی برساووشی ماه آگوست ممکن است آب و هوای بهتری داشته باشد، اما بارش شهابی جوزایی تعداد بیشتری شهاب دارد. هیچ بارش سالانه‌ای غنی‌تر از آن نیست. تا 120 شهاب در ساعت ممکن است در شرایط ایده‌آل قابل مشاهده باشد و فرصتهای زیادی برای آرزو کردن یک ستاره (تیرانداز) به شما می‌دهد. هیچ ماهی برای این منظره مشکلی ایجاد نمی‌کن. در صورت امکان، سعی کنید بارش را از یک مکان دور از شهر مشاهده کنید تا از این فرصت حداکثر استفاده را ببرید.

بارش سالانه شهابی جوزایی در ساعت 19 UT (2 بعد از ظهر به وقت شرقی، ساعت 11 صبح به وقت PST) در 14 دسامبر به اوج خود می‌رسد. شب 13 تا 14 دسامبر که تابش در ساعات قبل از سحر به بالاترین حد خود می‌رسد، احتمالا بهترین زمان برای رسیدن به اوج بارش خواهد بود. از سوی دیگر حداکثر، عصر 14 دسامبر می‌تواند به همان اندازه پربار باشد. اگرچه به طور کلی شهابهای کمتری قبل از ساعت 10 شب قابل مشاهده است. به وقت محلی، ناظران بیشتری ممکن است ساعات بعدازظهر را ترجیح دهند، زیرا دمای هوا تا حدودی معتدلتر است و فرصتی برای داشتن خوابی خوب وجود دارد.

کانون تابش جوزا به نظر می‌رسد از جایی نزدیک ستاره کاستور در صورت فلکی جوزا جریان دارند. شهاب‌هایی که به سمت افق حرکت می‌کنند عمدتاً خارج از دید خواهند بود، اما شهاب‌هایی که به سمت بالا نشانه می‌روند به خوبی قابل مشاهده خواهند بود. تابش به اوج ارتفاع خود در حدود ساعت 2 بامداد به وقت محلی در 14 دسامبر می‌رسد. اگرچه مشاهده بیش از 100 شهاب در ساعت امکان‌پذیر است، مشاهده نیمی از این تعداد در آسمانهای معمولی حومه و نیمه روستایی انتظار واقعی‌تری است.

نمودار آسمان و تلسکوپ

اگر شب اوج بارش ابری باشد، یک نسخه پشتیبان دارید و اگر در هر دو شب خوشتان می‌آید، جیانلوکا ماسی، بارش شهابی را در 13 و 14 دسامبر از ساعت 23:00 UT (6 بعد از ظهر به وقت شرقی) به صورت زنده پخش می‌کند. مقداری پاپ کورن بردارید و آن را از روی صندلی راحتی خود تماشا کنید.

ممکن است غیرقابل تصور به نظر برسد، اما تماشاگران بارش می‌توانند اودیسه جوزایی خود را از اواخر غروب هر دو شب آغاز کنند. در حالی که کانون تابش در آن زمان تنها چند درجه بالاتر از افق خواهد بود، earthgrazers شهاب‌هایی هستند که به آرامی می‌سوزند و از قسمت بالایی جو عبور می‌کنند و قبل از محو شدن، مسافت‌های زیادی را طی می‌کنند. اگرچه تعداد آنها کم است، اما اگر به یکی از آنها بر بخورید هرگز این تجربه را فراموش نخواهید کرد.

تا ساعت 10 شب به وقت محلی، کانون تابش به ارتفاع حدود 40 درجه در شمال شرقی آسمان صعود می کند، به اندازه ای بالا که به طور جدی شروع به تماشای بارش می‌کند. ارتفاع تابشی یکی از عوامل کلیدی در تعیین تعداد شهاب‌ها است. هنگامی که در ارتفاع پایین است، بیشتر شهابها که به سمت پایین حرکت می‌کنند توسط افق قطع می‌شوند. هنگامی که در حدود ساعت 2 بامداد محلی به بالاترین حد خود می‌رسد، زمانی می‌باشد که شهابهای جوزایی تمام آسمان را در اختیار دارند و شهابهای بیشتری قابل مشاهده هستند.

در بیشتر موارد، اوج بارش شهابی در ساعات قبل از طلوع فجر (در سمت چپ) به صورت قوی‌ ظاهر می‌شود – زمانی که سرعت مداری زمین با سرعت ذرات ترکیب می‌شود تا سرعت رسیدن را افزایش دهد. همین ذرات که پس از غروب خورشید (سمت راست) به سمت “دنباله” زمین برخورد می کنند، با سرعت نسبتاً کمتری برخورد خواهند کرد.

Sky & Telescope

تعداد شهاب ها نیز در ساعات صبح افزایش می‌یابد زیرا زمین در حال چرخش در جهت حرکت مداری خود قرار می‌گیرد. گرد و غبار کیهانی با سرعت زیاد به جو سیاره برخورد می‌کند که باعث روشن‌تر شدن آن‌ها نیز می‌شود. به همین دلیل شهاب‌های نامرئی تا آستانه بصری بالا می‌روند و شمارش را افزایش می‌دهند.

تماشای شهاب‌ به هیچ وسیله‌ای نیاز ندارد، مگر اینکه لباس‌های گرم، چکمه‌های عایق‌بندی شده، یک صندلی خوابیده، یک پتوی پشمی که به چانه‌تان کشیده شده و یک نوشیدنی گرم در نزدیکی‌تان حساب کنید. خب، به هر حال هیچ اپتیکی وجود ندارد، به جز “دو چشمی” که با آن متولد شده‌اید. از آنجایی که شهابهای جوزایی در هر نقطه از آسمان چشمک می‌زند، بهترین جهت برای رویارویی، جایی است که آسمان در مکان شما تاریکتر باشد. اگر از حومه شهر بارش را تماشا می‌کنید، صندلی خود را تقریباً تا نیمه به عقب خم کنید و 45 درجه تا 90 درجه به دو طرف نگاه کنید. از این منظر گوشه چشم، شهاب‌ها طولانی‌تر و چشمگیرتر به نظر می‌رسند.

یک گوی آذرین تماشایی جوزایی بر فراز توسان، آریزونا در 14 دسامبر 2017. الیوت هرمان

جوزاها قبل از رسیدن به زمین، تکه‌های سنگی کوچکی به نام شهاب‌سنگ هستند که اندازه‌شان از دانه‌های شن گرفته تا … متغیر است. گرمایش ناشی از فشار رام که با سرعتی در حدود 34 کیلومتر در ثانیه (بیش از 76000 مایل در ساعت) به اتمسفر برخورد می‌کند، سنگریزه را به رگه‌هایی از نور یا شهاب‌ تبدیل می‌کند. در حالی که اکثر اعضای بارش نسبتاً ضعیف هستند، جوزاها به خاطر پرتاب گوی‌‌های آذرین شهرت دارند، شهاب‌هایی که به روشنی یا درخشان‌تر از زهره می‌سوزند. داده‌های NASA’s All Sky Fireball Network  ناسا نشان می‌دهد که این بارش از نظر فراوانی پس از برساووشی در رتبه دوم قرار دارد.

رصدگران اولین بار بارشهای جوزایی را در سال 1862 ثبت کردند. از آن زمان، فعالیت بارش افزایش یافته و اکنون از همه آنها فراتر رفته است. بیشتر بارشهای شهابی از دنباله‌دارها سرچشمه می‌گیرند. هنگامی که یک دنباله‌دار از نزدیکی خورشید می‌گذرد، گرما مقداری از یخ مملو از غبار را تبخیر می‌کند که هسته آن را تشکیل می‌دهد. با گذشت زمان دنباله‌ای از آوار در اطراف مدار خود ایجاد می‌کند. هنگامی که زمین از جریان عبور می‌کند، قطعات به جو ما برخورد‌ می‌کنند و به صورت شهاب درخشان دیده می‌شوند.

ستاره شناسان فرض می‌کنند که گرمایش خورشیدی باعث ایجاد شکاف در سطح سیارک فایتون می‌شود که باعث آزاد شدن غبار می‌شود که بارش شهابی جوزایی را ایجاد می‌کند. اما میزان گرد و غبار موجود در جریان بارش شهابی جوزایی را به طور کامل محاسبه نمی‌کند.

ناسا

اما جوزایی‌ها مانند اکثر بارشهای شهابی نیستند. والد آنها 3200 Phaethon است که تا آنجا که ما می‌دانیم یک سیارک است، اگرچه برخی از ستاره‌شناسان آن را دنباله‌دار صخره‌ای می‌دانند زیرا یخ زیادی ریخته است که بیشتر شبیه یک سیارک سنگی است. W.Z. Cukier و J.R. Szalay (دانشگاه پرینستون) بر اساس مشاهدات کاوشگر خورشیدی پارکر (PSP) منشأ جدیدی را برای جمینیدها پیشنهاد می‌کنند. هنگامی که آنها چندین مدل از شکلگیری آن را آزمایش کردند، از جمله نسخه استاندارد انحلال تدریجی دنباله‌دار، مدلی که به بهترین وجه با داده‌های PSP مطابقت داشت، “تخریب شدید و فاجعه بار اجسام” در نزدیکی حضیض بود که منجر به انتشار سریع مواد شد.

مدل خشن منشأ آنها پیش‌بینی می‌کرد که جریان شهابی جوزایی زمانی که در حضیض (آنچه پارکر مشاهده کرد) در خارج از مدار فایتون قرار می‌گیرد و نه در داخل، که در مورد شهاب‌سنگ‌های دنباله‌دار صدق می‌کند. جالب توجه است که طیف بازتابی فایتون و سیارک پالاس (به همراه 9 عضو خانواده پالاس) به اندازه کافی مشابه هستند تا پالاس را به عنوان بدنه مادر فایتون معرفی کنیم. دهانه‌های بزرگ متعددی پالاس را می‌چسبانند. اندازه و تعداد آنها ممکن است به دلیل مدار دراز و شیبدار سیارک (در حال حاضر 35 درجه) باشد که منجر به سرعت برخورد بالاتر می‌شود. مدار فایتون نیز به همین ترتیب کشیده و شیب‌دار (22 درجه) است. آیا این ویژگی‌ها می‌تواند منجر به برخورد با سرعت بالا مشابهی شود که منجر به تولد جوزایی‌ها شود؟ وقتی منتظر شهاب بعدی هستید، چیزی برای تفکر دارید. آسمانی صاف داشته باشید!

 ترجمه: سارا سیدحاتمی

 منابع:

GET READY TO GREET THE GEMINID METEOR SHOWER!

BY: BOB KING NOVEMBER 29, 2023

https://skyandtelescope.org/astronomy-news/get-ready-to-greet-the-geminids/