همه آنچه باید در مورد شهاب‌های ثوری 2023 بدانید!!

ممکن است از ۱۰ سپتامبر تا ۲۰ نوامبر هر زمان که بخواهید یک شهاب ثوری جنوبی را ببینید، زمانی که زمین در حال عبور از میان جریان شهاب‌سنگی – بقایای دنباله‌دار در فضا – است که بارش شهابی ثوری را ایجاد می‌کند. بارش شهابی ثوری شمالی از یک جریان نزدیک، اما کمی متفاوت سرچشمه می‌گیرد. آنها از حدود 20 اکتبر تا 10 دسامبر فعال هستند. هر دو بارش حدود پنج شهاب در ساعت تولید می کنند (در مجموع 10 شهاب در صورت همپوشانی).

شهابهای ثوری از 2 جریان ثور جنوبی و ثور شمالی تشکیل شده‌اند. کانون تابش هر دو جریان از صورت فلکی گاو نر، نه چندان دور از ستاره درخشان الدبران می‌باشد. ثور اکنون در نیمه‌های شب در آسمان است. بنابراین ساعات حوالی نیمه شب زمان خوبی برای تماشای شهاب‌سنگ‌ها و گوی‌های آتشین ثور است، زیرا به نظر می‌رسد از صورت فلکی ثور سرچشمه می‌گیرند. در ماههای اکتبر و نوامبر، این صورت فلکی در نیمه شب در بالاترین سطح آسمان قرار دارد.

شهابهای ثوری در سال 2023

شما ممکن است در هر زمان از 10 سپتامبر تا 20 نوامبر شهاب‌های ثوری جنوبی را ببینید. شهابهای ثوری شمالی از یک جریان نزدیک، اما کمی متفاوت سرچشمه می‌گیرد. آنها از حدود 20 اکتبر تا 10 دسامبر فعال هستند. هر دو باران در هر ساعت حدود 5 شهاب تولید می‌کنند (در مجموع 10 شهاب در صورت همپوشانی) و برخی از آنها گوی‌های آتشین هستند.

اوج پیش‌بینی‌شده شهابهای ثوری جنوبی در 6 نوامبر 2023، ساعت 0:47 UTC است. اوج پیش بینی شهابهای ثوری شمالی در 13 نوامبر 2023 در ساعت 0:21 UTC است. هر دو بارش شهابی ثوری جنوبی و شمالی اوج مشخصی ندارند. آنها در ماههای اکتبر و نوامبر در حال چرخش هستند و به ویژه از اواخر اکتبر تا اوایل نوامبر، زمانی که همپوشانی دارند، قابل توجه هستند.

چه زمانی می‌توانید شهابهای ثوری را تماشا کنید: بهترین حالت حوالی نیمه شب و در روزهای نزدیک به 13 نوامبر که ماه وجود ندارد.

مدت زمان کلی بارش: شهابهای ثوری جنوبی از حدود 23 سپتامبر تا 12 نوامبر ادامه دارند. شهابهای ثوری شمالی از حدود 13 اکتبر تا 2 دسامبر فعال هستند.

کانون تابش: در اوایل غروب طلوع می‌کند، در حدود نیمه شب در بالاترین حد در آسمان است. نمودار زیر را ببینید.

نزدیکترین فاز ماه: در سال 2023، آخرین ربع ماه در 5 نوامبر می‌باشد. ماه نو در 13 نوامبر دیده می‌شود. در نزدیکی اولین اوج پیش بینی شده، هلال ماه در حال نزول ممکن است بعد از نیمه شب و قبل از طلوع با شهابها تداخل داشته باشد. بنابراین ممکن است چند روز پس از آن منتظر شهاب باشید. یا در روزهای حوالی 13 نوامبر – در دومین اوج پیش بینی شده – در نزدیکی ماه نو که می‌توانید از تماشای شهابها در آسمان بدون ماه لذت ببرید. در ماههای اکتبر و نوامبر شهابهای ثوری را می‌بینید. از تقویم غروب و طلوع آفتاب دیدن کنید تا زمان طلوع ماه را برای مکان خود ببینید. حتماً کادر زمان طلوع ماه را بررسی کنید.

https://www.sunrisesunset.com/predefined.asp

شهابهای مورد انتظار در اوج، در شرایط ایده‌آل: در آسمان‌های تاریک و بدون ماه، هر دو بارش شهابی ثوری جنوبی و شمالی حدود پنج شهاب در ساعت تولید می‌کنند (در مجموع 10 شهاب در صورت همپوشانی). همچنین مراقب گوی‌های آتشین باشید.

توجه: شهاب‌های ثوری معمولاً آهسته حرکت می‌کنند اما گاهی بسیار درخشان هستند. گاهی اوقات گوی‌های آتشین تولید می‌کنند که در سال 2022 دوباره به صورت دوره‌ای ظاهر شدند. انجمن شهاب سنگهای آمریکا به “دوره‌ای هفت ساله” برای گوی‌های آتشین ثوری اشاره کرد. در سال 2008 و 2015 و 2022 این اتفاق افتاد. دیدن گوی آتشین در سال 2015، واقعا سرگرم کننده بود! عکس‌ها و ویدیوی گوی‌های آتشین 2015 ثوری را در اینجا می‌توانید مشاهده کنید:

https://earthsky.org/todays-image/see-it-best-photos-of-taurid-fireballs-november-2015/

دنباله‌دار والد شهابهای ثوری شمالی

این بخش متعلق به مرحوم دون ماخهولز (1952-2022) است که 12 دنباله‌دار را کشف کرد.

گمان می‌رود که مسئول بارش شهابی ثوری شمالی یک سیارک باشد و آن سیارک مربوط به یک دنباله‌دار است.

این سیارک 2004 TG10 نام دارد. برنامه Spacewatch آن را در 8 اکتبر 2004 کشف کرد. مدار آن به دور خورشید بسیار با مدار دنباله‌دار دوره‌ای انکه (که رسما به عنوان 2P/Encke شناخته می‌شود) مطابقت دارد. دانشمندان بر این باورند که این سیارک زمانی بخشی از یک جرم بسیار بزرگتر به نام مجموعه انکه بوده است.

پذیرفته‌شده‌ترین نظریه این است که حدود 20000 سال پیش، یک جرم بسیار بزرگتر شکسته شد و دنباله‌دار انکه و چندین سیارک و بارش شهابی را ایجاد کرد. دانشمندان این گروه از اجرام حاصل را به نام برجسته‌ترین عضو گروه یعنی دنباله‌دار انکه نامگذاری کردند.

هیچ سیارکی به تنهایی شهابهای ثوری را تولید نمی‌کند

مطالعه اخیر نشان می‌دهد که سیارک 2004 TG10 تنها یکی از 10 سیارک مرتبطی است که ممکن است مسئول این بارش شهابی باشد. اگر این درست باشد، پس هیچ سیارکی به تنهایی مواد ایجاد کننده شهابسنگهای ثوری شمالی را تولید نمی‌کند.

چگونه معمایی مانند این حل می شود؟ زمان و کار تیمی. دوربین‌های ویدئویی ویژه شبانه شهابهای ورودی را ضبط می‌کنند و رایانه ها تقریباً بلافاصله مدار را محاسبه می‌کنند. دانشمندان این مدارها را با اجرام شناخته شده مانند دنباله‌دارها و سیارکها مقایسه می‌کنند. تطابق مستقیم بعید است، زیرا هر قطعه ماده‌ای که از یک دنباله‌دار یا سیارک پرتاب شده است – شاید صدها سال پیش – در معرض تشعشعات خورشیدی و آشفتگی‌های سیاره ای قرار گرفته و مسیر خود را به دور خورشید تغییر داده است. بنابراین، مدار نهایی آن، درست قبل از ورود به جو ما، احتمالاً متفاوت از مداری است که از آن سرچشمه گرفته است. اخترشناسانی که در مکانیک سماوی تخصص دارند، کسانی هستند که راه حل را برای ما بیاورند.

 دوربینها و رایانه ها احتمالاً تصویر بهتر و درک کاملتری از بارش شهابی ثوری شمالی به ما می‌دهند.

دنباله‌دار والد ثوری جنوبی از دان ماخهولز…

 ماده‌ای که ما به‌عنوان شهاب‌سنگ‌های ثوری جنوبی می‌بینیم، از دنباله‌داری معروف به دنباله‌دار انکه می‌آید. این دنباله‌دار که به طور رسمی با نام 2P/Encke شناخته می‌شود، قبل از دریافت نام خود کشف شد.

پیر مچیان، شکارچی دنباله‌دار فرانسوی، آن را در 17 ژانویه 1786 کشف کرد. او فقط سه روز دنباله دار را رصد کرد و مدار آن را محاسبه نکرد. نفر بعدی کارولین هرشل از انگلستان بود که آن را در 7 نوامبر 1795، 10 سال بعد، آن را پیدا کرد. او 23 روز آن را ردیابی کرد اما مدار دقیقی را محاسبه نکرد. ده سال بعد، ژان لوئی پونز فرانسوی، بزرگترین شکارچی دنباله‌دار بصری در تمام دوران، آن را در 20 اکتبر 1805 برداشت. چند ساعت پس از کشف پونز، هوفرات هوث از آلمان و بووارد در پاریس نیز آن را یافتند. این بار 32 روز آن را دنبال کردند.

یوهان فرانتس انکه با استفاده از این موقعیتها، مداری را برای این دنباله‌دار محاسبه کرد و پیش‌بینی کرد که باز خواهد گشت. پایان داستان؟ نه، زیرا او پیش‌بینی کرده بود که در 12.12 سال آینده باز خواهد گشت و نشد.

ردیابی یک دنباله‌دار جدید

سپس، در 26 نوامبر 1818، پونز یک دنباله‌دار را به مدت 48 روز آن را دنبال کرد. انکه یک مدار را برای این مورد محاسبه کرد و با استفاده از برخی تکنیک‌های محاسباتی جدید، راه‌حل مداری ارائه کرد که نشان می‌دهد این دنباله‌دار فقط ۳.۳ سال طول می‌کشد تا یک بار دور خورشید بچرخد. پس از شش هفته کار، او همچنین توانست این دنباله‌دار را به دنباله‌دارهای 1786، 1795 و 1805 پیوند دهد. سپس به درستی پیش بینی کرد که در سال 1822 باز خواهد گشت. بر اساس کار او در محاسبه صحیح مدار دنباله‌دار، این دنباله دار انکه نام گرفت.

دنباله‌دار انکه کوتاه‌ترین دوره مداری را در میان دنباله‌دارهای بزرگ منظومه شمسی دارد. در نزدیکترین حالت خود، به همان اندازه به خورشید نزدیک می شود که سیاره عطارد، نزدیکترین سیاره به خورشید مدار ثابت است و احتمالاً دنباله دار هزاران سال است که در همان مدار بوده است.

آیا دنباله‌دار انکه زمانی بخشی از یک دنباله‌دار بزرگتر بود؟

یک نظریه اخیر این است که دنباله‌دار انکه زمانی بخشی از یک دنباله‌دار بزرگ بود که حدود 20000 سال پیش شکسته شد. این رویداد چندین سیارک کوچک و زباله‌هایی را تولید کرد که اکنون این بارش شهابی را تشکیل می‌دهند و بیشتر نیز وجود دارد. دانشمندان حداقل سه بارش شهابی دیگر را به دنباله‌دار انکه نسبت می‌دهند. یک جریان از مواد ممکن است مسئول رویداد شهاب سنگ تونگوسکا در سال 1908 باشد. کل این منظومه به عنوان مجموعه انکه شناخته می‌شود.

دنباله‌دار انکه، والد بارش‌های شهابی ثوری. تصویر از ناسا

بازگشت بعدی دنباله‌دار انکه در اکتبر 2023 خواهد بود. رصدگران نیمکره شمالی دید خوبی از این دنباله دار در آسمان صبح خواهند داشت، جایی که ممکن است به قدر هفت برسد، به این معنی که برای دیدن آن به دوربین دوچشمی نیاز خواهید داشت. گوی‌های آتشین به جا مانده از دنباله‌دار بسیار درخشانتر و جالبتر هستند.

در مورد گوی‌های آتشین ثوری چطور؟

انجمن شهاب سنگ آمریکا در سال 2022 گفت:

هنگامی که دو دوش به طور همزمان در اواخر اکتبر و اوایل نوامبر فعال هستند، گاهی اوقات افزایش قابل توجهی در فعالیت گوی آتشین وجود دارد. به نظر می‌رسد یک دوره هفت ساله برای این گوی‌های آتشین وجود دارد. سالهای 2008 و 2015 هر دو فعالیت گوی آتشین قابل توجهی را ایجاد کردند. 2022 ممکن است فرصت بعدی بود و حق داشتند! در سال 2022 تعداد زیادی گوی آتشین مشاهده شد. فرصت بعدی ممکن است در سال 2029 باشد.

چرا تاریخ‌ها برای شهاب‌های ثوری با هم هماهنگ نیستند؟

داستان اوجهای پیش‌بینی‌شده برای ثوری‌ها که از مکانی به مکان دیگر متفاوت است – جالب است.

در بیشتر موارد، ما روی انجمن شهاب‌سنگ آمریکا و کتابچه راهنمای مشاهده‌گر از انجمن سلطنتی نجوم کانادا حساب می‌کنیم تا تاریخهای اوج بارشهای شهابی بزرگ سال را در اختیار ما قرار دهند.

برای مثال، کتاب راهنمای Observer 2023، 1 UTC را در 6 نوامبر به عنوان اوج ثورهای جنوبی فهرست کرده است. و انجمن شهاب سنگ آمریکا (AMS) اوج را در شبانه روز 5 تا 6 نوامبر فهرست می‌کند.

با این حال منبع قابل اعتماد دیگری تاریخ متفاوتی را برای  اوج ثوری‌های جنوبی ارائه می‌دهد. سازمان بین المللی شهاب سنگ (IMO) اوج در سال 2023 را در شبانه روز 9 تا 10 اکتبر فهرست کرده است.

بهترین زمان برای تماشای شهابهای ثوری جنوبی

این خیلی مهم نیست زیرا همانطور که در بالا ذکر شد، بهترین زمان برای تماشای ثوری جنوبی در سال 2023 احتمالا اواخر اکتبر تا اوایل نوامبر است. این تا حدودی به این دلیل است که ربع آخر ماه در 5 نوامبر 2023 می‌افتد و تا حدودی به این دلیل است که ثوری جنوبی و شمالی در اواخر اکتبر و اوایل نوامبر با هم همپوشانی دارند، بنابراین احتمالاً تعداد بیشتری از آنها را در آن زمان خواهید دید.

تاریخ‌های مختلف اوج

اما چرا تاریخهای اوج ذکر شده متفاوت است؟ یک دلیل بزرگ این است که ستاره‌شناسان همیشه در حال یادگیری چیزهای جدید هستند. برای مثال، در سال 2021، انجمن شهاب‌سنگ آمریکا، تاریخ اوج ثوری جنوبی را در اوایل نوامبر ذکر کرد. اما شواهد از IMO – بر اساس نرخهای مشاهده شده و گزارش شده توسط ستاره‌شناسان آماتور – برای چند سال نشان می‌دهد که ثوری جنوبی، به جای رسیدن به اوج در اوایل نوامبر (همانطور که مدتها تصور می‌شد)، در اکتبر به اوج خود رسیده است و ظاهرا AMS بالاخره تصمیم به موافقت گرفته است.

جوئل ودرلی در ادمونتون، آلبرتا، کانادا، این ترکیب را از تصاویر گرفته شده در صبح روز 11 نوامبر 2020 ایجاد کرد. او نوشت: “این یک تصویر ترکیبی است که شامل ثور و 4 شهاب آن است که من هنگام بارش شهابی ثوری شمالی مشاهده کردم.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

Taurid meteors in 2023: All you need to know

Posted by Deborah Byrd November 2, 2023

https://earthsky.org/astronomy-essentials/taurid-meteors-all-you-need-to-know/