رصد بارش شهابی شکارچی و سایه دو قمر مشتری

در این هفته از بارش شهابی شکارچی در زیر آسمان بدون ماه لذت ببرید و سایه دو قمر مشتری را در یک گذر جذاب مشاهده کنید.

این تصویر شهاب‌های شکارچی را از سال‌های 2015 تا 2022 نشان می‌دهد. حدود 47 شهاب پرنور به تصویر کشیده است. کوه‌هایی در شرق اسلواکی در نزدیکی شهر Prešov در پیش‌زمینه ظاهر می‌شوند. به دنباله‌های سبز توجه کنید. هنگامی که شهاب‌سنگ‌ها برای اولین بار به جو برخورد می‌کنند، اتم‌های اکسیژن در ارتفاع بالا را تحریک می‌کنند که نور سبز ساطع می‌کنند.

پتر هورالک

زمان بسیار خوبی از سال برای رصد است. من عاشق نگاه کردن و ردیابی نوار راه شیری از “تابستان” در مار در بالای آسمان تا “زمستان” در ارابه‌ران هستم. پلی بین فصول متضاد ایجاد می‌کند که آنها را در یک همزمانی بزرگ متحد می‌کند. اما مانند بسیاری از چیزهایی که در یک تعادل ظریف وجود دارند، این یکی دوام نخواهد داشت. شکارچی و خدمه‌اش این کار را انجام خواهند داد.

یکی از نشانه‌های تغییر آینده، بارش شهابی سالانه شکارچی است. اوج آن در شب 21 تا 22 اکتبر است، زمانی که بتوانیم بین 10 تا 20 شهاب در ساعت در شکارچی ببینیم. منشا این بارش از دنباله‌دار هالی است. تقریباً هر 76 سال در هر بازگشت گرمایش خورشیدی مقداری از یخ کثیف دنباله‌دار را تبخیر می‌کند و غبار کرکی آزاد می‌کند.

زمین در اواخر سپتامبر از روی این مواد برجای گذاشته دنباله‌دار عبور می‌کند و نزدیک به دو ماه طول می‌کشد تا تمام آن را طی کند (سفری بیش از 147 میلیون کیلومتر). ما در هفته سوم اکتبر از متراکم‌ترین بخش آوار‌های دنباله‌دار عبور می‌کنیم که بیشتر به نام شهاب‌سنگ شناخته می‌شوند. هنگامی که ذرات به اتمسفر برخورد می‌کنند، گرم شده و شعله ور می‌شوند. هالی تنها دنباله‌دار عمده‌ای است که دو بار در سال مدارش را قطع می‌کنیم. بارش اتا دلوی ماه می از آوارهای موجود در قسمت بیرونی مدار دنباله‌دار منشا می‌گیرد.

قطعاتی از دنباله‌دار هالی از کانون تابش بر فراز ستاره ابط‌الجوزا در شکارچی جریان می‌یابد. اوج بارش در 22 اکتبر با 10 تا 20 شهاب در ساعت در زیر آسمان تاریک پیش‌بینی می‌شود. گرچه منشا بارش از دنباله‌دار هالی می‌باشد، نام خود را از صورت فلکی میزبان آن گرفته است (در این مورد شکارچی).

استلاریوم با اضافه شده توسط باب کینگ

برخلاف شهود، فشار رام به جای اصطکاک مسئول گرم کردن یک شهاب سنگ در طول فرود سریع آن به سمت زمین است. فشار رام زمانی ایجاد می‌شود که یک ذره ورودی هوا را در مسیر خود فشرده و در نتیجه گرم می‌کند. دما در سطح شهاب سنگ ورودی می‌تواند به بیش از 1650 درجه سانتیگراد (3000 درجه فارنهایت) برسد. همه اینها بین 80 تا 120 کیلومتر (50 تا 75 مایل) ارتفاع در مزوسفر فوقانی و ترموسفر پایینی، خانه شفق های قطبی و (در حد پایین آن) ابرهای شب تاب (NLC) انجام می‌شود. گرما همچنین باعث یونیزه شدن سریع مولکول‌های شهابسنگ و مولکولهای جوی همسایه می‌شود. این دو فرآیند با هم مسئول درخشش یک شهاب هستند.

شهابهای شکارچی سریع هستند. با برخورد با اتمسفر با سرعت 66 کیلومتر بر ثانیه (41 مایل در ثانیه) آنها به سرعت آهن، منیزیم، سدیم و سایر عناصر یونیزه شده را دفع می‌کنند. با گذشت زمان، یون‌ها به آب و سایر ترکیبات می‌چسبند و به ذرات دودی بزرگتر در ابعاد نانومتری پلیمریزه می‌شوند که می‌توانند به عنوان دانه‌هایی برای تشکیل NLC‌ها عمل کنند.

شهاب شکارچی و نور دایره‌البروجی با طلوع زهره (زیر) بر فراز دریاچه سوپریور در دولوث، مینه‌سوتا، در اکتبر 2017

باب کینگ

کانون تابش شهابهای شکارچی، از نقطه‌ای نزدیک مرز دوپیکر و شکارچی در حدود 10 درجه شمال شرقی ابط‌الجوزا می‌باشد. با غروب نیمه ماه بین ساعت 11 شب و نیمه شب به وقت محلی در 21 اکتبر، شرایط برای تماشای شهاب سنگ از نیمه شب تا سحرگاه 22 اکتبر ایده آل خواهد بود. از آنجایی که اگر بخواهم یک بازه زمانی ایده آل را انتخاب کنم، تابش حوالی ساعت 5 صبح به اوج خود می‌رسد، زنگ ساعت را روی 3 صبح تنظیم می‌کنم و یک یا دو ساعت را در یک صندلی راحت زیر یک پتوی بزرگ با شکلات داغ آماده می‌گذرانم.

برای چشمان ما، اجسام هر چه دورتر باشند، کوچک‌تر به نظر می‌رسند و باعث می‌شود ریل‌های راه‌آهن – مانند شهاب‌ها – در یک نقطه به هم نزدیک شوند (کانون تابش).

باب کینگ

مانند همه بارش‌ها، می‌توانید به هر جهتی که دوست دارید نگاه کنید، زیرا شهاب‌ها در سراسر آسمان جاری می‌شوند. کانون تابش یک نقطه محو است. همانطور که به نظر می‌رسد خطوط راه آهن موازی در فاصله با هم ادغام می‌شوند، شهابها در مسیرهای موازی به نظر می‌رسند که از نقطه‌ای در فاصله دور در جهت شکارچی جریان می‌یابند. درست مانند آن ریلها، شهاب‌سنگ‌های ورودی مسیرهای موازی را دنبال می‌کنند اما این توهم تابش را در همه جهات از یک نقطه در آسمان ایجاد می‌کنند.

رصد شهابها می‌تواند با وقفه باشد. ممکن است دو یا سه دقیقه آنهان را ببینید و سپس باید 10 یا 15 دقیقه منتظر بمانید. تماشای بارش نیاز به صبر دارد. در پایان ربطی به تعداد کم شهاب‌های رصد شده ندارد، زیرا این تجربه و دانستن این است که برای «دیدن» دنباله‌دار هالی، لازم نیست تا سال 2061 صبر کنید، باعث می‌شود که از بارش شهابی لذت ببرید –  تا سال 2025 دیگر بارش شهابی را دوباره بدون ماه نخواهیم دید.

مشتری و خوشه پروین در تاریخ 16 سپتامبر هر دو مشتری (راست) و خوشه پروین بین ابرهای در حال عبور ظاهر شدند. مشتری آنقدر درخشان بود (قدر فعلی 2.9) که ابرها را روشن کرد.

باب کینگ

با نزدیک شدن مشتری به مقابله در 3 نوامبر، ما به سمت درخشش آن کشیده می‌شویم. تا ساعت 9 شب به وقت محلی این غول گازی در شرق آسمان نه چندان دور از خوشه ستاره‌ای باشکوه پروین می‌درخشد. تماشای آن با این سیاره بسیار بزرگ و درخشان، در هر شب صاف با تلسکوپ خیلی جالب است (برای دیدن آنچه در کمربندهای تاریک و مناطق روشن غول راه راه وجود دارد). حتی ابزارهای کوچک هم تعامل عجیب و غریب و شب به شب چهار قمر درخشان گالیله‌ای را آشکار می‌کنند. مشتری همچنین به طور معمول باعث اختفا و گرفت قمرها می‌شود. آنها به نوبه خود سایه‌های سیاه کوچکی را بر روی ابرهای مشتری در طول رویدادهایی به نام گذر سایه‌ها ایجاد می‌کنند. گذرهای تک سایه به طور معمول رخ می‌دهد، گذرهای دوگانه به ندرت و گذرهای سه‌گانه فوق العاده نادر هستند – آخرین مورد در ژانویه 2015 رخ داد و بعدی در 20 مارس 2032 خواهد بود.

گذر دو سایه‌ای مشتری در ساعات اولیه صبح (به وقت ایالات متحده) در روز جمعه، 20 اکتبر، سایه‌های آیو (بالا) و گانیمید به طور همزمان در یک گذر دو سایه‌ای از روی مشتری عبور خواهند کرد. آیو سایه خود را تا حد زیادی در سراسر قرص مشتری همراهی می‌کند. گانیمید اندکی قبل از اینکه سایه آن از بین برود وارد دیسک می‌شود. آیا می‌توانید ظاهر کشیده سایه گانیمید را تشخیص دهید؟

استلاریوم

در شب 19 تا 20 اکتبر، ناظران مشتری شاهد گذر دو سایه چشم نواز گانیمید و آیو خواهند بود که یک رویداد تا حدی نادر در طول ظهور فعلی است.

جفت سایه در 20 اکتبر از ساعت 1:57 تا 3:41 بامداد به وقت شرقی (5:57 تا 7:41 UT) در معرض دید قرار خواهند گرفت و در نزدیکی نصف النهار مرکزی سیاره در حدود ساعت 2:45 بامداد قرار خواهند گرفت. سایه آیو در امتداد جنوب کمربند استوایی ردیابی خواهد شد. در حالی که گانیمید، بزرگ‌ترین قمر مشتری، سایه بزرگ‌تری بر منطقه قطب جنوب خواهد انداخت. زمان‌ها EDT هستند و داده‌ها از کتاب راهنمای RASC Observer’s 2023 به دست آمده‌اند. خطوط پررنگ فاصله زمانی را در برگیرند که در طی آن هر دو سایه به طور همزمان قابل مشاهده هستند.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

ORIONID METEORS FLY; TWO MOONS SHADOW JUPITER

BY: BOB KING OCTOBER 18, 2023

https://skyandtelescope.org/astronomy-news/orionid-meteors-fly-two-moons-shadow-jupiter/