بهترین اجرام مسیه زمستانی را ببینید

M79 در فاصله 40000 سال نوری در صورت فلکی خرگوش واقع شده است. در داخل مرزهای آن برخی از قدیمی‌ترین ستاره‌های کهکشان ما قرار دارند.

NASA and ESA; Acknowledgement: S. Djorgovski (Caltech) and F. Ferraro (University of Bologna)

همانطور که ناظران حیاط خلوت ممکن است بدانند، برخی از تلسکوپ‌های معمولی فاقد اپتیک یا دیافراگم برای تشخیص تمیز اجرام اعماق آسمان مانند سحابی‌ها، خوشه‌های ستاره‌ای و کهکشانها هستند. این امر منجر به تصاویر مبهم میشود و اغلب توصیف دقیق آنچه را دشوار می‌کند که به آن نگاه می‌کنید. به همین دلیل است که شارل مسیه، شکارچی دنباله‌دار فرانسوی، 109 جرم در اعماق آسمان را ثبت کرده است که به‌نظر می‌رسد به‌ صورت دنباله‌دار ظاهر می‌شوند، علی‌رغم اینکه در برابر آسمان پس‌زمینه ستاره‌ای حرکت نمی‌کنند.

یک زمان کوتاه از اواسط مارس تا اوایل آوریل وجود دارد، زمانی که ناظران در نیمکره شمالی می‌توانند تمام اجرام مسیه را در یک شب رصد کنند که در آسمان پخش شده‌اند. این شاهکار ماراتن مسیه نامیده می‌شود و باشگاه‌های نجوم در سراسر جهان از دهه 1980 میزبان رویدادهایی برای جشن گرفتن این مسابقه آسمانی هستند.

اما اگر نتوانید یک شب کامل را به شکار اختصاص دهید چه؟ سپس باید یک مینی‌ماراتن مسیه را امتحان کنید، جایی که زیر مجموعه‌ای از اشیاء مسیه را بین پایان گرگ و میش و نیمه شب هدف قرار می‌دهید.

برای انجام این مینی‌ماراتن، با اولین شی در لیست شروع کنید. این شی در دورترین نقطه غربی قرار دارد، بنابراین اشیاء زیر یکی پس از دیگری به ترتیب تنظیم می‌شوند و در زمان جستجوی شما صرفه جویی می‌کنند.

در سال 2023، ماه در 21 ژانویه و 20 فوریه نو است، بنابراین اولین پنجره رصدی شما از حدود 14 ژانویه تا 23 ژانویه اجرا می‌شود. پس از آن، مهتاب در جستجوی شما تا سه ماهه آخر اختلال ایجاد می‌کند که در 13 فوریه رخ می‌دهد. سپس آسمان تا بعد از نیمه شب هر شب تا یک هفته دیگر بدون ماه می‌ماند و دومین پنجره رصدی شما را نشان می‌دهد.

بنابراین تلسکوپ خود را تنظیم کنید، به عقب برگردید و از آخرین مینی‌ماراتن لذت ببرید!

دو ستاره HD 38563 A و HD 38563 B، لکه‌ای مه‌آلود از گاز تاریک را برای رصدگران روشن می‌کنند و سحابی بازتابی M78 را تشکیل می‌دهند. آلن دایر

زیر آسمان شب

ما با خوشه کروی M79 در خرگوش که در جنوب جبار قرار دارد، شروع خواهیم کرد. برای مشاهده M79 – جنوبی‌ترین شی مسیه در آسمان زمستان – خطی از آلفا (α) تا بتا (β) Leporis بکشید و آن را کمی بیشتر از فاصله بین این دو ستاره گسترش دهید. با تمام قدر 7.8 آن، M79 به سختی می‌توان آن را از ابزارهای کوچک تشخیص داد. یک ابزار 10 اینچی نشان می‌دهد که کروی شکل با عرض 8.7 اینچ دارای یک هسته روشن و گسترده است. اما بزرگنمایی را بیش از 200 برابر افزایش دهید و تعداد زیادی ستاره را در لبه‌های خوشه تشخیص خواهید داد.

بعدی M78 در اوریون است. اگرچه این سحابی روشن‌ترین سحابی انعکاسی آسمان است (قدر 8.3)، برای دیدن خوب آن همچنان به یک مکان تاریک نیاز دارید. از یک ابزار 4 اینچی در حدود 120x، یک ستاره با قدر یازدهم را با دو قسمت متراکم M78 در دو طرف آن مشاهده خواهید کرد. ابعاد این سحابی 8 در 6 است و در منطقه‌ای قرار دارد که تنها چند ستاره پس زمینه دارد.

M95 (پایین سمت راست) و M96 (مرکز پایین) همراهان سفر بین ستاره‌ای هستند. M105 (بالا سمت چپ) در فاصله کوتاهی قرار دارد. این سه کهکشان همچنین شامل NGC 3389 (سمت چپ) و NGC 3384 (راست) است. آلن دایر/AmazingSky.com

سومین هدف ما کهکشان مارپیچی M95 در اسد است و با قدر 9.7 می‌درخشد و با قدر 7.8 در 4.6 اینچی می‌درخشد. این جسم را در 3.6 درجه شمال شرقی Rho (ρ)  اسد خواهید یافت. از یک دوربین 8 اینچی، M95 در جهت شمال-شمال شرقی به جنوب-جنوب غربی کمی‌درازتر به نظر می‌رسد. هسته کوچک دارای یک حلقه بیرونی ضعیف است که درخشان‌ترین قسمتهای بازوهای M95 را نشان می‌دهد. شما مارپیچها را  از یک ابزار 16 اینچی یا بزرگتر با قدرت بالا می‌بینید. از یک طرف حلقه به طرف دیگر کشیده می‌شود.

کهکشان مارپیچی M96 با M95 در فضا حرکت می‌کند و فقط 0.7 درجه در غرب آن قرار دارد. این کهکشان با قدر 9.2 یکی از درخشان‌ترین کهکشانهای آسمان است. از یک ابزار 4 اینچی، یک بیضی روشن و یکنواخت را خواهید دید (4 در 3) که از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده است (جزئیات زیادی برای دیدن در اینجا وجود ندارد، به جز یک هسته کوچک کمی درخشان‌تر).

برای کهکشان بیضوی M105 که تنها 0.8 درجه شمال-شمال شرقی M96 قرار دارد، نیازی به جابجایی زیاد ابزار خود ندارید. با قدر 9.3 می‌درخشد و قطر آن 3.9 است. M105 دارای یک منطقه مرکزی روشن است که توسط هاله‌ای با لبه‌ای احاطه شده است که تشخیص آن دشوار است.

هدف بعدی ما مارپیچ M108 در دب‌اکبر است. با قدر 10.0 می‌درخشد که به سمت شرق – شمال شرق متمایل است. آن را در 1.5 درجه شرق مراق (بتای دب‌اکبر) جستجو کنید. قول ستاره قدر 12 را که بین ما و هسته M108 قرار دارد، نخورید: یک ابرنواختر نیست.

حالا به سمت اسد حرکت کنید و یک خط از تتای [θ] اسد) به آیوتای (ι) اسد بکشید. در وسط آن، M65 مارپیچی فوق‌العاده را خواهید دید. این کهکشان متعلق به سه‌گانه اسد است – یک گروه مثلثی که در یک میدان دید 0.6 درجه قرار می گیرد. سایر اعضا M66 و NGC 3628 هستند. ابعاد M95 8.7 در 2.2 اینچ است و قدر 9.3 می‌درخشد. با دقت نگاه کنید تا لکه‌های شمال و جنوب هسته گسترده کهکشان را ببینید.

از M65، فقط 0.3 درجه شرقی-جنوب شرقی حرکت کنید تا یک شگفتی آسمانی حتی درخشان‌تر، M66 مارپیچی را پیدا کنید. با قدر 8.9 می‌درخشد، اما کمی مه‌آلود به نظر می‌رسد، اگرچه لبه کاملاً مشخصی دارد. طول آن دو برابر عرض آن است (8.2 در 3.9 اینچ) و از شمال به جنوب امتداد دارد. هسته روشن واقعاً متمایز است، اما برای دیدن بازوهای مارپیچی به یک دوربین 12 اینچی در 200x نیاز دارید.

کهکشان مارپیچی M109 دورترین جرم مسیه است که 83.5 میلیون سال نوری فاصله دارد. آلن دایر

سپس، برای دیدن مارپیچ M109 به دب اکبر برگردید. این کهکشان با قدر 9.8 می‌درخشد و ابعاد آن 7.6 در 4.3 اینچ است. برای پیدا کردن آن، ابتدا گامای دب‌اکبر را در تلسکوپ خود وسط قرار دهید. سپس 0.6 درجه به سمت شرق – جنوب شرقی حرکت کنید. اگرچه M109 از روشنایی سطح پایینی برخوردار است، یک ابزار 8 اینچی در شرایط عالی میله را آشکار می‌کند. توصیه می‌کنم از بزرگنمایی 200 برابر یا بیشتر استفاده کنید.

دو هدف بعدی ما، M98 (قدر 10.1) و M99 (قدر 9.9)، هر دو کهکشانهای مارپیچی هستند و در گیسوی برنیکه قرار دارند. ساده‌ترین راه برای یافتن آنها این است که به سمت شرق ذنب‌الاسد (بتای اسد) به سمت 7.2 درجه بروید، جایی که M98 را خواهید یافت. از آنجا فقط یک پرش کوتاه 1.3 درجه شرقی-جنوب شرقی برای رسیدن به M99 وجود دارد. از  یک ابزار 8 اینچی در 200x، M98 به صورت یک دوک چاق تقریباً چهار برابر عرض آن (9.5 در 2.5 اینچ) به نظر می‌رسد. هسته پهن و کمی روشن‌تر از بازوها است.

M99 تقریبا دایره‌ای به نظر می‌رسد (5.2 در 4.6)، اما عجیب به نظر می‌رسد. در واقع، حتی از  یک دوربین 10 اینچی، به نظر می‌رسد M99 تنها یک بازوی مارپیچی دارد که در زیر لبه جنوبی کهکشان می‌پیچد. این بازو درخشان‌تر از بازوی دیگر به نظر می‌رسد، زیرا پر از مناطق بزرگ ستاره‌زایی است که شما آن‌ها را به‌عنوان مناطق روشن تشخیص می‌دهید.

اکنون به صورت فلکی کوچک تازی‌ها برای مارپیچی M106 حرکت می‌کنیم. این هدف بزرگ با قدر 8.4 می‌درخشد و ابعاد آن 20 در 8 دقیقه است. M106 یک شیب به خط دید ما مشابه کهکشان آندرومدا (M31) دارد، بنابراین ویژگی‌هایی که دو کهکشان به نمایش می‌گذارند شباهت دارند. M106 یک مثلث با Chi (χ)  و Phecda دب‌اکبر می‌سازد. در 5.5 درجه شرقی Chi و 7.5 درجه جنوب شرقی Phecda قرار دارد. ابتدا یک هسته روشن را خواهید دید که توسط یک مه بیضی شکل احاطه شده است. درون مه یک دیسک داخلی کشیده است که یک سوم اندازه کهکشان است. از یک تلسکوپ 10 اینچی یا بزرگتر، شما شروع به دیدن بافت خالدار و ساختار مارپیچی خواهید کرد. بازوی شمالی خطی برجسته‌تر به نظر می‌رسد، در حالی که بازوی جنوبی پراکنده‌تر به نظر می‌رسد.

M61 یکی از اعضای مشهور خوشه کهکشانی دوشیزه است. اگر بتوانیم کهکشان راه شیری را از رو به رو ببینیم، احتمالاً شبیه به این مارپیچ خواهد بود. آدام بلاک/مرکز آسمان کوه لمون/دانشگاه آریزونا

برای یافتن هدف بعدی ما، کهکشان مارپیچی M61، ابتدا ستاره‌های 16 و 17 صورت فلکی دوشیزه را پیدا کنید. قدر آنها به ترتیب 5.0 و 6.5 است. M61 بین آنها، فقط کمی نزدیکتر به 17 دوشیزه قرار دارد و با قدر 9.7 می‌درخشد و ابعاد آن 6.0 در 5.5 است. بازوهای M61 به شدت دور هسته آن می پیچند.

مارپیچ M100 در صورت فلکی گیسوی برنیکه با قدر 9.3، به عنوان یکی از درخشان‌ترین کهکشان‌ها در خوشه گیسوی برنیکه -دوشیزه رتبه‌بندی می‌شود و یک هدف عالی برای تلسکوپ‌های آماتور است. در 8.3 درجه شرقی ذنب‌الاسد، یا 1.9 درجه شرقی-شمال شرقی ستاره 6 گیسوی برنیکه با قدر 5.1 قرار دارد. ابعاد این کهکشان 6.2 در 5.6 اینچ است. از یک دوربین 8 اینچی، بازوهای M100 را تا زمانی که بزرگنمایی را به بیش از 200 برابر نزنید، نخواهید دید و سپس فقط در بهترین شب‌ها مناظر خوبی خواهید داشت. بازوها به صورت مناطق روشن‌تری در شرق و غرب هسته ظاهر می‌شوند.

M40 که با نام Winnecke 4 نیز شناخته می‌شود، جسم یک ستاره دوتایی نوری با فاصله وسیع در دب اکبر، 1.4 درجه شمال شرقی مغرز (دلتای دب‌اکبرδ) است. اجزاء در قدرهای 9.0 و 9.6 می‌درخشند و فاصله آنها تقریباً یک دقیقه قوسی (53 اینچ) است. عنصر اولیه زرد روشن به نظر می‌رسد، در حالی که ثانویه زرد تیره است، اگرچه بسیاری از ناظران آن را به رنگ نارنجی کم‌رنگ می بینند. M40 حداقل سزاوار یک نگاه سریع است.

به راحتی می‌توان M84 را با M86 نزدیک اشتباه گرفت. هر دو بیضوی در سنبله یا دوشیزه هستند که در میانه راه بین ذنب‌الاسد و اپسیلون دوشیزه (ε) Vindemiatrix قرار دارند، اما M84 کمی بیشتر در غرب قرار دارد. همچنین، M84 کوچکتر (5.1 در 4.1 اینچ) و کمی کم نورتر است (قدر 9.1). هسته آن بزرگ و کاملاً غیر ستاره‌ای است، بنابراین مراقب هاله‌ای ضعیف باشید که آن را احاطه کرده است.

و در حالی که در منطقه هستید، جلو بروید و M86 را مشاهده کنید که فقط 0.3 از M84 فاصله دارد. قدر 8.9 می‌درخشد و ابعاد آن 12 در 9.3 است. حتی چشمی‌های با قدرت کم  نیز شکل بیضی شکل این کهکشان را نشان می‌دهند، بنابراین بیشتر عدسی‌شکل است تا مارپیچ، اگرچه هنوز به عنوان دومی طبقه‌بندی می‌شود. با این حال، بر خلاف بسیاری از بیضوی‌ها، M86 دارای یک هسته کوچک ستاره مانند است. بزرگنمایی‌های بالا آن را به بهترین شکل نشان می‌دهد.

M85 نمونه‌ای از کهکشان عدسی شکل است، یک دسته میانی بین مارپیچی‌ها و بیضوی‌ها در مورفولوژی کهکشانی. آلن دایر

کهکشان عدسی شکل M85 در گیسوی برنیکه شبیه یک مارپیچ لبه‌ای به نظر می‌رسد، اما ساختار بازوی کهکشان مارپیچی ندارد. قدر 9.1 می‌درخشد و ابعاد آن 7.5 در 5.7 است. برای پیدا کردن آن، ابتدا ستاره 11 گیسوی برنیکه با قدر 4.7 را پیدا کنید. از آنجا، 1.2 درجه شرقی-شمال شرقی بروید و M85 در میدان دید شما قرار خواهد گرفت. یک محدوده کوچک یک هسته درخشان را نشان می‌دهد که توسط هاله‌ای بیضی شکل احاطه شده است. هنگامی که از مرکز کهکشان خارج می‌شوید، از یک ابزار 12 اینچی یا بزرگتر، این تفاوت روشنایی را خواهید دید. شما همچنین ممکن است یک رنگ زرد ظریف را تشخیص دهید. به این دلیل که این کهکشان دارای تعداد زیادی ستاره زرد قدیمی است.

بعدی M49 در سنبله است. این کهکشان بیضی‌شکل که در 8.5 درجه جنوب غربی Vindemiatrix قرار دارد، با قدر 8.4 می‌درخشد. کمی بیضی‌شکل به نظر می‌رسد و ابعاد آن 8.1 در 7.1 است. هسته دو سوم مرکز این جسم را تشکیل می‌دهد و ناحیه بیرونی کم نورتر آن را در بر گرفته است. اگر دید شما (معیار ثبات هوا) خوب است، قدرت را بالا ببرید و به دنبال هاله بیرونی M49 بگردید.

هدف نهایی ما، کهکشان بیضوی M87 در دوشیزه، یک جسم پرجرم با جرم بیش از 3 تریلیون خورشید و قطری است که ممکن است به نیم میلیون سال نوری برسد. همچنین نزدیک به 100 برابر کهکشان راه شیری خوشه‌های کروی دارد. با این حال، تمام آنچه گفته شد، احتمالاً اکثر ناظران را شگفت زده نخواهد کرد. با  قدر 8.6 می‌درخشد و قطر ظاهری آن 7.1 است. یکی از ویژگی‌هایی که قطعا متوجه آن خواهید شد، هسته درخشان آن است که حدود یک سوم اندازه کلی کهکشان را در بر می‌گیرد.

صبر را تمرین کنید

گذراندن وقت با هر یک از این شگفتی‌های اعماق آسمان، به میزان جزئیاتی که خواهید دید، سود زیادی را به همراه خواهد داشت. نگران این نباشید که باید فوراً در یک شب از خانه بیرون بزنید. بسیاری از اجرام موجود در این فهرست در بیشتر فصل بهار در آسمان باقی خواهند ماند و به یاد داشته باشید، تنها قانون برای هر ماراتن، مینی یا کامل، لذت بردن است!

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

See winter’s best Messier objects

Bundle up and behold the season’s finest deep-sky targets.

By Michael E. Bakich  |  Published: Thursday, January 26, 2023

https://astronomy.com/magazine/observing/2023/01/see-winters-best-messier-objects