کشف ستاره‌ای توسط تلسکوپ فضایی هابل که از انفجار شدید همسایه جان سالم به در برده است!!

تصویر هنری از یک ابرنواختر در حال انفجار یک ستاره همدم که در پایین سمت راست دیده می‌شود. (اعتبار تصویر: NASA، ESA، Leah Hustak (STScI))

تلسکوپ فضایی هابل ناسا ستاره‌ای را مشاهده کرد که از مرگ خشونت‌آمیز همدم خود جان سالم به در برد.

هنگامی که یک ستاره پرجرم به پایان عمر خود می‌رسد، در یک انفجار درخشان نور منفجر می‌شود که به عنوان ابرنواختر نیز شناخته می‌شود. این انفجار درخشان می‌تواند برای مدت کوتاهی از کل کهکشانها پیشی بگیرد، به همین دلیل است که تا کنون شریک بازمانده ستاره از دید پنهان مانده است. با استفاده از دوربین میدان گسترده تلسکوپ فضایی هابل 3، محققان توانستند این ابرنواختر را که SN 2013ge نامیده می‌شود، در نور فرابنفش مطالعه کنند. طبق بیانیه ناسا، دانشمندان دریافتند که در حالی که نور انفجار ستاره درخشان از سال 2016 در حال محو شدن است، منبع دیگری از نور ماوراء بنفش در نزدیکی روشنایی خود را در طول زمان حفظ کرده است که نشان می‌دهد SN 2013ge دارای یک همدم دوتایی بازمانده است.

اوری فاکس، ستاره‌شناس موسسه علمی تلسکوپ فضایی مریلند و محقق ارشد برنامه تحقیقاتی هابل در بیانیه‌ای گفت: “این لحظه‌ای بود که ما منتظرش بودیم و در نهایت شواهدی را برای یک سیستم دوتایی مولد یک ابرنواختر کاملاً جدا شده دیدیم.” “هدف این است که این حوزه مطالعاتی را از نظریه به کار با داده‌ها و دیدن این سیستمها تبدیل کنیم که واقعاً شبیه به چه شکلی هستند،.”

با استفاده از داده‌های هابل، اخترشناسان توانستند امضای عناصر مختلف در انفجار ابرنواختر را شناسایی کنند. به طرز عجیبی، هیچ هیدروژنی در منطقه SN 2013ge شناسایی نشد و دانشمندان را مجبور به حدس زدن در مورد چگونگی حذف گاز قبل از وقوع انفجار کرد.

این مشاهدات جدید افق جدیدی را بر ماهیت ستارگان پرجرم در منظومه‌های دوتایی می‌اندازد. بر اساس این بیانیه، مشاهدات SN 2013ge همچنین به توضیح این امر کمک می‌کند که چگونه برخی از ستارگان از پیش ابرنواختر هیدروژنی خود محروم می‌شوند که در این مورد، نتیجه یک ستاره همدم نادیده‌ای است که گاز شریک خود را قبل از منفجر کردن می‌مکد.

مشاهدات هابل نشان می‌دهد که ابرنواختر SN 2013ge در طول زمان محو شده است که نشان می‌دهد منبع ثابت نور فرابنفش از ستاره همدم دوتایی آن ساطع می‌شود.

مشاهدات هابل نشان می‌دهد که ابرنواختر SN 2013ge در طول زمان محو شده است که نشان می‌دهد منبع ثابت نور فرابنفش از ستاره همدم دوتایی آن ساطع می‌شود. (اعتبار تصویر: NASA، ESA، Ori Fox (STScI)/Joseph DePasquale (STScI))

ماریا دروت، ستاره‌شناس تیم از دانشگاه تورنتو در کانادا، گفت: «در سالهای اخیر، شواهد مختلفی به ما گفته‌اند که ابرنواخترهای جداشده احتمالاً به صورت دوتایی شکل می‌گیرند، اما ما هنوز واقعاً همدم را ندیده‌ایم.»

دروت افزود: “بسیاری از مطالعه انفجارهای کیهانی مانند علم پزشکی قانونی است – جستجو برای سرنخها و دیدن تئوری‌ها.” به لطف هابل، ما قادریم این را مستقیماً ببینیم.»

ستاره‌شناسان اکنون می‌توانند از همدم  بازمانده SN 2013ge برای درک بهتر ویژگی‌های ستاره‌ای استفاده کنند که منفجر شده است، ستاره ای که از آن زمان به یک جسم فشرده تبدیل شده است، مانند ستاره نوترونی یا سیاه چاله. ستاره همدم، با توجه به اینکه این ستاره نیز یک ستاره پرجرم است، احتمالاً سرنوشت مشابهی را تجربه خواهد کرد.

تصویر هنری از چگونگی تشکیل و تکامل ستارگان دوتایی پرجرم، قبل از انفجار به صورت ابرنواخترهای درخشان. پانل‌های 1-3 نشان می‌دهند که قبلاً در سیستم SN 2013ge رخ داده است، با یک ستاره به مرحله غول سرخ خود در حالی که ستاره همدمش هیدروژن خود را می‌مکد. سپس غول سرخ بدون از بین بردن ستاره همدم منفجر می‌شود. پانلهای 4-6 نشان می‌دهند که در آینده، همراه با سرنوشتی مشابه و انفجاری چه اتفاقی می‌افتد. (اعتبار تصویر: NASA، ESA، Leah Hustak (STScI))

اکنون، محققان می‌توانند تکامل ستاره بازمانده را ردیابی کنند. بسته به فاصله بین ستاره‌های همدم اصلی، شریک بازمانده یا از منظومه پرتاب می‌شود – که می‌تواند به توضیح این امر کمک کند که چرا ابرنواخترهای منفرد در سراسر کیهان رصد می‌شوند – یا قبل از ادغام برای ایجاد امواج گرانشی به دور همراه خود ادامه می‌دهد. به گفته محققان، با این حال، چنین رویدادی تا یک بیلیون سال رخ نخواهد داد.

الکس فیلیپنکو، یکی از نویسندگان این مطالعه و ستاره‌شناس دانشگاه کالیفرنیا در برکلی، گفت: درک چرخه زندگی ستارگان پرجرم برای ما اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا همه عناصر سنگین در هسته آنها و توسط ابرنواخترهای آنها ساخته می‌شود. این عناصر بخش اعظمی از جهان قابل مشاهده را تشکیل می‌دهند، از جمله حیاتی که ما می‌شناسیم.»

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

Hubble Space Telescope spots star that survived violent explosion of neighbor

By Samantha Mathewson

https://www.space.com/hubble-space-telescope-supernova-companion-star