تصویر جدید هابل تعامل هیجانانگیزی را بین دو کهکشان نشان میدهد
تعامل بین دو کهکشان در فاصله 320 میلیون سال نوری از ما در یک تصویر زیبا از هابل ثبت شده است.
آنها در مجموع به عنوان آرپ 282 در اطلس کهکشانهای عجیب و غریب Halton Arp شناخته میشوند و از یک کهکشان مارپیچی میلهای بزرگ به نام NGC 169 با وسعت حدود 140000 سال نوری و یک کهکشان حلقهای- قطبی بسیار کوچکتر به نام IC 1559 تشکیل شدهاند. این کهکشان در حدود 40000 سال نوری وسعت دارد.
این دو کهکشان آنقدر به هم نزدیک شدهاند که در حال تبادل مواد هستند. این غیرعادی نیست: اگرچه فضا وسیع و عمدتاً خالی است، کهکشانها به صورت گرانشی به سمت یکدیگر کشیده شدهاند. شاید در امتداد رشتههای شبکه کیهانی نامرئی که در سراسر جهان گسترش مییابد، هدایت میشوند و نقش حیاتی در شکل دادن به جهان را بازی میکند.
فعل و انفعالات بین کهکشانها به طور قابل توجهی به تکامل آنها کمک میکند، خواه صرفاً پروازی باشد که شاهد تبادل مواد باشد یا ادغام کامل، همانطور که چندین بار در طول تاریخ راه شیری اتفاق افتاده است.
این فعل و انفعالات میتواند شکل یک کهکشان را تغییر دهد، یا امواج ضربهای را ایجاد کند که تشکیل ستاره را شعلهور و روشن میکند (یا به عبارتی سبب افزایش یا تسریع در همجوشی هستهای ستاره و تولید پلاسما میشود) (ستارهزایی فرآیندی است که طی آن نواحی متراکم درون ابرهای مولکولی در فضای بینستارهای که گاهی بهعنوان «مهد کودکهای ستارهای» یا «مناطق ستارهزایی» نامیده میشوند، در خود فرو میریزند و ستارهها را تشکیل میدهند.) و به طور موثر کهکشانی را احیا میکند که سرعت شکلگیری ستاره در آن در حال افزایش است.
ما میتوانیم با یافتن جفتها یا گروههایی از کهکشانها که درگیر این فرآیندها هستند و شبیهسازیهایی برای چگونگی نحوه وقوع برخورد آنها تلاش کنیم تا این فعل و انفعالات را درک کنیم. به همین دلیل است که تصاویری مانند آخرین نسخه هابل از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
چند جنبه قابل توجه از برهمکنش بین دو کهکشان NGC 169 و IC 1559 وجود دارد. اول، هر دو کهکشان دارای یک هسته کهکشانی فعال هستند. یعنی سیاهچالههای بسیار پرجرم در هسته هر کدام به طور فعال گرد و غبار و گاز را میبلعند. این فرآیند نور پرانرژی زیادی به شکل اشعه ایکس و گرما در طولموجهای مادون قرمز تولید میکند. تصویر هابل در نوری قابل رویت است که غبار موجود در هستههای کهکشانی تمایل به پنهان کردن آن دارد.
علاوه بر این، شما میتوانید به وضوح جریانهای غبار و مواد درخشانی را ببینید که از بین دو کهکشان میگذرند،(مسیر حرکت جریانها) احتمالاً از کهکشان کم جرم به کهکشان پرجرم تر است.
Arp 282. (ESA/Hubble & NASA, J. Dalcanton, Dark Energy Survey, DOE, FNAL/DECam, CTIO/NOIRLab/NSF/AURA, SDSS, J. Schmidt)
آژانس فضایی اروپا توضیح داد: وقتی دو کهکشان برهمکنش میکنند، گاز، غبار و حتی کل منظومههای خورشیدی توسط این نیروهای جزر و مدی از یک کهکشان به سمت دیگری کشیده میشوند.
این فرآیند را میتوان در عمل در این تصویر مشاهده کرد – جریانهای ظریفی از ماده شکل گرفتهاند که به طور آشکار این دو کهکشان را به هم پیوند میدهند.
اگر این دو کهکشان به اندازه کافی به هم نزدیک شوند، در نهایت با هم ادغام میشوند، سیاهچالههای بسیار پرجرم آنها در رویدادی عظیم به هم میرسند و یکی میشوند به طوری که امواج گرانشی ناشی از برخورد را در سراسر کیهان پراکنده میکند (در سراسر کیهان موج میزند).
توضیح:
کهکشان حلقهای – قطبی نوعی کهکشان است که در آن حلقهای از گاز و ستارگان بر روی قطبهای کهکشان میچرخد. تصور میشود که این حلقههای قطبی زمانی تشکیل میشوند که دو کهکشان به صورت گرانشی با یکدیگر تعامل داشته باشند. یک احتمال این است که مادهای به صورت جزر و مدی از یک کهکشان در حال عبور جدا شود تا حلقه قطبی تولید شود که در کهکشان حلقه- قطبی دیده میشود. احتمال دیگر این است که یک کهکشان کوچکتر به صورت متعامد با صفحه چرخش کهکشان بزرگتر برخورد کند و کهکشان کوچکتر ساختار حلقه- قطبی را تشکیل دهد.
کهکشان مارپیچی میلهای
یک کهکشان مارپیچی با ساختار میلهای شکل مرکزی متشکل از ستارگان است. میلهها (از جنس ستارگان) در نیمی از کهکشانهای مارپیچی یافت میشوند. میلهها به طور کلی بر حرکت ستارگان و گاز بین ستارهای در کهکشانهای مارپیچی تأثیر میگذارند و میتوانند بازوهای مارپیچی را نیز تحتتأثیر قرار دهند. کهکشان راه شیری، جایی که منظومه شمسی در آن قرار دارد، به عنوان یک کهکشان مارپیچی میلهای طبقهبندی میشود.(ستارگان شبیه به میلههایی از ستاره، چرخنده و مارپیچی حول مرکز جرم یا سیاهچاله هستند).
مترجم: مرتضی نادریفرد
منبع:
Sublime New Hubble Image Reveals a Thrilling Exchange Between Two Galaxies
MICHELLE STARR 15 FEBRUARY 2022