چگونه دنبالهدار لئونارد را به گفته کاشف آن ببینیم؟!
دنبالهدار C/2021 A1 (لئونارد) در کنار خوشه ستارهای کروی M3 در این تصویر دیده میشود که با تلسکوپ شولمن در مرکز آسمان کوه لمون گرفته شده است. اعتبار: آدام بلاک / رصدخانه استوارد / دانشگاه آریزونا
اکنون بهترین زمان برای دیدن دنبالهدار C/2021 A1 است که بیشتر با نام دنبالهدار لئونارد شناخته میشود. این نام به خاطر کاشفش، گریگوری لئونارد، متخصص ارشد تحقیقاتی در آزمایشگاه قمری و سیارهای دانشگاه آریزونا، گرفته شده است.
هر شب با آسمانی صاف، اخترشناسان با بررسی آسمان کاتالینا LPL آسمان را برای یافتن سیارکهای نزدیک به زمین اسکن میکنند.
در طی یک رصد معمولی که در 3 ژانویه انجام شد، لئونارد تکهای مبهم از نور را در سراسر پسزمینه میدان ستارهای در دنبالهای از چهار تصویر که با تلسکوپ 1.5 متری در قله کوه لمون گرفته شده بود، مشاهده کرد. او گفت که ظاهر مبهم این نقطه، همراه با این واقعیت که دارای دم بود، نشان میداد که او به دنباله دنبالهدار نگاه میکند.
او گفت: “این واقعیت که دم در آن تصاویر نشان داده شد، قابل توجه بود، با توجه به اینکه دنبالهدار در آن نقطه حدود 465 میلیون مایل از آن فاصله داشت (تقریباً به همان فاصله مشتری).”
بیشتر دنبالهدارهای طولانیمدت مانند دنبالهدار لئونارد از ابر اورت میآیند، منطقه وسیعی که منظومه شمسی ما را در فاصلههایی که هیچ فضاپیما به آن نزدیک نشده است، حتی دو کاوشگر وویجر که رسماً منظومه شمسی را ترک کرده و وارد فضای بینستارهای شدهاند.
در آنجا، در فضای خالی بینستارهای وسیع که دمای آن نزدیک به صفر مطلق است، معلق شدهاند، بیلیونها دنبالهدار در حال چرخش هستند که توسط نیروهای گرانشی بسیار ضعیف بین خورشید دوردست و بقیه کهکشان راه شیری متعادل شدهاند. اغتشاشات جزئی این توازن متزلزل نیروها ممکن است تکهای از یخ و غبار را از ابر اورت خارج کند و آن را به مسیری به سمت خورشید بفرستد.
لئونارد توضیح داد: «زمانی که گرانش منظومه شمسی برنده شود، ممکن است یک جسم به سمت داخل حرکت کند و با نزدیکتر شدن به خورشید شتاب بگیرد.
بارش شهابی در زهره؟
دنبالهدار لئونارد در 12 دسامبر نزدیکترین فاصلهاش را به زمین داشت، در این نقطه هنوز بیش از 21 میلیون مایل از زمین فاصله داشت (یعنی حدود 88 برابر فاصله زمین تا ماه). این دنبالهدار را در حال حاضر میتوان در آسمان غروب، درست پس از غروب خورشید، در ارتفاع پایین مشاهده کرد.
در 17 دسامبر، انتظار میرود که این دنبالهدار از نزدیکی زهره عبور کند و لئونارد آن را تماس نزدیک کیهانی مینامد.
او گفت: “احتمال کمی وجود دارد که زهره به اندازه کافی از مسیر دنبالهدار عبور کند و ممکن است دانههای غباری را در جو خود جمع کند و در سیاره همسایه ما بارش شهابی ایجاد کند.”
بررسی آسمان کاتالینا دو تلسکوپ را در ایستگاه مونت لمون خود به کار میگیرد تا در آسمان شب برای یافتن سیارکهای نزدیک به زمین جستجو کند. اعتبار: دیوید رنکین
لئونارد گفت، وقتی صحبت از زهره شد، همانطور که گاهی اوقات به آن”ستاره عصر” میگویند، در حال حاضر به طور مشخص در آسمان جنوب غربی دقیقاً در حوالی غروب خورشید قابل مشاهده است و ممکن است یک راهنمای مفید باشد که به ناظران آسمانی برای یافتن دنبالهدار کمک کند.
لئونارد گفت: «در آغاز 13 دسامبر، این دنبالهدار درست پس از غروب خورشید بسیار پایین در بالای افق ظاهر میشود. این دنبالهدار از هم اکنون تا حدود ایام کریسمس از افق غربی-جنوب غربی عبور خواهد کرد. این واقعیت که به افق بسیار نزدیک است، رصد این دنبالهدار را کمی چالش برانگیز میکند.
با این حال، لئونارد مردم را تشویق میکند تا رصد دنبالهدار را امتحان کنند و توضیح میدهد که با نزدیکتر شدن به خورشید، دم دنبالهدار و “کما” – ابری از غبار و گاز – ممکن است نور خورشید را پراکنده کنند. به طور بالقوه درخشندگی دنبالهدار را از پشت، به طور چشمگیری افزایش میدهد.
لئونارد گفت: «احساس میکنم که حتی برای یک ناظر معمولی هم چیزی دیده میشود». برای خود یک آسمان تاریک با دید خوب از افق بیابید، دوربین دوچشمی بیاورید و فکر میکنم ممکن است به شما پاداش رصد آن داده شود.
اولین بازدید دنبالهدار از همسایگی زمین نیست
دنبالهدار لئونارد با منظومه شمسی درونی غریبه نیست. حدود 80000 سال پیش، نئاندرتالها ممکن است به آسمان شب نگاه کرده باشند و ستاره عجیب و غریب با دم درخشانش را به یکدیگر نشان داده باشند. اولین برخورد آن با خورشید، دنبالهدار لئونارد را به اعماق فضا پرتاب کرد، اما حدود 40000 سال بعد به دور خود چرخید و سفر دیگری به سمت خورشید آغاز کرد. اما در این بازدید، دنبالهدار لئونارد بدون بلیط رفت و برگشت سفر میکند.
لئونارد گفت: “این آخرین باری است که ما دنبالهدار را میبینیم.” با سرعت فرار، 44 مایل در ثانیه، در حال حرکت است. پس از کمانی که به دور خورشید میزند، از منظومه شمسی ما به بیرون پرتاب میشود و ممکن است میلیونها سال بعد به منظومه ستارهای دیگری برود.
لئونارد گفت غیرمعمول است که یک دنبالهدار در فاصلهای دور از خورشید فعالیت کند، مانند زمانی که برای اولین بار در تلسکوپ بازتابی 1.5 متری بررسی آسمان کاتالینا، تلسکوپ اکتشاف ورک هورس برای جستجوی سیارک نزدیک به زمین و بسیاری از دنبالهدارها ظاهر شد. در آن زمان، خورشید برای گرم کردن یخ آب – عنصر اصلی بیشتر دنبالهدارها – به دمی از بخار بسیار دور بود.
او گفت: “چیزی غیر از یخ آب توسط تشعشعات خورشیدی برانگیخته میشد و این جو ضعیف – احتمالاً دیاکسید کربن منجمد، مونوکسید کربن یا یخ های آمونیاک را تولید میکرد.”
این دنبالهدار بسیار کم نور بود، حدود 400000 بار کم نورتر از آنچه چشم انسان میتواند ببیند، و تنها به لطف ترکیب اپتیک بزرگ تلسکوپ و دوربین فوقالعاده حساس به دست آمد. بررسی آسمان کاتالینا چهار تلسکوپ را در کوههای سانتا کاتالینا در شمال توسان در اختیار دارد – یک جفت تلسکوپ در کوه بیگلو و یک جفت تلسکوپ در قله کوه لمون.
دنبالهدارها بسیار مورد توجه هستند زیرا به عنوان پیامرسانهایی از عمق گذشته منظومه شمسی عمل میکنند. این “گلوله های برفی کثیف” که گاهی اوقات به آنها چنین خطاب میشود، با حفظ مواد باقیمانده از زمان تولد خورشید و سیارات، حاوی سرنخهایی از فرآیندهایی هستند که در زمان شکلگیری منظومه شمسی در حال اجرا بودند.
لئونارد میگوید: «به همان اندازه که ما علم زیادی در مورد دنبالهدارها داریم، آنها هنوز هم از نظر اندازه، شکل، ترکیب شیمیایی و رفتارشان بسیار غیرقابل پیشبینی هستند.» یک کاشف دنبالهدار دانا و مشهور زمانی گفت: دنبالهدارها مانند گربهها هستند – هر دو دم دارند و هر دو دقیقاً همان کاری را که میخواهند انجام میدهند.
ترجمه: سارا سیدحاتمی
منبع:
How to see comet Leonard, according to the researcher who discovered it
by Daniel Stolte, University of Arizona DECEMBER 14, 2021
https://phys.org/news/2021-12-comet-leonard.html