تصویر مستقیمی که تصور میشود یک سیاره فراخورشیدی را در فاصله 400 سال نوری دورتر نشان میدهد!!
درست در فاصله 400 سال نوری از ما ، یک سیاره فراخورشیدی در حال ورود به جهان است.
این امر به خودی خود چندان غیر معمول نیست. ما هزاران سیاره فراخورشیدی را شناسایی کردهایم – سیاراتی که در خارج از منظومه شمسی واقع شدهاند. احتمالاً همه آنها باید در مقطعی تازه متولد میشدند. آنچه این سیاره فراخورشیدی را خاص میکند این است که ستارهشناسان یک تصویر مستقیم از آن به دست آوردهاند – این یک شاهکار تقریباً ناگهانی است.
نام آن 2M0437b است و یکی از جوانترین سیارات فراخورشیدی است که ما تا به حال تصویر مستقیمی از آن دریافت کردهایم. این کشف میتواند پنجره جدیدی را در فرایند تشکیل سیارهای به ما بدهد که به نوبه خود میتواند به ما در درک چگونگی تولد و تکامل منظومه شمسی کمک کند.
اریک گایدوس، ستارهشناس دانشگاه هاوایی در مونوآ گفت: “این کشف به فهرست سیارههایی می افزاید که ما میتوانیم آنها را مستقیماً با تلسکوپهای خود مشاهده کنیم.”
“با تجزیه و تحلیل نور این سیاره میتوان در مورد ترکیب آن و شاید موقعیت و چگونگی شکلگیری آن در یک دیسک گاز و گرد و غبار در اطراف ستاره میزبان خود، دست یافت.”
دلایل بسیاری وجود دارد که ما نمیتوانیم به راحتی از سیارات فراخورشیدی تصویربرداری کنیم. سیارات فراخورشیدی در مقایسه با ستارگانی که به دور خود میچرخند بسیار کوچک و کم نور هستند، به این معنی که آنها معمولاً بسیار ضعیف هستند و با فناوری تلسکوپ فعلی ما قابل مشاهده نیستند.
در عوض، ما معمولاً سیارههای فراخورشیدی را براساس دو اثر آنها بر روی ستارگان میزبان خود تشخیص میدهیم. اگر سیاره فراخورشیدی بین ما و ستاره در مسیر مداری خود عبور کند، میتوان تغییرات دورهای کوچک در نور ستاره را تشخیص داد.
علاوه بر این، یک سیاره فراخورشیدی اثر گرانشی ضعیفی روی ستاره نیز خواهد گذاشت (زیرا اجسام به دور یک مرکز متقابل میگردند) و این امر باعث میشود ستاره کمی در محل تکان بخورد و طول موج نور آن کمی تغییر کند.
وقتی این سیاره بسیار پرجرم و بسیار نزدیک به ستاره باشد، تشخیص این سیگنالها آسانتر است، بنابراین اکثر سیارات فراخورشیدی تأیید شده پرجرم و در مدارهای نزدیک هستند. اما تصویربرداری مستقیم از سیارات فراخورشیدی در مدارهای بسیار نزدیک بسیار دشوار است، زیرا تمایل زیادی به ستارههای میزبانشان دارند.
2M0437b که توسط تلسکوپ سوبارو در مادون قرمز تصویربرداری شده است. (تلسکوپ سوبارو)
سیاره فراخورشیدی 2M0437b بسیار بزرگ است، اما از ستاره میزبان آن، 2M0437 ، بسیار دور است – حدود 100 واحد نجومی (پلوتو حدود 40 واحد نجومی از خورشید فاصله دارد). معمولاً سیارههای فراخورشیدی با این فاصله از ستاره خود بسیار سرد هستند تا تابش مادون قرمز را منتشر نکنند، اما اینجاست که راز 2M0437b برملا میشود.
از آنجایی که چند میلیون سال سن دارد، سیاره فراخورشیدی هنوز نسبتاً گرم از فرایندهای شدید شکلگیری سیارهها، دارای دمایی در حدود 1400 تا 1500 کلوین (1127 تا 1227 درجه سانتیگراد، یا 2060 تا 2240 درجه فارنهایت) است. این بدان معناست که در مادون قرمز کم نور میدرخشد، به اندازه ای که در فاصله 417 سال نوری ما دیده میشود.
این ستاره در سال 2018 با استفاده از تلسکوپ سوبارو در هاوایی مشاهده شد و مشاهدات بعدی در مادون قرمز نزدیک با استفاده از رصدخانه W. M. Keck انجام شد. به مدت سه سال، تیم تحقیق ستاره را هنگام حرکت در آسمان ردیابی کردند و توانستند تأیید کنند که 2M0437b با آن در حال حرکت است.
آدام کراوس، ستارهشناس دانشگاه تگزاس میگوید: “دادههای عالی از رصدخانه کک به ما اجازه میدهد تا تأیید کنیم که همسایه ضعیف همدم با ستاره خود در فضا حرکت میکند و بنابراین یک همدم واقعی است.”
“در نهایت، ما حتی میتوانیم حرکت مداری آن را در اطراف ستاره اندازهگیری کنیم.”
این تیم معتقد است که سیستم جوان یک نامزد عالی برای مشاهدات بعدی با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل خواهد بود. تا به امروز، این ستاره و سیاره فراخورشیدی با استفاده از رصدخانههای مستقر در زمین رصد شدهاند که باید تأثیر تابش جو زمین بر نور ستاره را اصلاح کنند. هابل این مشکل را ندارد.
چنین مشاهداتی باید بتواند به محدود کردن خواص ستاره کمک کند. ما دقیقاً نمیدانیم چند ساله است یا جرم آن چقدر است و حتی ممکن است بتوانند امضاهای شیمیایی را در جو 2M0437b تشخیص دهند – که به نوبه خود میتواند اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی تشکیل آن فاش کند.
مایکل لیو، ستارهشناس دانشگاه هاوایی گفت: “ما همه منتظر چنین اکتشافات بیشتر و مطالعات دقیقتری در مورد چنین سیارههایی با فناوری و تلسکوپهای آینده هستیم.”
منبع:
Jaw-Dropping Direct Image Shows a Baby Exoplanet Over 400 Light-Years Away
25 OCTOBER 2021
https://www.sciencealert.com/spectacular-direct-image-shows-a-baby-exoplanet-over-400-light-years-away