سر گاو نر: خوشه ستاره‌ای قلایص

به دنبال یک الگوی V شکل از ستاره‌ها باشید. خوشه ستاره‌ای قلایص نشان دهنده صورت گاو نر یا ثور است. این خوشه به راحتی قابل مشاهده است.

ستاره درخشان الدبران، بخشی از الگوی V شکل ستاره‌ها می‌باشد که خوشه قلایص یا Hyades نامیده می‌شود. این خوشه ستاره‌ای که به راحتی یافت می‌شود، نشان دهنده صورت ثور است.

خوشه ستاره‌ای قلایص یا Hyades – چهره گاو نر در ثور- به صورت الگوی V شکل، که در این عکس در سمت راست نشان داده شده است. درخشان‌ترین ستاره این تصویر – یک ستاره نارنجی – الدبران، چشم آتشین گاو نر است. حق چاپ جری لودریگوس / AstroPix.com.

به استثنای گروه متحرک دب‌اکبری، خوشه قلایص با فاصله 150 سال نوری نزدیکترین خوشه ستاره‌ای به زمین است. تشخیص این خوشه در آسمان شب بسیار آسان است، زیرا شکل فشرده و متمایزی به شکل حرف V دارد. ستاره درخشان الدبران بخشی از این شکل V است.

شکل V نشان دهنده صورت گاو در صورت فلکی ثور است. الدبران نشان دهنده چشم آتشین گاو نر است.

بیشتر بدانید:

https://earthsky.org/tonight/moon-passes-in-front-of-taurus-the-bull

خوشه ستاره‌ای قلایص را می‌توان به راحتی پیدا کرد به شکل حرف V است. درخشان‌ترین ستاره آن الدبران است. خوشه ستاره‌ای کوچک پروین در نزدیکی آن واقع شده است.

در اینجا راه دسترسی به ستاره درخشان الدبران در صورت فلکی ثور و خوشه پروین توسط صورت فلکی شکارچی نشان داده شده است. به 3 ستاره کمربند شکارچی، یعنی 3 ستاره در یک ردیف توجه کنید. این ستاره‌ها به الدبران اشاره می‌کنند.

  با امتداد خط فرضی از کمربند شکارچی، یعنی سه ستاره آبی-سفید در صورت فلکی شکارچی، می‌توان خوشه قلایص یا Hyades را پیدا کرد. وقتی از ستاره‌های این کمربند یک خط به سمت غرب (به طور مستقیم به سمت غروب خورشید خود) بکشید و به ستاره مایل به قرمز الدبران، چشم آتشین گاو می‌رسید.

اگرچه الدبران عضو واقعی خوشه ستاره‌ای قلایص نیست، اما این ستاره درخشان راهنمای عالی‌ای برای پیدا کردن این خوشه است. در واقع، الدبران تنها 65 سال نوری فاصله دارد. قلایص تقریباً 2 و نیم برابر فاصله دارد. این همان چیزی است که ما آن را “تصادف خط دید” می‌نامیم.

شکل V شکل ستاره‌ها (به جز الدبران) چند صد ستاره درخشان خوشه قلایص را شامل می‌شود. تعداد دوازده یا بیشتر ستارگان این خوشه در آسمان تاریک با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هستند، اما چندین ستاره را می‌توان از طریق دوربین دوچشمی یا تلسکوپ رصد کرد. از نیمکره شمالی، قلایص را می‌توان در آسمان عصر از حدود ژانویه تا آوریل دید.

صورت فلکی گاو نر، خوشه ستاره‌ای درخشان دیگری به نام پروین دارد. خوشه پروین حدود 430 سال نوری نسبت به قلایص از ما دورتر است.  هایدس و پروین به راحتی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هستند. همچنین، هر دو با دوربین دوچشمی بهتر دیده می‌شوند.

تاریخ و افسانه قلایص

خواهران همیشه گریان قلایص دختران اطلس و آترا هستند که برای همیشه برای برادرشان هیاس که توسط یک شیر یا گراز کشته شد گریه می‌کنند. خواهران قلایص نصف خواهران پروین، دختران اطلس و پلیون هستند. خدایان به عمد دختران اطلس – قلایص و پروین را از دسترس شکارچی دور نگه داشتند.

خدایان هیاس را به صورت فلکی دلو و شیری که او را کشت را به صورت فلکی شیر یا اسد تبدیل کردند. خدایان برای محافظت از هیاس، دلو و شیر را در دو طرف آسمان قرار دادند. به همین دلیل دلو و شیر با هم در آسمان ظاهر نمی‌شوند. با قرار گرفتن یک صورت فلکی در غرب، دیگری در شرق طلوع می کند – و بالعکس.

 دیوید روخاس در شهر گواتمالا، هلال ماه، خوشه ستاره‌ای قلایص را با ستاره درخشان الدبران در نوک شکل V و خوشه ستاره‌ای پروین را در 22 مارس 2018 به تصویر کشید.

این تصویر تلسکوپی بیش از 100 ستاره را در خوشه قلایص نشان می‌دهد. ستاره قرمز درخشان الدبران است. عکس از  astronomycafe.net.

اگرچه قلایص و خوشه پروین در افسانه‌ها خواهر ناتنی هستند، اما در فضا بین این دو خوشه رابطه نزدیکی وجود ندارد.

ستاره‌شناسان دریافتند که پروین در اوج جوانی از خورشیدهای سفید و سفید ـ آبی تشکیل شده است که سن خوشه را حدود 100 میلیون سال می‌دانند. در مقابل، ستاره‌های قرمز و کوتوله سفید خنکتر که در قلایص یافت می‌شوند، نشانگر وجود یک خوشه بسیار مسنتر با قدمت بیش از 600 میلیون سال است.

جالب اینجاست که ستاره‌شناسان به وجود خویشاوندی واقعی بین خوشه قلایص و خوشه ستاره‌ای کندوی عسل در صورت فلکی خرچنگ شک دارند. حتی اگر این دو خوشه ستاره‌ای صدها سال نوری از یکدیگر جدا شده باشند، از نظر سن مشابه هستند و در فضا در جهتی مشابه حرکت می‌کنند. این امر باعث می‌شود که ستاره‌شناسان به این باور برسند که این خوشه‌ها ممکن است از یک سحابی گازی در حدود 700 تا 800 میلیون سال پیش سرچشمه گرفته باشند.

سه ستاره درخشان پشت سر هم نشانگر کمربند شکارچی هستند. آنها به خوشه ستاره‌ای قلایص اشاره می‌کنند. عکس از  Unishot / Flickr.

نقشه ستاره‌ای دقیق که خوشه ستاره‌ای قلایص و اطراف آن را نشان می‌دهد. دوباره، کمربند شکارچی (در پایین سمت چپ دیده می‌شود) به این خوشه ستاره‌ای اشاره می‌کند.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

Bull’s head: The Hyades star cluster

Posted by Bruce McClure in FAVORITE STAR PATTERNS | December 24, 2020

https://earthsky.org/favorite-star-patterns/v-shaped-hyades-star-cluster-easy-to-find