کمربند حیات و زیست‌پذیری
شب‌ها زمانی که به آسمان صاف و عاری از آلودگی نوری نگاه کنیم هزاران هزار ستاره درخشان و کم فروغ را خواهیم دید که آسمان ما را شکل و نقش می‌دهند. البته نگاه هر کس به آسمان می‌تواند متفاوت باشد. ما می‌خواهیم در این نگارش آسمان را از دید یک فرد کنجکاو در رابطه با حیات فرا زمینی و کسی که سوالات بسیاری درباره زیست‌پذیری سیارات و حتی حیاتمندی خود زمین دارد بنگریم.
اولین سوالی که در ذهن یک فرد کنجکاو ایجاد می‌شود قطعا وجود موجودات فرازمینی نخواهد بود مگر آن‌که ذهن دوستداری در رابطه با این موضوع داشته باشد، البته گاهی به دلیل ترسی کهوجود دارد، در محافل علمی مقاومتی در رابطه با مطرح شدن مسائل مرتبط با موجودات فرازمینی از سوی برخی افراد صورت گیرد کمتر در رابطه با این موضوع پرداخته می‌شود ولی به نظر نگارنده برخورد علمی و به دور از شبه علم با این موضوع می‌تواند جذاب، هیجان انگیز و آموزنده باشد.
حال به ذهن فرد علاقه‌مند باز می‌گردیم. سوالی که آدمی را درگیر خود می‌کند این است با این همه تراکم ستاره‌ای به راستی ما در پهنه کهشکان راه شیری و یا در پهنه کائنات تنها هستیم؟
بررسی علمی وجود و شکل‌گیری حیات در یک سیاره ابعاد و گستره‌های وسیعی دارد که شاید سخن گفتن به طور کامل درباره این موضوعات ساعت‌ها به طول بیانجامد ولی ما در رابطه با یکی از مهمترین موارد در زیست‌پذیری سیارات سخن خواهیم گفت.
نجومی‌ها در رابطه با کمربند حیات یا کمربند سبز یا نوار زیست‌پذیری قطعا چیزهایی شنیده‌اند و یا حتی اطلاعات کاملی از آن دارند ولی در این نگارش سعی می‌شود نگاه دیگری در رابطه با شکل حیات صورت پذیرد. کمربند حیات به مکانی در اطراف ستاره گفته می‌شود که سیاره حرارت مناسبی را از ستاره مادر دریافت می‌کند چنانکه می‌تواند آب مایع در سطح خود داشته باشد. برای روشن شدن بهتر موضوع مثالی را می‌زنیم. یک شب رصدی سرد زمستانی را در نظر بگیرید در بین برنامه رصدی قطعا احساس سرما باعث می‌شود به فکر استراحت و گرم شدن بیفتید با کمک دوستان آتشی را روشن می‌کنید و در اطراف آن جمع می‌شوید حال اگر در فاصله خیلی زیادی از آتش بنشینید احساس سرما خواهید کرد و اگر عکس آن در فاصله کمی از آتش بنشینید حرارت بر روی صورت و بدن شما آزار دهنده خواهد بود تنها در صورتی از آتش لذت خواهید برد که در فاصله مناسبی از آتش بنشینید و از حرارت آن لذت ببرید البته قابل ذکر خواهد بود که در همان فاصله مناسب پشت سر شما دمای کمتری را احساس می‌کند و جلوی بدن شما که رو به آتش هست دمای بیشتری را احساس می‌کند همان تغییرات دمایی که در زمان شب و روز رخ می دهد حال با روشن شدن موضوع به مسئله مایع بودن آب می‌پردازیم.
وجود آب مایع نشان از عوامل متعددی هست که نشان می‌دهد یک سیاره می‌تواند محیط مساعد و مناسبی جهت بهره‌مندی حیات را داشته باشد. خب آب جامد شاید در بسیاری از سیارات سامانه خورشیدی خودمان وجود داشته باشد مثل سیاره بهرام یا مریخ و نقاط پست کره ماه ولی خب نشان دهنده شرایط سخت و سردی هست که سیاره مورد نظر را در برگرفته و یا بر عکس وجود بخار آب در اکثر سیارات سامانه خورشیدی خودمان چون ناهید، هرمز،کیوان و یا سیارات فراخورشیدی به اثبات رسیده ولی باز بخار آب هم می‌تواند حاکی از شرایط سخت و گرمای شدید سیاره میزبان باشد پس وجود آب مایع به این معناست که شرایط خوبی و یا حداقل متغیر به سمت خوبی در سیاره میزبان حاکم است و خب طبعا می‌تواند هر سه فاز آب را در خود داشته باشد که نشان از پویایی و زنده بود سیاره از نظر آب وهوایی و زمین شناختی است.
خب رویا پردازی شخص کنجکاو بدانجا رسید که سیاره‌ای که در کمربند حیات است می تواند آب داشته باشد و با توجه به این نکته که احتمالا جو مناسبی هم دارد پس موجود زنده در آن وجود دارد؟
با توجه به محدودیت‌های مسافتی و تکنولوژیکی نمی‌توان به این مسئله جواب قطعی داد همانطور که بسیار موارد مناسب توسط تلسکوپ‌هایی مثل کپلر یا اسپیتزر و … مشاهده شدند ولی اثبات حیات بر روی آنها ممکن نشد. سوالی که فرد شاید از خود بپرسد شاید این باشد که اگر موجود زنده در این سیارات بود به احتمال زیاد نشانه‌های سیگنالی از آنها شاید به ما می‌رسید پس وجود ندارند؟؟؟
نه گفتن به طور قطع شاید کار درستی نباشد ولی می‌توان اینگونه پاسخ داد که دو احتمال وجود دارد :
- درست است که سیاره شرایط مناسبی از لحاظ فاصله و آب و هوایی برای بهرمندی حیات دارد ولی شاید موجود زنده روی سیاره مورد نظر اصلا هوشمند نیست و یا شاید در حد یک حیات مبتنی بر آب و به صورت تک یاخته‌ای و سلولی است و یا به صورت حیات جانوری باشد پس اگر اینگونه باشد انتظاری از برقرای ارتباط سیگنالی نباید باشد.
- حتی اگر حیات هوشمندی هم وجود دارد شاید فاصله انقدر زیاد باشد که یک سلام و احوال پرسی کوتاه چندین سال بطول بیانجامد البته اگر سیگنال‌های ارسالی در حد نشانه باشند و نیاز به رمز گشایی نداشته باشند و یا اصلا دوست ندارند با ما ارتباط برقرار کنند و یا هوشمند هستند ولی در سطح تکنولوژیکی نیستند که بخواهند ارتباط برقرار کنند.
و احتمال سوم هم می تواند این موضوع باشد که شاید اصلا موجودی روی سیاره نیست و عاملی وجود دارد که ما به دلیل بعد مسافت از ان خبر نداریم و همان عامل عدم حیات را توجیه می‌کند.
نوشته دوست عزیز جناب آقای محمدمسعود صحت‌بخش