سماک رامح یا نگهبان شمال را ملاقات کنید

رنگ نارنجی مایل به قرمز سماک رامح در این عکس مشهود است. (در اینجا ستاره از یک نقطه نورانی، بزرگتر به نظر می‌رسد زیرا بسیار درخشان است.)

دانیل جانسون

سماک رامح یا نگهبان شمال، یک نمونه خوب از یک ستاره غول قرمز است – به طور چشمگیری بزرگ و بر این اساس کمیاب، درخشان و به طرز شگفت‌آوری سرد است. نگهبان شمال فقط کمی‌بیشتر از خورشید جرم دارد، اما ماده را به شعاعی حدود 25 برابر بزرگتر منبسط می‌کند.

نگهبان شمال تقریباً در فاصله 37 سال نوری ما قرار دارد (بیشتر از 4 یا 8 سال نوری آلفا قنطورس یا سیروس). اما بسیار نزدیکتر از صدها سال نوری است که ما را از غولهای سرخ دیگری مانند ابط‌الجوزا یا قلب‌العقرب جدا می‌کند. این نزدیکی به زمین مطمئناً عاملی در روشنایی ظاهری نگهبان شمال است. در واقع، نگهبان شمال چهارمین ستاره درخشان در آسمان شب است که تنها بوسیله سیروس، سهیل و آلفاقنطورس پیشی گرفته شده است و دومین ستاره درخشان برای بیشتر نیمکره شمالی است.

نگهبان شمال یک ستاره در حال حرکت است – سرعت آن در حدود 122 کیلومتر بر ثانیه (273000 مایل در ساعت) است. از آنجا که به ما بسیار نزدیک است، حرکت خاص (حرکت حرکت خاص یک ستاره یعنی نرخ تغییر موقعیت زاویه‌ای آن در طول زمان از دید مرکز جرم سامانه ستاره‌ای. این کمیت بر حسب ثانیه‌های قوس در سال سنجش می‌شود؛ که هر ۳۶۰۰ ثانیه قوسی معادل یک درجه است. که با سرعت شعاعی در تضاد است، معمولاً با اثر دوپلر موج دریافتی اندازه‌گیری می‌شود) یا حرکت آن روی آسمان کاملاً آسان تشخیص داده می‌شود: این مقدار حدوداً ” 2.3 در سال است. با مشاهده دقیق توسط تلسکوپ و صبر زیاد، می‌توانید حرکت ستاره در طی چند دهه را تشخیص دهید. نگهبان شمال نیز به سمت ما در حرکت است، اما این حرکت بدون طیف‌سنجی قابل مشاهده نیست.

منجمان باستانی این عقیده را داشتند که ستارگان در آسمان ثابت و بی‌حرکت هستند (فرض منطقی برای ناظران بدون ابزار نوری). شما می‌توانید از منجم قرن 18ادموند هالی به خاطر کشف حرکت خاص نگهبان شمال (و به مفهوم ضمنی سایر ستاره‌ها) تشکر کنید. او این کار را با مقایسه موقعیت ستاره در طول زندگی خود در برابر ثبت‌های موجود در المجسطی انجام داد.

منشأ / اسطوره‌شناسی

Arcturus یک نام یونانی است و شما چند ترجمه مختلف از این معنی را پیدا خواهید کرد: “نگهبان خرس” ، “پیرو خرس”  و … . همه اینها حاکی از یک واقعیت است: نگهبان شمال، “خرس بزرگ” را در آسمان “تعقیب” می‌کند.

این نمودار نگهبان شمال، صورت فلکی آن گاوران و صورتواره آبگردان بزرگ را نشان می‌دهد که بخشی از صورت فلکی دب‌اکبر یا خرس بزرگ است.

استلاریوم

چگونه سماک رامح را ببینیم؟

درخشندگی و رنگ قرمز آشکار ستاره، یافتن آن را آسان می‌کند‌، اما اگر به یک راهنما نیاز دارید، بهتر است از آبگردان بزرگ و زدن قوسی به سمت سماک رامح استفاده کنید.

خط چین در اینجا نشان می‌دهد که چگونه می‌توانید از آبگردان بزرگ قوسی به سمت سماک رامح زده و آن را پیدا کنید.

دانیل جانسون

برای انجام این کار، آبگردان بزرگ را پیدا کنید و نگاهی به قوسی که توسط سه ستاره دسته  آبگردان شکل گرفته است (Alioth ، Mizar و Alkaid) بیندازید. سپس جهت آن منحنی را دنبال کنید تا به سماک رامح برسید. اگر سماک اعزل نیز از سطح افق بالاتر است، می‌توانید در صورت تمایل از آن برای پیدا کردن سماک رامح استفاده کنید.

از آنجا که آبگردان بزرگ بسیار مشهور است، یک روش مفید برای تعیین مکان سماک رامح  است – و یک ابزار عالی برای یادگیری دیگران است. رنگ نارنجی آشکار سماک رامح نیز مثال خوبی در آموزش است. کسی که با نجوم آشنا نیست، ممکن است هرگز متوجه نشده باشد که ستاره‌ها رنگین‌کمانی از رنگ دارند.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

MEET ARCTURUS: GUARDIAN OF THE BEAR

BY: DANIEL JOHNSON OCTOBER 13, 2020 

https://skyandtelescope.org/astronomy-news/meet-arcturus-guardian/

Top of Form