چگونه می‌توان مربع بزرگ یا مربع پاییزی را مشاهده کرد!!
این کار آسان است! مربع بزرگ پگاسوس شامل 4 ستاره از روشنایی تقریبا برابر در یک الگوی مربعی شکل بزرگ است. هنگامی که شما آن را پیدا کنید، شما می‌توانید به دیگر مناظر شناخته شده در آسمان پرستاره هم دسترسی داشته باشید.
مربع بزرگ پگاسوس شامل 4 ستاره تقریبا یکسان است:
ساعدالفرس (Scheat )،سره‌الفرس یا آلفای برزنجیر (Alpheratz)، مرکب‌الفرس (Markab) و جنب‌الفرس (Algenib) تصویر از AstroBob
صورتواره یا صورتواره فلکی (Asterism) در اخترشناسی، به مجموعه دو یا چند ستاره گفته می‌شود که از دید ناظر زمینی الگوی بارزی را تشکیل داده، ولی صورت فلکی تلقی نمی‌شوند. صورتواره می‌تواند بخشی از یک یا چند صورت فلکی باشد.
درگفت و شنود روزانه، تمایز آشکاری میان «صورت فلکی» در مفهوم الگوی ستاره‌ای و «صورت فلکی» در مفهوم یک منطقه از آسمان موجود نیست ولی در سیستم‌های مدرن ستاره‌شناسی صورت‌های فلکی مورد استفاده، مفهوم دوم را دارد. برای مثال صورتواره ستارگان دب اکبر شامل هفت ستاره درخشان است و از نظر صورت‌های فلکی هم از سوی انجمن بین‌المللی اخترشناسی خرس بزرگ شناخته شده است.
همانند صورت‌های فلکی، صورت‌واره‌ها را هم ستارگانی پدید می‌آورند که؛ هرچند از دیدگاه زمینی همسایه و وابسته به یک دیگرند، به راستی در بیشتر موردها، هیچ گونه پیوندی با هم ندارند و هرکدام از آنها دوری ویژه و بسیار متفاوتی از زمین و از یک دیگر دارند.
شکل‌های ساده‌ای که از چند ستاره درست شده‌اند شناسایی صورت‌واره‌ها را در پهنای آسمان آسان می‌کند و بنا بر این صورتواره ها؛ به ویژه برای کسانی که می‌کوشند خود را با آسمان شب آشنا سازند، پدیده‌هایی بسیار سودمند و دل پذیر و دل‌خواه‌اند.
مربع پاییزی یا مربع بزرگ، یک صورتواره است که از چهار ستاره شاخص در صورت فلکی اسب بزرگ به شکل یک مربع بزرگ جلوه گر است. ستارگان مرکب‌الفرس (زین اسب)، ساعدالفرس (بازوی اسب)، جنب (پهلوی اسب) و سُرَّةالفَرَس (آلفای صورت فلکی زن برزنجیر) این مربع را تداعی می‌کنند.
برای پیدا کردن مربع بزرگ، ابتدا از آبگردان بزرگ یا Big Dipper با استفاده از روش پرش ستاره‌ای یا Star-hop به ستاره شمالی پولاریس برسید. با کشیدن یک خط خیالی از دسته آبگردان بزرگ و دوبرابر کردن فاصله، شما بهروی صورت فلکی W یا M شکلی ذات‌الکرسی می‌رسید. یک خط از پولاریس از طریق ستاره بتای ذات‌الکرسی شما را به مربع بزرگ پگاسوس می‌رساند.
تصویر از طریق آستروباب.
مربع بزرگ پگاسوس
مربع بزرگ پگاسوس مانند آبگردان بزرگ، یک صورت فلکی نیست. در عوض، صورتواره یا شکل مشخص ستاره‌ای در گنبد آسمان ما می‌باشد.
مربع بزرگ به اندازه آبگردان بزرگ به شما کمک می‌کند تا دیگر گنجینه‌های آسمانی را پیدا کنید، مهمترین آنها کهکشان آندرومدا می‌باشد.
برای پیدا کردن کهکشان آندرومدا از مربع بزرگ پگاسوس استفاده کنید. در اینجا چگونگی انجام این کار است.
میدان بزرگ خالی نیست. ستاره ها در میدان به اندازه کافی ضعیف هستند که چشم غیرممکن به راحتی نمی تواند آنها را شناسایی کند. اگر شما دارای دوربین دوچشمی یا تلسکوپ کوچک هستید، ستارگان زیادی در میدان ظاهر میشوند.
شما اغلب می‌شنوید مردم می‌گویند میدان بزرگ “خالی” از ستارگان است. البته، اینطور نیست. چارلز وایت این تصویر ترکیبی را در تاریخ 20 نوامبر 2017 گرفت. این شکل شامل 10 تصویر است که هر یک به مدت 30 ثانیه نوردهی شدند. Rokinon 35mm lens, f2.0 ISA1600. Camera: Sony QX1 ILCE. Iptron Sky Tracker.
یکی از مشهورترین ستارگان ضعیف در نزدیکی مربع بزرگ ستاره 51 پگاسوسی است. در سال 1995 ستاره شناسان اعلام کردند که یک سیاره در اطراف این ستاره کشف کرده‌اند. پس از چند ماه شک و تردید از جامعه نجومی، اولین سیاره خارج از منظومه شمسی ما کشف شد. حالا می‌دانیم که دو سیاره در مدار این ستاره قرار دارند.
برخی از کتاب‌ها می‌گویند ستاره 51 پگاسوسی را می‌توان با چشم غیرمسلح به تنهایی مشاهده کرد، اما این امر کمی چالش‌برانگیز است. با استفاده از دوربین دوچشمی، تقریبا به فاصله بین ساعدالفرس و مرکب‌الفرس نگاه کنید. نمودار زیر از پروفسور جیم کالر را مشاهده کنید. توجه داشته باشید که نمی‌توانید سیارات را ببینید. ستاره 51 پگاسوسی در حدود 50 سال نوری از زمین قرار گرفته است.
ستاره 51 پگاسوسی در مربع بزرگ، از جیم کالر.
مربع بزرگ پگاسوس نیمی از سمت شرقی (چپ) صورت فلکی پگاسوس را تشکیل می‌دهد. اعتبار تصویر: Wikimedia Commons
ترجمه سارا سیدحاتمی
منبع:
How to see the Great Square of Pegasus
By EarthSky in ASTRONOMY ESSENTIALS | FAVORITE STAR PATTERNS | November 22, 2017
https://earthsky.org/favorite-star-patterns/great-square-of-pegasus-wings-in-sept-equinox