وقت آن فرا رسیده است که مریخ را تماشا کنیم؟

مریخ به صورت متناوب سالها در آسمان شب ما درخشان و کم‌نور ظاهر می‌شود. در سال 2018، تماشای مریخ از سال 2003 بهتر بود! در سال 2019، ما در یکی از سالهای کم‌نور رصد مریخ قرار داشتیم. اما سال 2020 سال درخشان دیگری را برای مریخ به ارمغان آورده است. اگر تماشای مریخ را در سپتامبر 2020 شروع کنید، می‌توانید آن را در بهترین حالت خود مشاهده کنید و برای ماههای باقی مانده سال جاری از رصد آن لذت ببرید.

مریخ اکنون بسیار درخشان و قرمز است. تا ماه اکتبر، درخشانتر از مشتری خواهد بود! اکنون تماشای آن را شروع کنید و لذت ببرید.

الیوت هرمان این تصویر از مریخ را در آخر هفته گذشته، زمانی که نزدیک ماه بود، ثبت کرد: «ماه و مریخ در خط‌الراس در توسان آریزونا هستند.

در سال 2018، مریخ از همه ستاره‌ها درخشانتر بود. این سیاره حتی از دومین سیاره درخشان یعنی مشتری نیز درخشانتر بود. چندین ماه به صورت نقطه سرخی در آسمان شب ما شعله‌ور بود. در سال 2019، مریخ کم‌نورتر بود و در آسمان ما به سختی قابل مشاهده بود و اکنون مریخ دوباره از همه ستاره‌ها درخشان‌تر است. هنوز به اندازه مشتری درخشان نیست، اما به زودی، حدود یک ماه دیگر در اواسط اکتبر سال 2020 درخشانتر خواهد شد. چرا؟ چرا مریخ در بعضی سالها درخشان است، اما در بعضی سالهای دیگر کم نور است؟ و چرا اکنون مریخ بار دیگر به طرز چشمگیری درخشان می‌شود؟ به خواندن ادامه دهید تا بدانید که چرا ظاهر مریخ در آسمان ما بسیار متفاوت است و مریخ را به یکی از جالب‌ترین سیارات برای تماشا تبدیل می‌کند! از همه مهمتر، یاد بگیرید که چگونه اکنون تماشای مریخ را شروع کنید، بنابراین می‌توانید تا پایان سال جاری از تماشای آن لذت ببرید.

سپتامبر 2020 زمان بسیار خوبی برای شروع تماشای مریخ است. کمی بعد از غروب خورشید، مریخ در شرق در حال طلوع بوده و بسیار درخشان و بسیار قرمزرنگ است. با گذشت هفته‌ها، مریخ زودتر طلوع می‌کند. در اواسط ماه اکتبر، هنگام غروب خورشید در غرب، مریخ در شرق طلوع می‌کند. پس از آن، برای باقیمانده سال جاری، مریخ در غروب خورشید در آسمان ما خواهد بود و با پایان یافتن سال، درخشندگی آن کمتر می‌شود. برای یادگیری نحوه یافتن مریخ در ماه‌های آینده، راهنمای سیاره‌ای EarthSky را علامت‌گذاری کنید:

https://earthsky.org/astronomy-essentials/visible-planets-tonight-mars-jupiter-venus-saturn-mercury

بیش از هر سیاره درخشان دیگری، شکل ظاهری مریخ در آسمان شب ما سال به سال تغییر می‌کند. نوسانات چشمگیر آن در روشنایی بخشی از دلیلی است که ستاره‌شناسان اولیه مریخ را  خدای جنگ خود نامیدند. گاهی اوقات، خدای جنگ استراحت می‌کند و گاهی اوقات او سخت فعالیت می‌کند! مریخ در سال 2018 درخشان بود و در بیشتر سال 2019 دوباره کم‌نور گردید.

اکنون مریخ دوباره درخشان است.

مریخ خیلی بزرگ نیست، بنابراین روشنایی آن – وقتی که درخشان است – به دلیل درشت بودن آن نیست. روشنایی مریخ یا عدم روشنایی آن در مورد میزان نزدیک بودن ما به سیاره سرخ است. درخشان بودن مریخ مربوط به مکانی است که زمین و مریخ در مدار خود به دور خورشید نسبت به یکدیگر دارند. تصویر از:

https://www.lpi.usra.edu/publications/slidesets/redplanet2/slide_1.html

چرا؟ چرا مریخ گاهی بسیار درخشان و گاهی بسیار کم‌نور به نظر می‌رسد؟

اولین چیزی که باید فهمید این است که مریخ دنیای خیلی بزرگی نیست. قطر آن فقط 4219 مایل (6790 کیلومتر) است و این فقط کمی بیش از نیمی از اندازه زمین است (قطر 7922 مایل یا 12750 کیلومتر).

اندازه کوچک مریخ اولین نشانه شما برای روشنایی متفاوت آن است. اندازه کوچک به این معنی است که وقتی مریخ درخشان است، درخشندگی آن، مانند بزرگترین سیاره منظومه شمسی، مشتری به دلیل بزرگی نیست.

در عوض، دلیل اصلی شدت درخشش مریخ به نزدیک بودن (یا عدم نزدیکی) آن به زمین مربوط است.

مت پوللاک در ژوئیه 2018 مریخ را از دریاچه کوچک توپر در Adirondacks واقع در ایالت نیویورک ثبت کرد. درباره این عکس بیشتر بخوانید:

https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1935883726469913&set=p.1935883726469913&type=3&theater

مریخ یک گام جلوتر از زمین به دور خورشید در مدارش می‌چرخد. فاصله زمین و مریخ با چرخش هر دو جهان به دور خورشید تغییر می‌کند. گاهی زمین و مریخ در یک طرف منظومه شمسی قرار دارند و از این رو در نزدیکی یکدیگر قرار دارند. در سایر مواقع، مانند سال 2017 و دوباره برای بیشتر مواقع سال 2019، مریخ در حال حرکت در سمت مخالف منظومه شمسی از زمین بود.

به نمودار زیر نگاه کنید که نشان می‌دهد زمین و مریخ در موقعیتهای مربوط به خود در مدار خود به دور خورشید در اکتبر سال 2020، زمانی که زمین و مریخ برای این دوره دو ساله به نزدیک‌ترین حالت خود رسیده‌اند.

این نمودار موقعیت نسبی زمین (آبی) و مریخ (قرمز) را در زمان مقابله مریخ در 13 اکتبر 2020 نشان می‌دهد. در آن زمان، مریخ دوباره در آسمان ما درخشان می‌شود، اما به اندازه سال 2018 درخشان نخواهد بود. تصویر از Fourmilab.

یک سال طول می‌کشد که زمین یک بار به دور خورشید بچرخد. مریخ حدوداً دو سال طول می‌کشد تا یک بار مدار خود را طی کند. مقابله مریخ – وقتی زمین از مریخ و خورشید عبور می‌کند – هر دو سال و 50 روز یک بار اتفاق می‌افتد.

بنابراین روشنایی مریخ هر دو سال یک بار در آسمان ما کم و زیاد می‌شود. به همین دلیل، 2018 سال بسیار بسیار ویژه‌ای برای مریخ بود، زمانی که این سیاره درخشانتر از سال 2003 بود. ستاره‌شناسان آن را یک تقارن دوره‌ای (یا ظهور دوره‌ای) مریخ نامیدند. به عبارت دیگر، در سال 2018، زمین بین مریخ و خورشید قرار گرفت – مریخ در آسمان به مقابله رسید – تقریباً در همان زمان نزدیک شدن مریخ به خورشید. کلمه perihelion به نزدیکترین نقطه مریخ به خورشید در مدار آن اشاره دارد.

شاید بتوانید ببینید که – در سالهایی که ما از بین مریخ و خورشید می‌گذریم، زمانی که مریخ نیز به خورشید نزدیک است – زمین و مریخ در نزدیکترین حالت هستند. این همان چیزی است که در سال 2018 اتفاق افتاد.

2003 مقابله قبلی دوره‌ای مریخ بود. این سیاره سرخ در فاصله 34.6 میلیون مایلی (55.7 میلیون کیلومتری) زمین واقع شده بود (نزدیکترین حالت به هر زمان دیگری برای بیش از 60 هزار سال!)

یک چرخه 15 ساله مریخی وجود دارد که به موجب آن سیاره سرخ در مقابله درخشان‌تر و کم‌نورتر است. در جولای 2018، ما در اوج چرخه 2 ساله بودیم – و اوج چرخه 15 ساله بود – و مریخ بسیار بسیار درخشان بود! در سال 2020، ما در اوج چرخه 2 ساله هستیم و زمین و مریخ نسبت به مریخ نسبت به سال 2018 فاصله زیادی دارند. با این وجود، مقابله 2020 مریخ بسیار عالی است. نمودار توسط  Roy L. Bishop. Copyright Royal Astronomical Society of Canada. Used with permission.

و حالا؟ زمین در تاریخ 13 اکتبر 2020 از بین مریخ و خورشید عبور خواهد کرد. سیاره سرخ در آن زمان به درخشان‌ترین حالت در آسمان ما ظاهر می‌شود – در واقع بسیار درخشان و آتشین‌تر می‌شود.

و بنابراین برای سالها درخشان بودن یا کم‌نورتر بودن مریخ در آسمان ما، متناوب است. 2019 یک سال مایوس کننده برای رصد مریخ بود، اما 2020 یک سال هیجان انگیز برای مریخ است!  

اکنون زمان شروع تماشای مریخ است. هنگامی که آن را مشاهده کردید، چشم خود را از آن برنخواهید داشت و از روشنایی روزافزون آن لذت ببرید و فکر کنید که چه عواملی باعث تغییر روشنایی آن شده است: زمین خودمان، در مدار کوچکتر و سریعتر ما می‌شتابد و سعی در رسیدن به این مسئله دارد.

به تماشای مریخ بپردازید!

مفهوم هنری از زمین (سیاره سوم از خورشید) در حال عبور بین خورشید و مریخ (سیاره 4 از خورشید). مقیاس رعایت نشده است. تصویر مقابله مریخ را نشان می‌دهد، وقتی که در مقابل خورشید در آسمان ما ظاهر می‌شود. تصویر از ناسا.

 ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

It’s time to start watching Mars

Posted by Deborah Byrd in ASTRONOMY ESSENTIALS | September 8, 2020

https://earthsky.org/astronomy-essentials/why-is-mars-sometimes-bright-and-sometimes-faint