هر آن چیزی که شما باید در مورد بارش شهابی شلیاقی بدانید!!

اوج این بارش شب دوم اردیبهشت و بامداد ۳ اردیبهشت است و در شرایط رصدی مناسب در تمامی پهنه آسمان معمولاً حدود 21 شهاب در یک ساعت، قابل مشاهده است که گاهی به بیش از ۱۰۰ شهاب نیز می‌رسد.

بارش شهابی سالانه شلیاقی که معمولا بین روزهای 16 آوریل (28 فروردین) تا 25 آوریل (ششم اردیبهشت) در آسمان زمین قابل مشاهده است.

نرخ ساعتی سرسویی اوج این بارش معمولاً حدود ۲۱ است امّا گاهی از 100 شهاب‌سنگ در ساعت هم بیشتر می‌شود.

شهاب‌سنگهای شلیاقی معمولا به درخشش ستارگان دب اکبر هستند اما برخی از آن‌ها از نور بیشتری از سیاره ناهید برخوردارند که درخشان‌ترین جسم در آسمان شب پس از ماه است. این شهاب باران‌ها برای کسری از ثانیه رخ می‌دهند و به دنبال خود دنباله دودآلودی از ضایعات را به جا می‌گذارند که برای چند دقیقه قابل مشاهده است.

گاز یونیزه شده در دنباله شهاب‌سنگها در زمان ورود به جو زمین می‌سوزد که درخشش دیده شده در زمین را ایجاد می‌کند.

این بارش‌ها در زمان عبور زمین از میان غبار باقیمانده از دنباله‌دار تاچر (C/186 G1) رخ می‌دهند که هر 415 سال یکبار به دور خورشید می‌چرخد. قطعات غبار این دنباله‌دار که به اندازه دانه‌های شن هستند با سرعت 49 کیلومتر در ثانیه با زمین برخورد کرده و به شکل نوارهای نور تجزیه می‌شوند.

تصویری از شهابهای شلیاقی در نیومکزیکو آوریل 2012. تصویر از NASA / MSFC / Danielle Moser.

بدون توجه به جایی که بر روی زمین هستید، بیشترین تعداد شهابها در طول چند ساعت قبل از طلوع خورشید دیده می‌شود.

برای تماشای بهتر این بارش می‌توانید از نکات زیر استفاده کنید:

نکته1: در مود کانون بارش نگران نباشید: شما لازم نیست به یک جهت نگاه کنید – و یا به سمت کانون بارش قرار بگیرید – از تماشای بارش شهابی لذت ببرید. شهابها در سراسر آسمان ظاهر می‌شوند. هر چند کانون بارش مهم است. اگر شما شهابهای شلیاقی را به سمت عقب در گنبد آسمان ردیابی کنید، به نظر می‌رسد از نقطه‌ای درون صورت فلکی شلیاق در نزدیکی ستاره درخشان وگا می‌آیند. از این رو نام این بارش را بارش شهابی شلیاقی گذاشته‌اند.

شهابها به نظر می‌رسد از نزدیکی ستاره روشن وگا در صورت فلکی شلیاق می‌آیند. شما برای مشاهده بارش شهابی، نیاز ندارید تا ستاره درخشان وگا یا شلیاق را بشناسید. شهابها از آنجا و هر قسمتی از آسمان، ناگهان ظاهر می‌شوند.

 این بارش شهابی از سمت ستاره وگا سرچشمه می‌گیرد که درخشان‌ترین ستاره در صورت‌ فلکی چنگ یا شلیاق است. وگا یک ستاره درخشان سفید آبی رنگ با عرض سه برابر بیشتر خورشید در فاصله 25 سال نوری از زمین است.

به دلیل روشنایی آن، پیدا کردن آن سخت نیست. احتمالا ساده‌ترین کار این است که مثلث تابستانی را ردیابی کنید. مثلث تابستانی شامل وگا، دنب دوردست اما روشن و الطایر در صورت فلکی عقاب است. با توجه به ستارگان اطراف آن می‌توانید توسط دنب و الطایر، وگا را تشخیص دهید: شما به راحتی می‌توانید بالهای نزدیک دنب (صورت فلکی دجاجه) و الطایر (صورت فلکی عقاب) را مشاهده کنید. از سوی دیگر، صورت فلکی شلیاق، علاوه بر وگا، ستاره روشن دیگری ندارد.

در حالی که شما در حال مشاهده وگا هستید، به یاد بیاورید که شما دنباله‌رو افراد بیشمار دیگری هستید که هزاران سال است در حال مشاهده این ستاره درخشان هستند.

نکته 2: از آلودگی نوری چراغ‌های شهر دور شوید.

نکته 3: زیاد انتظار نداشته باشید، مشاهده بارش شهابی مانند ماهیگیری است، از آسمان شب و همراهی دوستان عزیز خود لذت ببرید.

در آسمان بدون ماه، شما ممکن است حدود 10 تا 20 شهاب در یک ساعت در اوج بارش ببینید. امسال چند شهاب را خواهید دید؟ هیچ کس نمی‌تواند بگوید.

آذرگویی که بر روی زمین فرود می‌آید، از سوی ناسا / جورج وارروس. در طول بارش شهابی، معمولا آذرگوی‌ها اغلب در اوایل شب دیده می‌شوند.

در سال 1982، ناظران آمریکایی شاهد وقوع بارش نزدیک 100 شهاب شلیاقی در ساعت بوده‌اند. ناظران ژاپنی در سال 1945 حدود صد شهاب در ساعت را دیدند و ناظران یونانی همین تعداد را در سال 1922 دیدند. هیچ تخمینی برای سال 2019 پیش‌بینی نشده است.

بارش شهابی شلیاقی یکی از قدیمی‌ترین بارشهای شهابی شناخته شده است. سوابق این بارش به حدود 2700 سال پیش می‌رسد. گفته می‌شود که چینی‌ها در سال 687 ق این بارش را ثبت کرده‌اند.

دنباله‌دار تاچر (C / 1861 G1) منبع بارش شهابی شلیاقی است. هر سال، در اواخر ماه آوریل، سیاره ما زمین از مسیر حرکت این دنباله‌دار عبور می‌کند. ما هیچ عکسی از آن نداریم، زیرا مدار آن تقریبا 415 ساله است. دنباله‌دار تاچر آخرین بار منظومه شمسی را در سال 1861 ملاقات کرد، قبل از اینکه علم عکاسی توسعه یابد. انتظار نمی‌رود این دنباله‌دار تا سال 2276 ملاقاتی از منظومه ما داشته باشد.

 قطعه‌هایی که توسط این دنباله‌دار در مدار باقی می‌مانند، اتمسفر بالایی زمین را با سرعت 110000مایل در ساعت (177000 کیلومتر در ساعت) بمباران می‌کنند.

دنباله‌دار تاچر در 1 ژانویه 1861، آخرین (و تنهاترین) باری که منظومه ما را مشاهده کرد. تصویر از JPL

وگا درخشانترین ستاره در صورت فلکی شلیاق است. تصویر از اسکات روی اتوود / ویکیپدیا.

سازمان بين‌المللي شهاب(International Meteor Organization) با جمع‌آوری داده‌های رصدی ارسال شده، به تجزیه تحلیل آنها می‌پردازد. برای ثبت داده‌های خود در این سازمان و همچنین اطلاعات اضافی در مورد بارشهای شهابی از قبیل بیشینه نرخ ساعتی، زمان و … می‌توانید به لینک http://www.imo.net/ مراجعه کنید. با استفاده از نرم‌افزارهایی مثل meteor shower می‌توانید از زمان شروع و اتمام و اوج بارش‌های شهابی، تعداد شهابها در ساعت و میانگین قدر شهابها اطلاعاتی بدست بیاورید.

برای دانلود فرمهای ثبت بارشی میتوانید به لینک http://www.amsmeteors.org/ams-programs/visual-observing/

ترجمه و گردآوری: سارا سیدحاتمی

منبع:

Lyrid meteor shower: All you need to know

Posted by Bruce McClure and Deborah Byrd in ASTRONOMY ESSENTIALS | April 16, 2019

https://earthsky.org/astronomy-essentials/everything-you-need-to-know-lyrid-meteor-shower

Find the Lyrid meteors’ radiant point

Posted by Deborah Byrd in ASTRONOMY ESSENTIALS | April 20, 2019

https://earthsky.org/astronomy-essentials/how-to-find-lyrid-meteor-radiant-point

Lyrid meteor shower: All you need to know

Lyrid meteor shower: All you need to know