خوشه کهکشانی کما
خوشه کما یکی از غنیترین خوشههای کهکشانی شناخته شده است. چه تعداد خورشید و جهان ممکن است در این جهت از فضا وجود داشته باشد؟
تقریبا هر جسمی که در این عکس مشاهده میکنید یک کهکشان است. خوشه کهکشانی کما دارای 10000 کهکشان است که هر یک میلیاردها ستاره را تشکیل میدهند. تصویر از جاستین نگ
خوشه کما گروهی از کهکشانها در صورت فلکی گیسوی برنیکه است که در تلسکوپهای آماتور متوسط و بزرگ دیده میشود. گیسوی برنیکه بین صورت فلکی اسد و گاوران قرار گرفته است، و به راحتی در آسمان شب بهاری و تابستانی نیمکره شمالی قابل مشاهده است. خوشه کما یکی از غنیترین خوشههای کهکشانی شناخته شده است. چه تعداد خورشید و جهان ممکن است در این جهت از فضا وجود داشته باشد؟
یک نام قدیمی اما زیبا برای این منطقه از آسمان، قلمرو کهکشانها است.
بخش مرکزی خوشه کهکشانی، یک ناحیه تقریبا دایرهای در حدود یک درجه و نیم (حدود 9 برابر سطح ماه کامل) قرار دارد.
چگونه میتوانید آن را ببینید؟
صورت فلکی گیسوی برنیکه بین صورت فلکی شیر و گاوران قرار دارد. این قسمت از آسمان، مکان یک خوشه ستارهای شناخته شده معروف و همچنین دورترین خوشه کهکشانی است که توسط تلسکوپ قابل مشاهده است. برای مشاهده هر دو گروه خوشه ستارهای و خوشه کهکشانی نیازمند آسمان تاریک هستید.
این خوشه کهکشانی نزدیک مرز شمالی صورت فلکی گیسوی برنیکه، تقریبا در امتداد خط فرضی ستارهRho گاوران به دلتای شیر، در نزدیکی قطب شمال کهکشانی قرار دارد.
این نقشه نشان می دهد که خوشه ستارهای کما و خوشه کهکشانی کما در انتهای صورت فلکی شیر واقع شده است. سه ستاره، یک مثلث ساده را تشکیل میدهند که صورت فلکی گیسوی برنیکه را شکل میدهد. نمودار از AstroBob
صورت فلکی گیسوی برنیکه با چشم غیرمسلح به صورت خوشه ستارهای ظاهر میشود. اما با استفاده از یک تلسکوپ میتوانید یک منطقه گسترده کهکشانهای دور را در این قسمت از آسمان مشاهده کنید. عکس از http://messier.obspm.fr/
مرکز خوشه کما حدود 320 میلیون سال نوری دورتر واقع شده است و ممکن است 20 میلیون سال نوری از سمتی به سمت دیگر گسترش یابد.
این خوشه به طور کلی در حدود 6900 کیلومتر در ثانیه حرکت میکند (بیش از 15 میلیون مایل در ساعت!)
خوشه کما یکی از محبوبترین خوشههای کهکشان شناخته شده است، با برخی از برآوردها شامل 10000 عضو یا بیشتر است. در هر صورت کهکشانهای بیشتری در این خوشه وجود دارد تا ستارههایی که در دل یک شب روشن و تاریک دیده میشوند با چشم غیرمسلح رویت شوند.
بیشتر کهکشانهای خوشه بیضوی هستند، اگرچه چند کهکشان مارپیچی نیز وجود دارد. دو عضو درخشان NGC 4889 و NGC 4874، کهکشانهای بیضی شکل غولپیکر حداقل دو تا سه برابر بزرگتر از کهکشان راه شیری هستند.
در ضمن، بیشتر کهکشانها در خوشه کما، کهکشانهای کوتوله هستند، شاید شباهتهایی به همدمهای کهکشان راه شیری، ابرهای بزرگ و کوچک ماژلانی داشته باشند.
نمای نزدیک از یک کهکشان مارپیچی باشکوه که در عمق خوشه اکهکشانی کما قرار دارد. تصویر از ناسا
خوشه کما در تاریخ:
این خوشه از دید چشم غیرمسلح انسان (و یا دوربین دوچشمی یا حتی تلسکوپهای کوچک) بسیار ضعیف است، دانشمندان قدیمی نمیتوانستند خوشه کهکشانی را ببینند و از این رو هیچ اسطورهای در رابطه با این خوشه وجود ندارد. با این حال، این خوشه که همچنین به نام Abell 1656 شناخته میشود، از لحاظ تاریخی بسیار جالب است.
نه تنها یکی از بزرگترین و پرجمعیتترین خوشههای کهکشانی شناخته شده است، بلکه منبع اولین اندیشههای ما در مورد ماده تاریک در جهان است.
ماده تاریک ناشناخته و غیرقابل پیشبینی بود، تا زمانی که فریتز زویکی، ستارهشناس آمریکایی سوئیسی، در دهه 1930 آن را در خوشه کما کشف کرد. زویکی کهکشانهای قابل مشاهده در خوشه را جمع کرده و جرم آنها را تخمین زد. سپس او حرکت کهکشانها را در نزدیکی لبه خوشه مشاهده کرد که توسط گرانش (و در نتیجه جرم) خوشه تعیین میشود.
زویکی میدانست که اگر قانون گرانش درست باشد و هیچ دلیلی برای آن وجود ندارد، تنها پاسخ ممکن است منبع اضافی جرمی باشد که او آن را به نام دانکل ماتری به زبان آلمانی خواند.
امروزه ماده تاریک در سراسر جهان یافت شده است و حداقل پنج برابر بیشتر از اجرام قابل مشاهده آشنایی مانند ستارگان و کهکشانهایی است که میبینیم.
فریتز زویکی، اولین ستارهشناسی است که ماده تاریک را در دهه 1930 به دنبال مشاهداتش از خوشه کهکشانی کما پیشبینی کرد. تصویر از zwicky-stiftung.ch
ترجمه: سارا سیدحاتمی
منبع:
The Coma Cluster of galaxies
Posted by Larry Sessions in CLUSTERS NEBULAE GALAXIES | April 19, 2019