در ماه چه خبر است؟
این یگانه قمر زمین که از ابتدای تشکیل شدنش تاکنون داستانهای زیادی را به همراه دارد از همان ابتدا که بشر از غار خارج شد و به آسمان نگاه کرد سوالهای زیادی برایش ایجاد شد که این جرم نورانی چرا گاهی کمان است وگاهی کامل و یا اینکه از چه چیزی ساخته شده است؟
در تمامی تمدنهای بشری در هر قسمت از دنیا با هر دین وفرهنگی ماه، لونا یا moon با جذابیش ما را افسون خود کرده است. ماه با توجه به اندازه (حدود 3456 کيلومتر قطر) وفاصله (3 0 44 38 كيلومتر) و نوری که بازتاب میکند جزو اولینها در دنیای نجوم و ستارهشناسی است که چه بصورت فلسفی، علمی، تخیلی، ادبیاتی وحتی هنری مورد توجه قرار گرفته و دورههای چرخش،گرفت، تقویم وتاثیراتش از نظر علمی بررسی شده است.
ماه از زمانهاي گذشته سرمنشا الهامات زيادي براي شاعران ونويسندگان بوده است و آنها را وادار کرده است که در شعر يا نوشته خود از آن استفاده کنند. در ادبيات رخنه کرده وگاه مادران براي تشبيه فرزندانشان زيباي آنها را به ماه شب 14 تشبيه کردهاند هر چند شايد تشبيه خوبي نباشد آن همه به خاطر آن همه گودال وکوهي که در اين قمر وجود دارد.
گاه در هواي سرد يا مرطوب شاهد کمان کامل و بزرگي دور ماه خواهیم بود (هاله 22 درجهاي ماه) اين پديده بر اثر شکست نور در هنگام عبور نور در قطرات آب و يا بلورهاي يخ ايجاد ميگردد.
همه ما در زمان کودکي بازي با ابرها رو تجربه کرديم روزهای گرم تابستان که خيره ميشديم به آسمان و ابرهای سفيد پنبهاي و هر تکه ابري را به صورت يک شکل خاص ميديديم. حالا در هر سني که باشيد هم ميتوانيد اين کار را انجام بدهيد ولي اين بار من اين کار را با ماه انجام دادم.هيچ وقت اولين باري که با دوربين دوچشمي ماه را ديدم فراموش نميکنم صحنه جالب و باور نکردني بود.اما هر بار که با نقشه ميخواستم ماه را زير نظر بگيرم ونام گودالهاي آن را ياد بگيرم نتوانستم به همين علت اين تصور را انجام ندهم.
درست مثل تصوير زیر، هم شکل ماه که ميتوانيد تصور کنيد شکل يک انسان میباشد که يکي از دستانش را بالا برده و دست دیگرش کنار گوشش بوده و در حال فکر کردن میباشد و حبابهاي بالاي سرش هم موضوعاتی است که به آنها فکر ميکند.
اين تصوير واقعي بوده واگر دوست شما عکسي را که با تلسکوپ گرفته باشد شما براحتي ميتوانيد حدس بزنيد که تصوير معکوس اين تصوير بوده وتصوير براي يک تلسکوپ بوده و نه چيز ديگري.
حتي به راحتي ميتوانيد گودالها را ياد بگيريد و ديدن ماه را براي خودتان لذتبخشتر بکنيد.
حالا ديگر به راحتي ميتوانيد باز هم به ماه نگاه کرده ودرياها وگودالهاي معروفش را نام ببريد.
1 | درياي بارانها |
2 | خليج رنگين کمان |
3 | درياي برودت |
4 | درياي ابرها |
5 | درياي رطوبت |
6 | طوفانها |
7 | اقيانوس |
8 | درياي بخارها |
9 | درياي آرامش |
10 | درياي آسايش |
11 | درياي حاصلخيزي |
12 | درياي بحرانها |
13 | درياي شهد |
14 | دهانه تيکو |
اما اگر سر اين تصوير خيالي خود شروع کنيم يعني قسمت شماره1 اين قسمت درياي باران نام دارد. قسمت گوش 2 به نام خليج رنگين کمان معروف بوده در قسمت چپ عکس در قسمت دست 3 درياي برودت قسمت آرنج دست ديگرش 4درياي ابرها در زير آرنج 5 درياي رطوبت کمي آن طرف تر6 طوفان ها وکمي کنارتر7 اقيانوسها قرار گرفتهاند.
اما اگر بدون تصویر بالا بخواهیم دریاها را مرور کنیم: 8 درياي بخارها، 9 درياي آرامش، 10 درياي آسايش، 11 درياي حاصلخيزي، 12درياي بحرانها و13درياي شهد قرار گرفته است.اما مهمترين دهانه و زيباترين دهانه برخوردي که به راحتي قابل تشخيص است دهانه تيکو14 است که در قسمت راست و پايين تصوير قرار گرفته است و يک گودال به صورت برخوردي ديده ميشود که آثار پخششدگي آن به طور واضح مشهود است.
نويسنده:
جناب اقای محمود زارعی
از اعضا سابق گروه انجمن ستاره شناسی اراک و عضو فعلی پژوهشسرای ابنسینای ابهر