ستارگان پارسی (این قسمت: شهلا صلحجو، بانویی از سرزمین ایران)
بانوی جوانی در شهر زیبای شیراز شبها با ستارهها وعده داشت و روزها به دو ستاره زمینی خود «افشین» و «رامین» میرسید.
شهلا صلحجو، نام او به عنوان یک زن ستارهشناس وقتی سر زبانها افتاد که در یکی از شبهای پرستاره مردادماه، تقریبا یک ساعت بعد از نیمه شب، نخستین رصدخانه پژوهشی ایران در شهر شیراز و در دامنه کوههای زاگرس افتتاح گردید.
رصدخانهی ابوریحان بیرونی دانشگاه شیراز در سال ۱۳۵۵ تاسیس شد تا مرکزی برای پژوهش و آموزش در زمینهی نجوم و اخترفیزیک کشور باشد.
فعالیتهای رصدخانه در ۴۰ سال گذشته را میتوان به دو گروه پژوهشی و آموزشی تقسیم کرد.
پژوهشهای رصدخانه را میتوان به دو گروه مشاهداتی و نظری دستهبندی کرد. پژوهشهای مشاهداتی، معمولا با کمک جمعآوری داده از طریق ابزارهای رصدی موجود و یا همکاری با تیمهای بینالمللی انجام میشود. مطالعهی ستارگان متغیر و یا پژوهشهای فراکهکشانی از جملهی محورهای تحقیقاتی پژوهشگران رصدخانه است. تلسکوپ اصلی ۲۰ اینچ (۵۱ سانتیمتر) رصدخانه در کنار تلسکوپهای ۱۴، ۱۲، ۱۱ و ۸ اینچی مجهز به دوربینهای نورسنج تصویربرداری برای رصد ستارگان متغیر هستند.
در بخش نظری، تحقیقات در زمینهی گوناگونی همچون مطالعهی ساختار ستارگان، کیهان شناسی، اخترذره، ستارگان دوتایی، ساختار ستارگان نوترونی، دینامیک ستارگان و تکامل، سیاهچالهها، نظریه نسبیت عام و گرانش و انرژی تاریک در حال انجام است.
شهلا معاون رصدخانهای بود که به نام «ابوریحان بیرونی» فیلسوف و اخترشناس نامدار ایران نامیده شد.
مجله زن روز در ۱۲ آذر ۱۳۵۶، در گزارشی با دادن عنوان اولین زن ستارهشناس ایرانی درباره او نوشته است:
شیرازیها درباره شهلا زن دانشمند و همشهری خود با افتخار میگفتند: «او تنها زنی است که شبها ناز ستارهها را به جان میخرد، خود نمیخوابد، تا برای ستارهها لالایی بخواند و روز لالائیخوان دو فرزند نهساله و نهماهه خود میشود.
شهلا از نسل آن گروه از بانوان ایران و جهان بود که به آخرین پایگاههای حرفهای مردانه یورش میبردند و پیروز هم شدند و افسانه مذکر و مونث بودن مشاغل را در هم ریختند. برای او کار رصد کردن روز و شب نداشت. چهارشب پشت سرهم و هر شب به ساعت در رصدخانه ابوریحان بیرونی، بیدار میماند تا در کنار اخترشناس برجسته دکتر گاینی، ستارههای دوگانه یا «دوقلو» را رصد کند و شدت روشنایی این ستارهها را که بدور یکدیگر میچرخیدند، اندازه بگیرد.
رصدخانه میعادگاه شبانه او با ستارهها و دیگر سیارات بود. او همواره دو کلید در کیف و جیب خود داشت. اولی کلید خانهای در یکی از کوچههای باصفای نزدیک باغ ارم شیراز که خانه پدری او بود و خانم ستارهشناس در آن خانه،در کنار درختان انار، خرمالو و بهارنارنج، زندگی سعادتمندانهای را میگذرانید. کلید دوم کلید رصدخانه بود. شهلا یکی از چند تن معدودی بود که حق داشت در هر ساعت از شبانهروز با آن کلید در رصدخانه را باز کند. پشت تلسکوپ چهارده اینچی بنشیند و به سیر آفاق بپردازد.
شهلا صلحجو، نخستین زن ستارهشناس ایران است. او در دورهای معاون رصدخانه ابوریحان بیرونی بود.» صلحجو ستارهشناسی را حرفهای ایدهآل برای زنان میدانست و میگفت: «وقتی پشت تلسکوپ مینشینم و به ستارهها چشم میدوزم، عظمت آفرینش و کیهان، چشم و دلم را خیره میسازد.» عکسهای زیر، او را در مقابل تلسکوپ ۱۴ اینچی و دومی ۵۱ اینچی و در حال اداره کوچکترین کلاس دانشگاه شیراز با سه دانشجو نشان میدهد.
برگرفته از کتاب: دختران ایران سالار زنان جهان نوشته سرکار خانم منصوره پیرنیا