ستاره‌شناسان یک جریان ستاره‌‌ای از بزرگترین خوشه کهکشانی ما کشف کرده‌اند!!

ستاره‌شناسان یک جریان ستاره‌ای از امگا سنتوری، بزرگترین و درخشانترین خوشه کروی در اطراف کهکشان راه شیری کشف کرده‌اند – که شاید زمانی یک کهکشان کوتوله بوده است.

در سراسر کهکشان راه شیری، بیش از 150 خوشه کروی، شهرهای باستانی ستاره‌ای با صدها هزار ستاره وجود دارد. بیشتر چنین خوشه‌هایی در هاله تقریبا خالی کهکشان یافت می‌شوند. احتمال دارد که آنها قبل از کهکشان ما ساخته شده باشند. اما یکی از این خوشه‌ها مثل دیگران نیست.

خوشه کروی امگا سنتاوری

ESO / INAF-VST / OmegaCAM; Acknowledgement: A. Grado, L. Limatola / INAF-Capodimonte Observatory

امگا سنتاوری (NGC 5139، یا به اختصار Omega Cen) به طور غیرمعمول درخشان، پرجرم و عظیم است: 10 میلیون ستاره در یک کره حدود 150 سال نوری گسترده شده‌اند.

ستاره شناسان به مدت طولانی فکر کرده اند که این خوشه کروی عجیب و غریب ممکن است کاملا چیز دیگری باشد: بقایای یک کهکشان که بسیار نزدیک به راه شیری است. که ستاره‌هایش توسط گرانش کهکشان ما از هم جدا شده و در اطراف کهکشان حرکت می‌کند و یک هسته کوچک خوشه مانند دارد.

در حال حاضر، رودریگو ایباتا (دانشگاه استراسبورگ، فرانسه) و همکارانش شواهد جدیدی را درباره این نظریه در  Nature Astronomyگزارش کرده‌اند: تشخیص طولانی‌مدت جریان ستاره‌ای که متعلق به خوشه امگا سنتوری است.

محققان با استفاده از نقشه‌برداری آسمانی دیجیتال اسلون (Sloan Digital Sky Survey) به دنبال پیدا کردن بقایای ستاره‌ای خوشه‌ها و کهکشان‌هایی که از هم جدا شده‌اند، بودند که اولین جریان را کشف کردند، اما این کار سختی بود. جرمی وب (دانشگاه تورنتو)، که در این مطالعه دخالت نداشت، توضیح می‌دهد: “تشخیص جریان‌ها دشوار بوده زیرا دارای چگالی بسیار پایینی هستند و بنابراین تشخیص بصری آنها سخت است.”

نقشه‌برداری آسمانی دیجیتال اسلون یا SDSS ، نام یک پروژه بین‌المللی و یکی ازتلسکوپ‌های مهم دید زاویه باز در جهان است، و در نیومکزیکو در آمریکا قرار گرفته‌است.

تلسکوپ اس‌دی‌اس‌اس در رصدخانه آپاچی پوینت قرار دارد، و در سال ۲۰۰۰ تأسیس گردید. این پروژه همکنون مرحله فاز سوم خود را می‌گذراند.

این تلسکوپ متشکّل از آینه‌ای با قطر دو و نیم متر است، و توسط ۲۵ موسسه از سرتاسر جهان مشترکاً استفاده می‌شود. مخارج ساخت این تلسکوپ توسط یک بنیاد شخصی بنام بنیاد آلفرد پی. اسلون تأمین گشته است.

 ستاره شناسان  با  استفاده از ماهواره گایای آژانس فضایی اروپا، می‌توانند فاصله‌ها و حرکت دقیق یک میلیارد ستاره را ببینند. هنگامی که ستاره‌ها نزدیک به یکدیگر در فضا هم حرکت می‌کنند، به خصوص وقتی که آنها در خارج از دیسک‌های کهکشانی قرار می‌گیرند، نشانه خوبی است که بخشی از یک جریان ستاره‌ای هستند. برای پیدا کردن این گروه از ستارگان، تیم ایباتا یک الگوریتم کامپیوتری به نام جستجوگر جریان یا Streamfinder را برای مرتب کردن اطلاعات ارزشمند گایا به کار برد. این الگوریتم حاوی اطلاعات بیش از دوازده جریان جدید ستاره‌ای که در اطراف دیسک مارپیچ راه شیری بودند را در برداشت.

این تیم یکی از این جریانها را فیمبولثول به نام یکی از یازده رودخانه‌ای نامید که از اساطیر اسراییلی منشا می‌گیرد. این تیم مدارهای ستاره‌ای آنها را تا نزدیک به 5000 سال نوری به مرکز کهکشان و تا فاصله 21300  سال نوری محاسبه کردند. ویژگی‌های مداری‌ به طور قابل توجهی مشابه آنچه می‌باشد که برای خوشه امگاسنتوری تخمین زده می شود. و مانند امگا سنتوری، ستارگان فیمبولثول عناصر سنگین‌تر را از دست می‌دهند، به این معنی که آنها مشابه ستارگان باستانی هستند. این تیم، شبیه‌سازی‌های کامپیوتری را انجام داد تا نشان دهد که فیمبولثول می‌تواند جریانی از ستارگان باشد که گرانش کهکشان ما آن را از امگا سنتوری ساخته است.

این کشف بی‌سابقه است: ده‌ها تن از جریانهای ستاره‌ای هاله‌ی کهکشان را می‌پوشانند. اگر چه بسیاری از آنهایی که تاکنون کشف شده‌اند از خوشه‌ها به جای کهکشان‌ها به وجود آمده است، راه شیری در حال فرار از انفجار کهکشان بیضوی کوتوله قوس است که ستاره‌های آن در یک مدار غول پیکر و تقریبا قطبی در اطراف کهکشان ما جریان دارند. در حقیقت، امگا سنتوری ممکن است نشان دهد که قوس چگونه میلیاردها سال بعد به نظر خواهد رسید.

این تصور هنری دم جزر و مدی از ستاره‌ها (سفید) جریانس از کهکشان کوتوله قوس (نارنجی) را نشان‌ می‌دهد. دایره زرد روشن به سمت راست مرکز کهکشان ما خورشید قرار گرفته است (مقیاس درست نیست). قوس نازک، طرف دیگر کهکشان ماست، اما ما می‌توانیم دم جزر و مد ستاره‌ها را که در اطراف کهکشان ما قرار دارند، در آسمان مشاهده کنیم.

آماندا اسمیت / دانشگاه کمبریج

محققان اذعان می‌کنند که شبیه‌سازی‌های کامپیوتری آنها بسیار ساده است و سازگاری کاملی با داده‌ها ندارد. در برنامه‌های آینده خود بر روی مدل‌های واقع‌گرایانه‌تر برای درک بهتر مبانی جریان فیمبولثول و پیدا کردن جریان ستاره‌های دیگر در ارتباط با امگا سنتوری اقدام خواهند کرد.

Astronomers Find Stars Streaming from Our Galaxy’s Biggest Cluster

By: Monica Young | April 22, 2019

https://www.skyandtelescope.com/astronomy-news/star-stream-omega-centauri/