سیاره فراخورشیدی جامبو  با یک ستاره مرده در یک سیستم ستاره‌ای دوتایی کشف شد!!

اخترشناسان برزیلی شواهدی از یک سیاره فراخورشیدی غول‌پیکر  با جرمی 13 برابر بزرگتر از مشتری پیدا کرده‌اند – که در درون یک سیستم دوتایی قدیمی قرار دارد که یکی از دو ستاره آن مرده است.

 سیاره‌ای که در سیستم دو ستاره‌ای قرار دارد، یکی کوچک و سفید، دیگری بزرگ و نارنجی.

مفهوم هنری از سیاره فراخورشیدی. تصویر از Leandro Almeida.

محققان برزیلی علائمی از وجود یک سیاره غول‌پیکر – 13 برابر جرم مشتری – را شناسایی کرده‌اند – که در یک سیستم ستاره‌ای دوتایی زندگی کرده و یکی از این ستاره ها کوتوله سفید می‌باشد. سیاره‌ای درخارج از منظومه شمسی ما که یک سیاره فراخورشیدی است. این سیاره فراخورشیدی اولین‌بار یافت شده که یک سیستم ستاره‌ای دوتایی قدیمی است که در آن، یکی از دو ستاره مرده است.

محققان، از بنیاد تحقیقات سائو پائولو، سیاره عظیمی را با استفاده از تلسکوپ فضایی کپلر ناسا کشف کردند.

لئوناردو آندراده د المیدا، از دانشگاه فدرال ریو گراند دو نورت، اولین نویسنده این مطالعه است، که در 22 مارس 2019 در مجله نجومی منتشر شده است. وی در بیانیه‌ای گفت:

ما موفق به کسب شواهد بسیار جامعی از وجود یک سیاره غول‌پیکر با جرم تقریبا 13 برابر مشتری [بزرگترین سیاره منظومه شمسی] در یک سیستم دوتایی قدیم بودیم. این اولین تأیید یک سیاره فراخورشیدی در سیستمی از این نوع است.

شایع‌ترین نوع سیستم‌ ستاره‌ای در کهکشان راه شیری ما، سیستم‌های چندستاره‌ای است که دو یا چند ستاره به یکدیگر متصل می‌شوند و یا یک مرکز مشترک جرم را در مدار قرار می‌دهند. شاید تا 85 درصد ستاره‌ها در سیستم‌های دوتایی قرار داشته باشند، از جمله ستارگان معروف سیروس، بی‌ژوبین، رجل‌الجبار و آلفاسنتوری. ستاره‌های دوتایی به صورت گرانشی به یکدیگر متصل می‌شوند، بنابراین نباید با جفت‌ستاره اشتباه گرفته شوند، که معمولا به ستاره‌هایی می‌گویند که به لحاظ اپتیکی بسیار نزدیک به هم در  در دوربین‌های دو چشمی یا تلسکوپ دیده می‌شوند، اما ممکن است سیستم‌های ستاره‌ای کاملا متفاوتی باشند.

در سه دهه گذشته، پس از 12 مارس 2019، 4001 سیاره فراخورشیدی کشف شد که در مدار ستاره‌هایشان در خارج از منظومه شمسی قرار داشتند. ستاره‌شناسان به لحاظ نظری می‌گویند که کهکشان راه شیری ممکن است حاوی میلیاردها سیاره فراخورشیدی باشد. اکنون می‌دانیم که حتی نزدیک‌ترین ستارگان به خورشید ما – از جمله پروکسیما سنتوری در فاصله 4.3 سال نوری و ستاره بارنارد، که در فاصله 5.98 سال نوری قرار دارند، در مدارشان سیاره‌هایی وجود دارد.

سیستم ستاره‌ای دوتایی که سیاره فراخورشیدی در آن کشف شده است  KIC 10544976 نام دارد که در صورت فلکی دجاجه در کهکشان راه شیری ما قرار دارد. KIC 10544976 شامل یک ستاره کوتوله سفید (یک ستاره پرجمعیت و متراکم با درجه حرارت بالا) و یک ستاره کوتوله قرمز (یک ستاره فعال با یک جرم کوچک در مقایسه با خورشید) است.

طبق سرنخ‌هایی که محققان در سیستم ستاره‌ای دوتایی  KIC 10544976 در صورت فلکی دجاجه کشف کردند، شامل تغییرات در زمان گرفت و دوره مداری بود. المیدا گفت:

تغییرات در دوره مداری ستاره دوتایی به علت جاذبه گرانشی در میان سه جرمی است که در اطراف یک مرکز مشترک جرم قرار دارند.

دانشمندان نمی‌دانند چگونه سیاره جامبو شکل گرفت. یک فرضیه این است که در همان زمان شکل‌گیری دو ستاره در میلیاردها سال پیش، بوجود آمده است. فرضیه دیگر این است که از گاز حذف شده در طول مرگ کوتوله سفید تشکیل شده است.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

Jumbo exoplanet discovered in double system with a dead star

Posted by Eleanor Imster in SPACE | April 17, 2019

https://earthsky.org/space/exoplanet-13x-bigger-than-jupiter