ماه خونین 2018: طولانی‌ترین ماه‌گرفتگی در قرن بیست و یکم در 5 مرداد رخ می‌دهد (بخش سوم)
ماه گرفتگی کلی در تاریخ‌های جمعه و شنبه، ۵ و ۶ مرداد
آغاز گرفتگی: ساعت ۲۲ و ۵۵ دقیقه
آغاز گرفتگی کلی: رأس ساعت ۲۵
پایان گرفتگی کلی: ساعت ۳ و ۵۱ دقیقه بامداد
پایان گرفتگی: ساعت ۲ و ۵۹ دقیقه بامداد
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد گرفت‌های گذشته و آینده، می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید:
http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/OH/OH2002.html
این لینک مربوط به وبسایت ناساست که اطلاعات مربوط به خورشید و ماه‌گرفتگی، از جمله نقشه‌های آن تا 3 سال آینده را نشان می‌دهد.
یک سایت دیگر هم وجود دارد که با دادن اطلاعات محل سکونت مثل شهر در آن می‌توانید از ساعت دقیق و جزییات ماه‌گرفتگی و خورشیدگرفتگی را به دست آورید https://www.timeanddate.com/eclipse/map/2018-july-27.
زمان کل خسوف از لحظه ورود ماه به نیمسایه و بعد به تمام سایه در حالت های مختلف تفاوت های اساسی با هم دارد . بیشترین زمان مربوط به موقعی است که ماه در خسوف کامل بوده و مرکز ماه از مرکز سایه زمین می گذرد.فاصله ماه تازمین و فاصله زمین تاخورشید هم تاثیر زیادی درمدت زمان خسوف دارد.
از طرفی وقتی ماه نزدیکترین فاصله را با زمین داشته باشد, قطر سایه زمین در محلی که ماه عبور می کند زیادتر بوده و ماه مسیر بیشتری را باید بپیماید . از طرف دیگر وقتی ماه نزدیکترین فاصله را با زمین داشته باشد در نقطه حضیض است و سرعت حرکت ماه بیشتر است و زودتر از سایه خارج می شود . همچنین وقتی ماه در دورترین فاصله باشد, قطر سایه کمتر و در عوض سرعت حرکت ماه هم کمتر است .
همچنین وقتی خورشید فاصله کمتری با زمین داشته باشد قطر سایه بیشتر می شود .
با درنظر گرفتن تمام این مواردحداکثر مدت زمان خسوف مربوط به زمانی می شودکه ماه از مرکز سایه بگذرد .
زمان های خسوف را می توانیم به این صورت طبقه بندی کنیم . و در یک رصد دقیق و علمی خسوف این زمان ها را یادداشت کنیم .
۱) لحظه ورود ماه به تمام سایه (شروع گرفتگی )
۲) لحظه کامل شدن خسوف
۳) لحظه خروج ماه از تمام سایه ( شروع باز شدن )
۴) لحظه خروج کامل ماه از تمام سایه (پایان کسوف )
البته زمان های ورود و خروج ماه به نیمسایه هم اهمیت خود را دارد ولی در اینجا به آن نمی پردازیم .
حال زمان های گرفت را از لحظه ورود ماه به تمام سایه در نظر گرفته و ببینیم حداکثر زمان گرفت چقدر است .
۱-۲) زمان وارد شدم قطر ماه در تمام سایه : از لحظه ورود ماه به تمام سایه تا لحظه کامل شدن خسوف که برابر است با لحظه شروع باز شدن ماه تا لحظه پایان خسوف تمام سایه
۲-۲)زمان ورود نقطه ای در ماه به تمام سایه و خروج آن نقطه از تمام سایه : گذشتن کامل ماه ازلحظه وارد شدن ماه به تمام سایه (شروع کسوف کلی) تا لحظه شروع به باز شدن ماه که این زمان برابر است با فاصله زمانی از لحظه کسوف کامل تا لحظه باز شدن کامل ماه ( پایان خسوف )
خسوف چگونه اتفاق می‌افتد؟در واقع صفحه ای که مدار ماه به دور زمین را شامل می شود در دو نقطه دایره البروج را قطع می کند . که به این دو نقطه گره می گویند . یکی از گره ها را گره صعودی و یکی از گره ها را گره نزولی می گویند . وقتی مقابله ماه و خورشید اتفاق می افتد ( ماه کامل یا بدر ) ماه در قسمت های مختلفی در مدارش قرار می گیرد گاهی در روی گره ها ویا نزدیک گره ها و گاهی از گره ها فاصله می گیرد . موقعی شب بدر ( ماه شب کامل ) که به مقابله نزدیک می شویم اگر ماه به یکی از گره ها تا حدودی نزدیک باشد (و یا روی گره ها قرار بگیرد ) ماه داخل مخروط سایه شده و یکی از حالت های سه گانه خسوف (خسوف نیمسایه , خسوف ناقص و یا خسوف کامل ) اتفاق می افتد .
علت رنگ قرمز ماه در هنگام ماه گرفتگی:
اگر زمبن جو نداشت در هنگام خسوف ماه کاملا ناپدید می شد . ولی اتمسفر زمین قسمتی از نور خورشید را به ماه می رساند . نور خورشید از طیف های مختلفی تشکیل شده است (بنفش , آبی , سبز و…. قرمز ) نورهای آبی و بنفش که طول موج کوچکتری دارند پراکنده شده و این باعث می شود ما آسمان را آبی ببینیم. ولی نورهای طیف قرمز و نارنجی از جو عبور کرده و همین نورها می باشند که در هنگام خسوف که در کره ماه قرص خورشید پوشیده شده به سطح ماه می رسند . علاوه بر این سطح ماه هم نورهای تابیده شده از جو زمین را تغییر می دهد و در مجموع در هنگاه خسوف ماه به رنگ های مختلف از زرد و نارنجی و قرمز روشن و تیره تا مسی تعغیر می کند عوامل مختلفی در این امر دخیل هستند.
۱) شرایط جوی , آلودگی هوا , خاکستر حاصل از آتش سوزی جنگل ها و فوران آتشفشان ها و… می توانند رنگ نوری را که به سطح ماه برخورد می کند تعغیر دهند و بر درخشندگی رنگ ها تاثیر گزار باشند .
۲) سطح ماه هم رنگ های تابیده را تعغیر داده و بازتابش می کند و با توجه به عوارض ماه و جنس خاک در قسمت های مختلف ماه نور بازتابیده تعغیر کرده و در مجموع رنگ قسمت های مخلف تفاوت های جزئی باهمدیگر پیدا می کنند .
در مجموع همه عوامل فوق باعث ایجاد رنگ های مختلف شده که از یک خسوف تا خسوف دیگر تفاوت هائی با یکدیگر دارند .
حال فرض کنید در سطح ماه ایستاده اید وقتی زمین به طور کامل قرص ماه را پوشاند حلقه ای آتشین با رنگ های زرد تا قرمز (بستگی به خسوف دارد )دور قرص سیاه شده خورشید را می پوشاند و سطح ماه با نور نارنجی تا قرمز روشن می شود .
طبقه بندی خسوف بر اساس رنگ ماه
همانطور که گفته شد رنگ و درخشندگی ماه بستگی به میزان گرد و غباری دارد که در طی خسوف در اتمسفر زمین وجود دارد. بنابر این رنگ های مختلفی در یک خسوف نسبت به خسوف دیگر مشاهده می شود دانژون دانشمند فرانسوی كسي بود كه بر اساس شدت تيرگي ماه از قرمز تند تا قرمز روشن را بين Lتا L4 تقسيم بندي نمود.
با استفاده از« میزان درخشندگی دانژون» برای ماه گرفتگی ، منجمان آماتور می توانند رنگ و درخشندگی ماه را طبقه بندی کنند.
۱) بسیار تاریک: در این حالت ماه تقریبا “غیر قابل مشاهده” است.
۲)تاریک : ماه به رنگ خاکستری یا قهوه ای دیده می شود.جزییات سطح ماه به سختی قابل تشخیص است.
۳) نسبتا” تاریک : یک لکه تیره درون قرص دیده می شود وکناره های قرص روشن تر دیده می شوند.
۴) سرخ آجری : گاهی نوری روشن یا زردی در کناره های قرص مشاهده می شود.
۵) رنگ مسی یا نارنجی- سرخ : قرص ماه روشن دیده می شود.
پروژه هایی که می‌توانید در وقت ماه گرفتگی انجام بدهید:
- زمان سنجی ورود و خروج دهانه ها به سایه ماه
- اندازه گیری فاصله دو دهانه روی سطح ماه به کمک زمان سنجی
- طراحی و اسکچ زدن از حرکت سایه بر روی ماه
- اندازه گیری همزمان فاصله ماه تا زمین و قطر ماه با استفاده از روش آریستاخوس
- اندازه گیری قطر زاویه ای ماه و سایه زمین از روی زمان های کسوف
- اندازه گیری فاصله ماه تا زمین و قطر بوسیله سایه زمین در خسوف ناقص
- تعیین مرکز ماه ( اندازه گیری شعاع ) و مرکز سایه زمین ( اندازه گیری شعاع ) از روی عکس