هر آنچه که باید در مورد بارش شهابی اژدهایی ۲۰۲۵ بدانید
در سال ۲۰۲۵، بارش شهابی اژدهایی احتمالاً بیشترین شهابها را در عصر ۸ اکتبر و تا ساعات اولیه ۹ اکتبر تولید خواهد کرد. آیا امسال سالی خواهد بود که شاهد طوفان شهابی خواهیم بود؟
کانون بارش شهابهای اژدهایی تقریباً با سر صورت فلکی اژدها در آسمان شمالی منطبق است. به همین دلیل است که میتوانید بارش شهابی اژدهایی را از نیمکره شمالی به بهترین شکل مشاهده کنید. این نمودار در شبهای ماه اکتبر رو به شمال است. دب اکبر در شمال غربی پایین قرار دارد. از جنوب ایالات متحده و عرضهای جغرافیایی مشابه، در ماه اکتبر، موانع در افق شمالی شما ممکن است دب اکبر را از دید پنهان کند. از جنوب دورتر – مثلاً نیمکره جنوبی – در این زمان از سال، دب اکبر را در شب نخواهید دید. اما، اگر میتوانید آن را در آسمان در پایین ببینید، از دب اکبر برای پرش ستارهای به ستاره قطبی استفاده کنید. قطب شمال ستاره انتهایی دسته دب اصغر را نشان میدهد. همه این ستارهها را دارید؟ سپس باید بتوانید التنین و راسالثعبان، کانون بارش شهابهای اژدهایی، را در آسمان شمال غربی در اوایل اکتبر، در هنگام غروب آفتاب مشاهده کنید. شهابهای اژدهایی از نزدیکی این ستارگان ساطع میشوند که به عنوان چشمان اژدها شناخته میشوند.
بارش شهابی اژدهایی یک پدیده واقعاً عجیب است، زیرا کانون بارش آن با تاریک شدن هوا در بالاترین نقطه آسمان قرار میگیرد. به همین دلیل است که در ساعات عصر، شهابهای اژدهایی بیشتری نسبت به ساعات صبح بعد از نیمهشب خواهید دید. دنبالهدار والد این بارش – دنبالهدار 21P/جیاکوبینی-زینر – در مارس 2025 در حضیض خورشیدی قرار داشت. آیا این بدان معناست که امسال شاهد طوفانی از شهابهای اژدهایی خواهیم بود؟ احتمالاً.
بارش شهابی اژدهایی اوج پیشبینیشده: اوج بارش شهابی برای ساعت ۱۹ به وقت جهانی در ۸ اکتبر ۲۰۲۵ پیشبینی میشود**.
چه زمانی باید بارش شهابی را تماشا کرد: بهترین زمان برای تماشای بارش شهابی اژدهایی در سال ۲۰۲۵، همزمان با تاریک شدن هوا در شامگاه ۸ اکتبر تا ساعات اولیه بامداد ۹ اکتبر است. با این حال، ماه رو به کاهش، آسمان را روشن خواهد کرد.
مدت زمان کلی بارش: ۶ تا ۱۰ اکتبر.
کانون بارش: در ساعات عصر در بالاترین نقطه آسمان قرار دارد. به نمودار بالا مراجعه کنید.
نزدیکترین فاز ماه: ماه کامل در ۷ اکتبر ساعت ۳:۴۸ به وقت جهانی است.
شهابهای مورد انتظار در اوج، در شرایط ایدهآل: در یک آسمان تاریک و بدون ماه، ممکن است در هر ساعت ۱۰ شهاب اژدهایی ببینید.
توجه: بارش شهابی اژدهایی یک پدیده واقعاً عجیب است، به این معنی که کانون با تاریک شدن هوا در بالاترین نقطه آسمان قرار میگیرد. این بدان معناست که برخلاف بسیاری از بارشهای شهابی، احتمال بیشتری وجود دارد که شهابهای اژدهایی در ساعات عصر نسبت به ساعات صبح پس از نیمهشب دیده شوند. این بارش معمولاً کم شهاب است و در بیشتر سالها تنها تعداد انگشتشماری شهاب کمنور در ساعت تولید میکند. اما مراقب باشید که آیا اژدها بیدار میشود یا خیر! در موارد نادر، اژدهای آتشین صدها شهاب را در یک ساعت به بیرون پرتاب میکند. این احتمال بسیاری از رصدگران آسمان را – حتی در نور ماه – در طول این بارش در فضای باز نگه میدارد. از آنجایی که دنبالهدار مادر این بارش – دنبالهدار 21P/Giacobini-Zinner – در مارس 2025 در حضیض خورشیدی بود، آیا این بدان معناست که امسال شاهد طوفانی از شهابهای اژدهایی خواهیم بود؟ احتمالاً.
دنبالهدار والد بارش شهابی اژدهایی، جرمی که مسئول سوختن گرد و غبار در جو زمین است، دنبالهدار دورهای کوچک ۲۱P/Giacobini-Zinner است. این دنبالهدار تقریباً به اندازه زمین به خورشید نزدیک میشود. سپس قبل از بازگشت ۶.۶ سال بعد، کمی از مدار مشتری عبور میکند.
خردههای این دنبالهدار به طور یکنواخت در اطراف مدار آن پراکنده نشدهاند. بخش زیادی از آن هنوز در نزدیکی دنبالهدار جمع شده است. بنابراین، وقتی دنبالهدار به همسایگی ما برمیگردد، میتواند یک بارش شهابی دیدنی به نام طوفان شهابی ایجاد کند: صدها یا حتی هزاران شهاب در ساعت. این اتفاق در سالهای ۱۹۳۳ و ۱۹۴۶ رخ داد، با چندین هزار شهاب در ساعت. در سالهای ۱۹۸۵، ۱۹۹۸ و ۲۰۱۸، تعداد شهابها افزایش یافت اما طوفان شهابی رخ نداد. رصدگران اروپایی در سال ۲۰۱۱ بیش از ۶۰۰ شهاب در ساعت مشاهده کردند.
در طول حضیض مداری این دنبالهدار در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۸، دنبالهدار ۲۱P/Giacobini-Zinner به زمین نزدیکتر از ۷۲ سال گذشته شد. در نتیجه، شهابهای اژدهایی در سال ۲۰۱۸ فوران کردند. عکسهایی از این دنبالهدار را در حالی که به سلامت از کنار آن عبور میکرد، ببینید.
آخرین عبور دنبالهدار ۲۱P/Giacobini-Zinner از حضیض مداری در ۲۹ مارس ۲۰۲۵ بود. و این بدان معناست که این دنبالهدار و بقایای انباشته شده آن، اکنون نسبتاً نزدیک به زمین هستند. این به چه معناست؟ آیا امسال شاهد طوفانی از شهابهای اژدهایی خواهیم بود؟ احتمالاً نه… اما هرگز مطمئن نیستیم.
نموداری با خط افقی موجدار که فاصله دنبالهدار جیابوبینی-زینر را تا زمین طی ۶ سال نشان میدهد. دنبالهدار مادر بارش شهابی اژدهایی – دنبالهدار جیاکوبینی-زینر – در سال 2025 نسبتاً به ما نزدیک است. نمودار از TheSkyLive.com.
کانون بارش کجاست؟
کانون بارش شهابهای اژدهایی نزدیک ستارههای التنین و راسالثعبان در رأس صورت فلکی اژدها در آسمان شمالی است. موقعیت شمالی آن دلیل بهترین زمان مشاهده اژدهاییها از نیمکره شمالی است. به دو نمودار بالا مراجعه کنید.
بهترین زمان مشاهده اژدهاییها عصرها است، زیرا اژدهای بالدار، کانون بارش، در هنگام شب در بالاترین نقطه آسمان اکتبر قرار دارد. با گذشت شب – صرف نظر از اینکه کجای زمین هستید – کانون بارش در آسمان شما پایینتر میرود.
برای تماشای اژدهاییها لازم نیست اژدها را پیدا کنید. این شهابها در هر جهتی از آسمان پرستاره هستند. اما پیدا کردن اژدها سرگرمکننده و نسبتاً آسان است. دو نمودار در این مقاله دو راه آسان برای یافتن آن را به شما نشان میدهند. میتوانید با روش پرش ستارهای از صورت فلکی دب اکبر یا از مثلث تابستانی استفاده کنید.
اطلاعات بیشتر در مورد دنبالهدار مادر اژدهاییها
میشل جیاکوبینی در ۲۰ دسامبر ۱۹۰۰، دنبالهداری را که اکنون نام او را بر خود دارد، به صورت بصری در آسمان عصرگاهی، از رصدخانه نیس در فرانسه کشف کرد. این دنبالهدار کمنور و در قسمت جنوبی صورت فلکی دلو بود. جیاکوبینی از یک تلسکوپ شکستی ۴۶ سانتیمتری (با قطر عدسی ۱۸ اینچ) استفاده میکرد که بزرگترین تلسکوپ برای شکار دنبالهدار در آن زمان بود. اگرچه ۲۱P/جیاکوبینی-زینر یک دنبالهدار دورهای است – با مداری ۶.۶ ساله به دور خورشید – ناظران در بازگشت بعدی آن را از دست دادند.
سپس، در ۲۳ اکتبر ۱۹۱۳، ارنست زینر از آلمان هنگام مشاهده ستارگان متغیر، این دنبالهدار را پیدا کرد. این تنها کشف دنبالهدار او بود.
کاوشگر بینالمللی دنبالهدار در سپتامبر ۱۹۸۵ از این دنبالهدار بازدید کرد و آن را به اولین دنبالهداری تبدیل کرد که توسط یک کاوشگر فضایی مورد بازدید قرار گرفته است.
بارش شهابی اژدهایی نیز تاریخچهای غنی دارد.
ستارهشناسان در اوایل قرن بیستم گمان میکردند که شهابها و دنبالهدارها با هم مرتبط هستند. بنابراین، البته آنها سعی کردند دنبالهدارهای مختلف را به بارشهای دیدنی شهابهایی مرتبط کنند که گاهی در آسمان زمین دیده میشوند.
دنبالهدار 21P/Giacobini-Zinner یک جرم وسوسهانگیز برای پیشبینی بود. به یاد داشته باشید، این دنبالهدار هر 6.6 سال یک بار بازمیگردد و نزدیکترین نقطه آن به خورشید تقریباً برابر با فاصله زمین از خورشید است.
و دنبالهدار Giacobini-Zinner ستارهشناسان را ناامید نکرد.
رابطه بین 21P/Giacobini-Zinner و شهابهای آن – که در اوایل قرن بیستم در بین ستارهشناسان حرفهای مورد مطالعه و بحث قرار گرفت – احتمالاً توضیح میدهد که چرا بارش شهابی اژدهایی گاهی اوقات با نام Giacobinids شناخته میشود.
برای آشنایی با تاریخچه مربوط به این بارش، به سرویس چکیده نجوم اسمیتسونیان و ناسا مراجعه کنید. مقالهای با عنوان «شهابهای دنبالهدار جیاکوبینی» نوشتهی سی.سی. وایلی در سال ۱۹۳۴ پیدا کنید. این مقاله شرحی از طوفان شهابی معروف سال ۱۹۳۳ است.
بارش شهابی اژدهایی از نیمکره جنوبی؟
مشاهدهی شهابهای اژدهایی از نیمکره جنوبی امکانپذیر است. اما اگر آنقدر در جنوب باشید که کانون بارش در صورت فلکی اژدها از افق شما بالا نیاید یا فقط برای مدت کوتاهی بالا بیاید، تعداد زیادی از آنها را نخواهید دید.
از نیمکره جنوبی، برای دیدن ستارههای اژدها باید به خط استوا بسیار نزدیک باشید. فرض کنید در شمال استرالیا – مثلاً داروین، قلمرو شمالی، استرالیا – زندگی میکنید که در عرض جغرافیایی ۱۲ درجه جنوبی قرار دارد. در این صورت، میتوانید ستارههای راسالثعبان و التنین را در اوایل اکتبر، در نزدیکی افق شمال-شمال غربی خود ببینید (با توجه به افق شمالی بدون مانع). این ستارهها در اوایل شب نسبتاً زود غروب میکنند. و بنابراین شما دیگر سر اژدها را تا غروب روز بعد نخواهید دید.
چرا اوایل عصر؟ به این دلیل است که، صرف نظر از محل زندگی شما در سراسر جهان، سر اژدها در اوایل اکتبر حدود ساعت ۵ بعد از ظهر به وقت محلی شما به بالاترین نقطه در آسمان شما میرسد.
بنابراین، از عرضهای جغرافیایی نیمکره جنوبی – حتی آنهایی که در شمال استرالیا قرار دارند – بازه زمانی بسیار محدودی برای دیدن شهابها خواهید داشت. اگر در نیمکره جنوبی هستید و واقعاً میخواهید یک شهاب اژدهایی را ببینید، سعی کنید به محض تاریک شدن هوا در ۷ و ۸ اکتبر به دنبال آن بگردید و انتظار زیادی نداشته باشید.
کسانی که در عرضهای جغرافیایی جنوبی هستند، در این زمان از سال برای یافتن دب اکبر با مشکل مواجه خواهند شد. در عوض، با پرش ستارهای از مثلث تابستانی، التنین و راسالثعبان را در نزدیکی کانون بارش شهابهای اژدهایی پیدا کنید. در شب هنگام در ماه اکتبر، به بالای سر خود به دنبال مثلث تابستانی بگردید. یک خط فرضی از الطایر تا وگا در مثلث تابستانی رسم کنید. آن خط به التنین و راسالثعبان اشاره خواهد کرد.
عکسهای شهابهای اژدهایی از انجمن EarthSky
دانیل گاوس این تصویر را در 8 اکتبر 2024، از نیومکزیکو ثبت کرد و نوشت: “تنها شهاب اژدهایی من در شب که در زمان اوج ساعت 1:05 بامداد به وقت MDT گرفته شده است. عناصر اضافی، کهکشان آندرومدا و راه شیری.”
دیوید کاکس در دیپ ریور، انتاریو، کانادا، این عکس از رد ستارگان و یک شهاب اژدهایی را در ۸ اکتبر ۲۰۲۱ ثبت کرد. او نوشت: «تایم لپس پولاریس، یک رد شهاب اژدهایی چشمگیر و واحد را بر فراز رودخانه اتاوا در دیپ ریور، انتاریو، کانادا، در اوایل عصر ۸ اکتبر ۲۰۲۱ ثبت کرد.»
ترجمه: سارا سیدحاتمی
منبع:
Draconid meteor shower 2025: All you need to know
Posted by Bruce McClure and Deborah Byrd and Don Machholz October 7, 2025