الدبران چشم آتشین گاو است

الدبران – درخشانترین ستاره صورت فلکی گاو- در نوک الگوی V شکل از ستاره‌ها به راحتی قابل مشاهده است. اگر این ستاره جایگزین خورشید ما شود، سطح آن تقریباً به مدار عطارد می‌رسد.

اگر می‌توانید صورت فلکی مشهور شکارچی را پیدا کنید، می‌توانید ستاره قرمز درخشان الدبران را نیز پیدا کنید. کمربند شکارچی همیشه به الدبران اشاره می‌کند. با امتداد این خط، شما به خوشه پروین یا هفت خواهران می‌رسید. در نیمه شب ماه دسامبر به سمت شرق نگاه کنید. می‌توانید از نرم‌افزار Stellarium برای بررسی آن استفاده کنید.

صورت فلکی گاو نر متشکل از یک خوشه ستاره‌ای به شکل V به نام خوشه هایدس یا قلایص است. چشم قرمز آتشین یعنی ستاره الدبران بخشی از این خوشه نیست.

ستاره النطح یا بتای ثور نوک شاخ شمالی ثور را نشان می‌دهد و خوشه ستاره‌ای پروین شانه گاو را نشانه می‌گیرد.

ستاره قرمز مایل به قرمز الدبران – چشم آتشین گاو در صورت فلکی ثور یا گاو یا Taurus – را می‌توان به راحتی پیدا کرد. این ستاره بخشی از الگوی ستاره‌ای به شکل V است که صورت گاو را تشکیل می‌دهد. این الگو Hyades نامیده می‌شود. می‌توانید با استفاده از صورت فلکی معروف اوریون یا شکارچی به عنوان راهنما، الدبران را پیدا کنید. به سه ستاره کمربند شکارچی توجه کنید. سپس یک خط فرضی را از کمربند به سمت راست بکشید. اولین ستاره درخشان شما، الدبران با درخشش متمایز مایل به قرمز و نارنجی‌اش خواهد بود.

الدبران چهاردهمین ستاره درخشان است. الدبران در درجه اول برای ما در قسمت شمالی زمین یک ستاره زمستانی و بهاری است. این ستاره قرمز به راحتی در آسمان عصر قابل مشاهده است. در اوایل ماه دسامبر، اندکی پس از غروب خورشید طلوع می‌کند و تمام شب قابل مشاهده است. سه ماه بعد در هنگام غروب خورشید در سمت جنوب قرار دارد و تقریباً نیمه شب غروب می‌کند. در اوایل ماه می، درخشش کمی هنگام غروب دارد و – قبل از پایان ماه، رویت نمی‌شود. در اواخر ماه ژوئن به آسمان برمی‌گردد.

به هر حال، اگرچه الدبران در بین خوشه قلائص ظاهر می‌شود، اما در واقع عضو خوشه V شکل Hayades نیست. در واقع در فضا بسیار نزدیکتر از سایر ستاره‌های هایدس واقع شده است.

درباره هایدس، صورت گاو بیشتر بخوانید:

https://earthsky.org/favorite-star-patterns/v-shaped-hyades-star-cluster-easy-to-find

صورت فلکی ثور یا گاو. آیا الدبران را مشاهده می‌کنید که به عنوان چشم گاو نشانه‌گذاری شده است؟

تاریخ و اساطیر الدبران:

الدبران غالباً به عنوان چشم آتشین گاو به تصویر کشیده می‌شود. از آنجا که درخشان و مشخص است، به عنوان یکی از چهار ستاره سلطنتی در ایران باستان مورد توجه بود (سه ستاره سلطنتی دیگر قلب‌الاسد، قلب‌العقرب و فم‌الحوت).

ایرانیان بر این باور بودن که آسمان به چهار منطقه تقسیم می‌شود و هر منطقه توسط یکی از چهار ستاره سلطنتی محافظت می‌شود. آنها معتقد بودند ستاره‌ها هر دو قدرت خوب و بد رو نگه میدارند و ایرانیان از آنها را برای راهنمایی در محاسبات علمی آسمان مانند چرخه تقویم قمری/خورشیدی و برای پیش‌بینی در مورد آینده استفاده می‌کردند.

قلب‌الاسد به عنوان یکی از مهمترین چهار ستاره سلطنتی باستانی ایران محسوب می‌شود.

چهار تا پنج هزار سال پیش، ستاره‌های سلطنتی موقعیت تقریبی اعتدالها و انقلابها را در آسمان تعریف کردند. قلب‌الاسد به عنوان ستاره انقلاب تابستانی (فرشته جنوبی)، قلب‌العقرب به عنوان ستاره اعتدال پاییزی (نگهبان غرب)، فم‌الحوت به عنوان ستاره انقلاب زمستانی (نگهبان شمال) و الدبران به عنوان ستاره اعتدال بهاری (نگهبان شرق) شناخته می‌شد. قلب‌الاسد اغلب به عنوان مهمترین ستاره سلطنتی به تصویر کشیده شده است، احتمالا به این دلیل که ارتفاع و شکوه آفتاب انقلاب تابستانی را نشان می‌دهد. اگرچه ستاره‌های سلطنتی به عنوان نشانه‌های فصلی در مدت زمان طولانی تغییر می‌کنند، اما هنوز چهار قسمت از آسمان را نشانه می‌گیرند.

نام الدبران از عربی به معنای “دنباله‌رو” آمده است است که به خاطر شکارچی است که زیر طعمه قرار دارد، که احتمالاً در اینجا خوشه ستاره‌ای بوده است که ما به نام خوشه پروین می‌شناسیم.

جالب است که بعد حدود دو میلیون سال، کاوشگر فضایی ناسا Pioneer 10 ، که اکنون وارد عمق فضا شده است، از کنار الدبران عبور خواهد کرد.

اندازه الدبران را با خورشید ما مقایسه کنید. تصویر از ویکی‌پدیا.

الدبران یک ستاره پیر و بزرگی است! قطر محاسبه شده بین 35 تا 40 برابر قطر خورشید است. اگر الدبران در جایی باشد که اکنون خورشید قرار گرفته است، سطح آن تقریبا به مدار عطارد می‌رسد.

این ستاره یک ستاره غول پیکر از نوع K5 می‌باشد که با رنگ نارنجی می‌درخشد. در نور مرئی، تقریباً 153 برابر درخشان از خورشید است، گرچه دمای سطح آن پایین‌تر از خورشید است، تقریباً 4000 کلوین (حدود 3700 درجه سانتیگراد یا 6700 درجه فارنهایت) در مقایسه با 5800 کلوین (حدود 5500 درجه سانتیگراد یا 10000 درجه فارنهایت) خورشید.

الدبران حدود 65 سال نوری فاصله دارد، بسیار نزدیکتر از ستارگان خوشه قلایص می‌باشد. خوشه قلایص حدود 150 سال نوری فاصله دارد.

الدبران یک متغیر نامنظم است که دارای تغییرات جزئی بسیار ناچیز است و قابل شناسایی با چشم نیست. همچنین دارای یک ستاره همدم کوچک و ضعیف، کوتوله‌ای از نوع M،با فاصله‌ای حدود 3.5 روزه است. به عبارت دیگر ، نور الدبران برای رسیدن به همدمش، باید 3.5 روز سفر کند، بر خلاف نور خورشید ما، که 8 دقیقه برای سفر به زمین نیاز دارد.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

Aldebaran is the Bull’s fiery eye

Posted by Deborah Byrd and Larry Sessions in ASTRONOMY ESSENTIALS | BRIGHTEST STARS | December 5, 2019

https://earthsky.org/brightest-stars/aldebaran-is-taurus-bloodshot-eye