با پروکسیما سنتوری: نزدیکترین ستاره آشنا شوید!!

پروکسیما قنطورس کم‌نورترین و کوچکترین منظومه آلفا قنطورس است، اما این افتخار را دارد که نزدیکترین ستاره باشد.

مشخصه‌های فیزیکی

از بین تمام ستارگان جهان – و بیلیونها عدد از آنها- پروکسیما قنطورس، یک ستاره کوتوله قرمز، نزدیکترین ستاره به خورشید است. قطر این ستاره حدود 14 درصد قطر خورشید است و در آسمان جنوبی قرار دارد.

اندازه ستاره با مشتری این گرافیک اندازه نسبی چندین ستاره و مشتری، از جمله سه عضو شناخته شده منظومه سه گانه آلفا قنطورس را نشان می‌دهد. ESO

آلفا قنطورس نزدیکترین ستاره به خورشید است. خب، این اساساً هم درست است. حتی علاقه‌مندان به فضا نیز با نام آلفا قنطورس آشنا هستند. در فاصله «فقط» 4.35 سال نوری از ما، در واقع نزدیکترین همسایه ستاره‌ای خورشید است، اما این تمام داستان نیست. اگرچه آلفا قنطورس با چشم غیرمسلح یک تک قنطورس به نظر می‌رسد، اما بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که در واقع منظومه‌ای از سه ستاره است. دو مورد از آنها، آلفا قنطورس A و B (به ترتیب با نام‌های رسمی Rigil Kentaurus و Toliman) یک جفت دوتایی هستند که تقریباً به اندازه خورشید هستند. وقتی به آلفا قنطورس نگاه می‌کنیم، نور ترکیبی این دو ستاره را می‌بینیم.

اما سومین عضو گروه که با فاصله قابل توجهی از دو نفر دیگر جدا شده است، آلفا قنطورس C یا پروکسیما قنطورس است. پروکسیما حدود 4.24 سال نوری از همسایگی ما فاصله دارد، بنابراین ستاره‌ای است که در حال حاضر تمایز دقیق “نزدیکترین” را دارد. با وجود نزدیکی، پروکسیما بسیار کم نور است، تا حدی به این دلیل که بیشتر انرژی خود را در طول موج‌های فروسرخ بازمی‌تابد که برای چشم انسان نامرئی هستند.

این تصور هنری از یک شراره ستاره‌ای قدرتمند از پروکسیما قنطورس، پرتاب جرم تاجی همدم را نشان می‌دهد که مواد را به فضا می‌فرستد.

1. Dagnello / NRAO / AUI / NSF

اما با کلمه «نزدیک» زیاد درگیر نباشید، زیرا فاصله‌ها در اینجا هنوز شگفت‌انگیز است: پروکسیما 40,208,000,000,000 کیلومتر یا 268,770 واحد نجومی (a.u.) از ما فاصله دارد.

پروکسیما حدود 13000 A.u است.  هر 550000 سال یکبار در مداری آهسته و عظیم دور همدمهایش می‌چرخد. قوانین مکانیک سماوی حکم می‌کند که اجسامی که به دور ستاره مادر خود می‌چرخند (مثلاً عطارد) سریعتر از آنهایی که در فواصل دور می‌گردند (مانند نپتون) حرکت می‌کنند، بنابراین سرعت آهسته پروکسیما حاصل فاصله بسیار زیاد آن است.

ستاره‌های کوتوله سرخ رایج‌ترین نوع ستاره در جهان هستند، بنابراین تعج‌ آور نیست که پروکسیما (و ستاره بارنارد) را در مجاورت خود پیدا کنیم. پروکسیما قنطورس شخصیتی پر جنب و جوش دارد، زیرا مستعد طغیان‌های آتشین گاه به گاه شراره‌های ستاره‌ای است، اما همچنین ستاره‌ای ماندگار است. کوتوله‌های قرمز به دلیل جثه کوچکشان سردتر هستند و منابع سوخت خود را به سرعت ستاره‌های بزرگتر مصرف نمی‌کنند. بنابراین، اگرچه اتم‌های کمتری برای ذوب شدن دارند، اما سرعت مصرف آن‌قدر آهسته است که این منابع سوخت می‌توانند برای مدت طولانی دوام بیاورند. اگر پروکسیما قنطورس به همجوشی خود با سرعت فعلی ادامه دهد، چندین تریلیون سال به درخشش خود ادامه خواهد داد!

این تصویر هنری نشان می‌دهد که اگر این سیاره دارای سطح و جو باشد، آسمان در پروکسیما قنطورس b چگونه به نظر می‌رسد.

ESO / M. Kornmesser

پروکسیما میزبان دو سیاره فراخورشیدی است: یک جهان سنگی اما احتمالاً بدون هوا به نام پروکسیما قنطورس b، با جرم حدود 1.27 زمین و دوره مداری آن فقط 11 روز، و پروکسیما قنطورس c، جهانی که احتمالاً به اندازه نپتون است.

منشأ / اسطوره

هیچ فرهنگ باستانی از وجود پروکسیما قنطورس آگاه نبوده است – این ستاره بدون کمک ابزار نوری بسیار کم نور است. اما منظومه آلفا قنطورس به طور کلی با قدر 0.28 می‌درخشد و جزء اصلی صورت فلکی بزرگ قنطورس است – بنابراین هیچ کمبودی در افسانه‌ها و افسانه‌های پیرامون قنطورس و آلفا قنطورس وجود ندارد.

سنت‌های یونانی-رومی مسئول نام مدرن و شکل اصلی این صورت فلکی هستند – موجودی اسطوره‌ای نیمه اسب/نیمه انسان. قنطورس مشخصی که با طرح ستاره‌ای به تصویر کشیده شده است احتمالاً یک سنتوری به نام Chiron است که فردی خردمند و مربی قهرمانان افسانه‌ای مانند هرکول، آشیل، جیسون و دیگران است.

در خارج از مدیترانه، آلفا قنطورس در صورتهای فلکی و اسطوره‌های دیگر ظاهر شد. فرهنگ اینکاها در آمریکای جنوبی برخی از مناطق تاریک شکاف بزرگ کهکشان راه شیری را با هم ترکیب کرد تا تصویری از لامای مادر، با آلفا قنطورس و هادار (بتا قنطورس) به عنوان چشمان حیوان را تشکیل دهد. برخی از گروه‌های بومی استرالیایی آلفا و بتاقنطورس را به‌عنوان کوسه‌هایی می‌دیدند که در حال تعقیب یک ماهی خاردار هستند، در حالی که برخی از سنت‌های آفریقایی آلفاو بتاقنطورس را گردن یک زرافه با سر صلیب جنوبی تصور می‌کردند. بومیان هاوایی آلفاقنطورس را  Kamaile Hope نامیدند و از آن و هادار به عنوان نشانگر صلیب جنوبی استفاده کردند – ترفند مفیدی که رصدگران هنوز هم از آن استفاده می‌کنند.

حتی اگر برچسب سودمند آلفا قنطورس به نام محبوب این سیستم تبدیل شده است، به این معنی که به سادگی درخشان‌ترین ستاره صورت فلکی قنطورس است، ستاره اولیه را نیز خواهید دید که به آن رجل قنطورس گفته می‌شود. این یک عبارت عربی است، به معنای «پای سنتور»، با ریشه‌شناسی مشابه با رجل آشناتر که پای چپ جبار را مشخص می‌کند و اکنون طبق اتحادیه بین‌المللی نجوم، نام رسمی ستاره است. نام رسمی آلفا قنطورس B Toliman است، نام سنتی دیگری برای این سیستم است.

نحوه دیدن پروکسیما سنتوری

نمودار آسمان پروکسیما قنطورس یک نمودار خوب برای شناسایی پروکسیما قنطورس در میدان ستاره ای پر متراکم راه شیری ضروری است.

Sky & Telescope

این امکان وجود دارد که فناوری آینده بتواند اکتشاف رباتیک ستارگان نزدیک را امکان‌پذیر کند و پروکسیما قنطورس نامزد جالبی باشد. اما لازم نیست منتظر آینده باشید تا کاوش خود را در مورد کوتوله قرمز نزدیک آغاز کنید. شما فقط به مکان مناسب و – به همان اندازه مهم – به تلسکوپ مناسب نیاز دارید.

برای دیدن پروکسیما باید در جنوب عرض جغرافیایی تقریباً 30 درجه شمالی باشید. هر چه به سمت جنوب جلوتر می روید، ستاره کم نور از هوای متلاطم نزدیک افق بالاتر می‌آید و دیدن آن آسان‌تر خواهد بود.

پروکسیما می‌تواند چالش تلسکوپی جالبی ایجاد کند، به‌ویژه برای آماتورهای باتجربه که عادت دارند اجسام کم نور را با «پرش ستاره‌ای» پیدا کنند. جفت دوتایی A و B به اندازه کافی آسان برای تشخیص بصری هستند، اما پروکسیما به طور کامل 2 درجه از آلفاسنتوری AB جدا شده است، بنابراین نیاز به کمی جستجو دارد. تلسکوپ شما باید چقدر بزرگ باشد؟ در حالی که شرایط جوی محلی و آلودگی نوری همیشه نقش مهمی را ایفا می‌کنند، یک بازتابنده 6 اینچی یا بزرگتر باید بتواند پروکسیما با قدر 11 را تشخیص دهد. این امر می‌تواند یک پروژه عالی برای عکاسان نجومی نیز باشد که می‌توانند رنگ قرمز ستاره را بهتر ثبت کنند.

آلفا و بتا قنطورس در این تصویر دیده می‌شوند. پروکسیما قنطورس ضعیف با رنگ قرمز مشخص شده است.

Wikimedia Commons

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

MEET PROXIMA CENTAURI: THE CLOSEST STAR

BY: DANIEL JOHNSON NOVEMBER 30, 2021

https://skyandtelescope.org/uncategorized/meet-proxima-centauri-closest-star/