ستاره 61 دجاجه یا ستاره پرنده!!

ستاره 61 دجاجه که گاهی اوقات ستاره پرنده نامیده می‌شود. اگرچه روشن نیست، اما به سرعت در مقابل ستارگان پس زمینه دورتر حرکت می‌کند که نزدیکی آن به زمین را نشان می‌دهد.

ستاره 61 دجاجه، تصویر از  Scott MacNeill at Frosty Drew Observatory, Charlestown, Rhode Island, in June 2015

این ستاره، 61 دجاجه، ستاره درخشانی نیست و بسیار کم‌نورتر از ضعیف‌ترین ستاره‌های قابل مشاهده برای چشم غیرمسلح انسان می‌باشد. این در حالیست که از مهمترین ستارگان قابل مشاهده بدون کمک تلسکوپ است. این امر به این دلیل است که یکی از بزرگترین حرکتهای مناسب – یعنی حرکت پهلو در امتداد خط دید ما – هر ستاره ای در آسمان ما است.

حرکت مناسب و مناسب آن ، به 61 Cygni لقب Flying Star داده است.

مقایسه اندازه خورشید (سمت چپ) ، 61 Cygni A (پایین) و 61 Cygni B (بالا سمت راست). تصویر از Commons RJHall / Wikimedia.

چرا  ستاره 61 دجاجه چنین حرکتی دارد؟

به دو نفر فکر کنید که در حال دویدن هستند، یکی در نزدیکی شما و دیگری دورتر. برخلاف فرد دورتر، به نظر می‌رسد شخص نزدیکتر به شما زمین بیشتری را پوشش ‌می‌دهد – اشیاء بیشتری در پشت سر او نسبت به شخص دورتر، عبور می‌کنند.

ستاره‌های بسیار دور در رابطه با یکدیگر “ثابت” به نظر می‌رسند. آنها واقعاً همه در فضا حرکت می‌کنند، اما بیشتر آنها آنقدر فاصله دارند که نمی‌توانیم شاهد حرکت آنها باشیم. ستاره 61 دجاجه متفاوت است. این ستاره حرکت نسبتاً سریعی در مقابل ستاره‌های ثابت دارد زیرا ستاره 61 دجاجه نسبتاً نزدیک به زمین است. این یکی از نزدیکترین ستاره‌ها به خورشید و زمین ما است.

در حالی که افتخار نزدیکترین ستاره به خورشید، به سیستم آلفا قنطورس می‌رسد. ستاره  61 دجاجه فقط 11.4 سال نوری فاصله دارد. این باعث می‌شود بعد از آلفا قنطورس، سیروس و اپسیلون صورت فلکی نهر، چهارمین ستاره نزدیک می‌باشد که با چشم غیرمسلح قابل رویت می‌باشد.

حرکت ستاره 61  دجاجه در سراسر آسمان را نمی‌توان به راحتی در طول یک عمر انسان با چشم تشخیص داد. اخترشناسان حرکت آن را با مشاهده دقیق کشف کردند.

تصویر از دانشگاه اورگان.

حرکت مداری جزء B نسبت به مؤلفه A از دید ناظر زمینی از روبرو. زمان تقریبی 10 سال است. تصویر از ویکی‌مدیا

این ستاره به عنوان K2V طبقه‌بندی می‌شود، به این معنی که ستاره‌ای از “دنباله اصلی” نارنجی (K2) (V) است.

ستاره 61 دجاجه فقط یک ستاره نیست بلکه یک ستاره دوتایی است که طبیعت دوتایی آن را نمی‌توان تنها با چشم دید. یک جفت ستاره کوتوله از نوع K  در دوره‌ای در حدود 659 سال در  مدار یکدیگر قرار می‌گیرند.

در اواخر دهه 1700 ، ستاره‌شناسان تشخیص دادند كه حرکت ظاهری آن در بین ستارگان بسیار بیشتر از حد متوسط ​​است. اگرچه مشاهده این حرکت قرنها طول می‌کشد که ‌با چشم غیرمسلح دیده شود، اما مشاهدات تلسکوپی حرکتی خیره کننده را نشان داد که 61 دجاجه لقب ستاره پرنده را به دست آورد.

ستاره‌شناسان می‌دانستند که حرکت نسبتاً سریع آن نشانگر این است که این ستاره نزدیک می‌باشد. این واقعیت باعث شد كه اخترشناس آلمانی فردریش بسل از ستاره  61 دجاجه به عنوان اولین ستاره‌ای استفاده كند كه فاصله‌اش را با استفاده از اختلاف منظر اندازه‌گیری كند. در نتیجه گاهی اوقات “ستاره بسل” نامیده می‌شود.

بسل از اختلافات منظر در محاسبه فاصله ستاره شماره ۶۱ صورت فلکی دجاجه یا ماکیان، استفاده نمود. بدین ترتیب، وی نخستین کسی بود که فاصله ستاره ای به غیر از خورشید را اندازه‌گیری کرد. بسل کار خود را با اندازه‌گیری فاصله بیش از ۵۰۰۰۰ ستاره، پیگیری نمود و شیوه‌هایش زمینه لازم برای محاسبه دقیق اندازه جهان را فراهم کردند.

بسل نشان می‌دهد که صورت فلکی ماکیان ۶۱ هر سال ظاهراً حول یک مدار بیضوی در حرکت است. او این را ناشی از حرکت زمین بدور خورشید می‌داند. با اندازه‌گیری حرکت ظاهری ستارگان، که اصطلاحاً تغییر اختلاف منظر نامیده می‌شود، روشی را ابداع می‌کند که از آن زمان تاکنون از آن برای اندازه‌گیری فاصله ستاره‌های مجاور استفاده می‌شود.

نمودار ستاره صور فلکی دجاجه، محل ستاره کم نور 61 Cygni.

نقشه از طریق ویکی‌مدیا

نحوه مشاهده ستاره 61 ماکیان:

تقریباً در نیمه راه بین دو ستاره دیگر قرار دارد که احتمالاً می‌توانید آنها را شناسایی کنید. ستاره درخشان‌تر دنب، درخشان‌ترین ستاره در صورت فلکی دجاجه (ماکیان یا قو) است. ستاره دیگر زتا دجاجه (با نام دیگر Geinah) ، انتهای بال شرقی قو است. ستاره 61 دجاجه را بین این دو ستاره پیدا خواهید کرد.

چندین ستاره کم نور دیگر نیز در همین نزدیکی واقع شده‌اند و برای شناسایی صحیح ستاره 61 دجاجه به یک نمودار دقیق ستاره‌ای نیاز است.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

61 Cygni is the Flying Star

Posted by Larry Sessions in ASTRONOMY ESSENTIALS | BRIGHTEST STARS | August 8, 2019

https://earthsky.org/brightest-stars/61-cygni-suns-near-neighbor