تصویر جدید تولد جهانهای غول پیکر مشتری مانند را فاش می‌کند!!

مشاهدات ترکیبی SPHERE و ALMA از مواد در اطراف V960 Mon. (ESO/ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/Weber et al.)

در مشاهدات جدید از ابر در حال چرخش گرد و غبار در اطراف یک ستاره نوزاد، به نظر می‌رسد مراحل اولیه بذر سیارات غول پیکر  چطور می‌باشد.

اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ بسیار بزرگ و آرایه میلی‌متری/زیر میلی‌متری بزرگ آتاکاما، توده‌هایی را در مواد ضخیم اطراف ستاره‌ای به نام V960 Mon شناسایی کرده‌اند که می‌توانند به صورت گرانشی فرو بریزند و بذر سیاراتی مانند مشتری را تشکیل دهند.

این کشفی است که می‌تواند به ما در درک بهتر شکل‌گیری این جهانهای عظیم کمک کند، فرآیندی که در غبار و راز پوشیده شده است.

آلیس زورلو، ستاره‌شناس دانشگاه دیگو پورتالس در شیلی می‌گوید: «این کشف واقعاً فریبنده است، زیرا نشان دهنده اولین کشف توده‌هایی در اطراف یک ستاره جوان است که پتانسیل ایجاد سیارات غول پیکر را دارند.

بر اساس مدلها، سیارات غول پیکر گازی دو مسیر احتمالی تشکیل دارند. شما با یک ستاره نوزاد شروع می‌کنید که با مواد چرخان باقیمانده از شکل گیری ستاره احاطه شده است که از همین بقایا، سیارات متولد می‌شوند.

مشاهدات ترکیبی SPHERE و ALMA از مواد در اطراف V960 Mon. (ESO/ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/Weber et al.)

راه اول برافزایش هسته است، همان روشی که سیارات سنگی مانند زمین و مریخ تشکیل می‌شوند. این مدل از پایین به بالا است که در آن توده‌های مواد به هم می‌چسبند و جمع می‌شوند تا به یک سیاره تبدیل شوند. راه دیگر از بالا به پایین است، به این ترتیب ستاره‌ها شکل می‌گیرند: یک توده متراکمتر در یک ابر متراکم تحت تأثیر گرانش فرو می‌ریزد و سیاره نوزاد را تشکیل می‌دهد. این مدل ناپایداری گرانشی است.

هر دو سناریو قابل قبول هستند، بنابراین اخترشناسان به دنبال نشانه‌هایی در مواد اطراف ستارگان نوزاد بوده‌اند که سرنخهایی در مورد مراحل اولیه ارائه می‌دهد و پیشرفتهای تکنولوژیکی و تحلیلی اخیر کشف تغییرات جزئی در مواد گرد و غبار دور را بسیار بیشتر از گذشته ممکن کرده است.

V960 Mon یک ستاره جوان است که حدود 7120 سال نوری از ما فاصله دارد و در صورت فلکی تک‌شاخ قرار دارد. به قدری جوان است که در حال شعله ور شدن درخشان به نظر می‌رسد- رویدادی که دانشمندان آن را به عنوان یک رویداد برافزایش تعبیر می‌کنند، موادی که از ابر بر روی ستاره در حال رشد می‌افتد.

مشاهدات جداگانه SPHERE (چپ) و ALMA (راست) V960 Mon. (ESO/ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/Weber et al.)

مشاهدات ستاره ای که با استفاده از ابزار نوری و مادون قرمز نزدیک VLT SPHERE دو سال پس از طغیان سال 2014 که شعله‌ور شدن ستاره را تا 20 برابر درخشندگی قبلی خود دید، ساختارهای عجیبی مانند بازوهای مارپیچی کهکشانها را در مواد اطراف V960 Mon نشان داد. این امر باعث شد تیمی از دانشمندان به رهبری فیلیپ وبر منجم از دانشگاه سانتیاگو، شیلی، به سرعت در داده های رادیویی ALMA جستجو کنند.

داده های ALMA نشان داد که دیسک مواد در اطراف V960 Mon تحت فرآیندی به نام قطعه قطعه شدن است که بخش مهمی از مدل ناپایداری گرانشی است. دیسک به صورت توده‌هایی در می‌آید که به دانه‌های سیاره تبدیل می‌شوند و در واقع، این تیم توده‌هایی را در بازوهای مارپیچی اطراف V960 Mon پیدا کردند که جرم هر کدام چندین برابر زمین است.

وبر می‌گوید: «تا کنون هیچ‌کس مشاهده واقعی ناپایداری گرانشی در مقیاس سیاره‌ای را ندیده بود».

کار آینده تلسکوپهای فعلی و آینده به دنبال مطالعه سایر ستاره‌های جوان در حال فوران به امید کشف شواهد بیشتر از تکه تکه شدن دیسک و بی‌ثباتی گرانشی در شکل‌گیری سیاره خواهد بود.

سباستین پرز، ستاره شناس از دانشگاه سانتیاگو، شیلی، می گوید: “بیش از یک دهه است که ما به دنبال این توده‌ها با ALMA بوده‌ایم، زیرا تئوری‌های تشکیل سیاره حضور آنها را برای ایجاد سیارات بزرگ پیش‌بینی می‌کند.”

کشف ما ممکن است ارتباط مستقیمی بین شکل‌گیری ستاره‌ها و سیارات ایجاد کند.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

Ethereal New Image Reveals The Birth of Giant Jupiter-Like Worlds

By MICHELLE STARR 30 July 2023

https://www.sciencealert.com/ethereal-new-image-reveals-the-birth-of-giant-jupiter-like-worlds