قمر دیموس ممکن است قطعه‌ای از مریخ باشد!!
کاوشگر امید ماموریت مریخی امارات از سال 2021 سیاره سرخ را رصد کرده است. اکنون، نتایج شگفت‌انگیز جدید از این فضاپیما، منشا قمر کوچکتر آن را زیر سوال می‌برد.
کاوشگر امید این تصویر ترکیبی از دیموس و مریخ را گرفت.
ماموریت مریخی امارات
کاوشگر امید آژانس فضایی امارات متحده عربی کمکهای مهمی به درک ما از جو مریخ، طوفان‌های گرد و غبار و شفقهای قطبی مریخ کرده است. در نشست سالانه اتحادیه زمین‌شناسی اروپا (EGU) در وین، تیم علمی این مأموریت به سرپرستی حسا المطروشی (مرکز فضایی محمد بن راشد)، آخرین مشاهدات و تصاویر را همراه با یک نگاه هیجان‌انگیز به دیموس، قمر کوچکتر مریخ ارائه کرد.
تاکنون، تمام ماهواره‌هایی که ما به مریخ فرستاده‌ایم، مدارهای بسیار نزدیکی داشته‌اند تا جو و سطح سیاره را بهتر مطالعه کنند. اما تیم امید رویکرد متفاوتی در پیش گرفت و به جای آن فضاپیما را در یک مدار بزرگ و بیضی شکل قرار داد. این امر به تیم نگاهی «تصویری بزرگ» به جو سیاره سرخ ، از جمله توانایی مشاهده چرخه کامل روز به شب می‌دهد. به طور تصادفی، مدار گسترده اولین مطالعه دقیق دیموس را نیز ممکن کرده است.
المطروشی می‌گوید: «اکنون که ماموریت تمدید شده است، ما احساس آزادی بیشتری برای کاوش داریم. “و اتفاقاً این مدار برای مشاهدات دیموس نیز بسیار خوب است.”
تلسکوپهای زمینی و همچنین مریخ‌نوردها و کاوشگرها عکس‌هایی از دیموس گرفته‌اند. اما اکنون امید این فرصت را داشته است که ماه را با طیف‌سنجی با وضوح بالا رصد کند که می‌تواند ترکیب سطح آن را به ما بگوید و به نوبه خود تاریخ شکل‌گیری آن را روشن کند. امید با استفاده از سه ابزار داخل فضاپیما – یک دوربین، یک طیف‌سنج مادون قرمز و یک طیف‌سنج فرابنفش – شواهدی پیدا کرد که نشان می‌دهد قمر از همان نوع سنگ مریخ ساخته شده است.
دیموس یکی از دو ماهواره طبیعی مریخ است (فوبوس قمر دیگر آن می‌باشد) و هر دو در مدارهای نزدیک به دایره قرار دارند. هر دو قمر کوچک و نامنظم هستند و نگاه‌های نادری که در گذشته از آن‌ها داشته‌ایم به نظر می‌رسد نشان می‌دهد که آن‌ها سیارک‌هایی به دام انداخته شده هستند. در حالی که دانشمندان تا حد زیادی تصور می‌کنند که منشأ مشابهی دارند. داده‌های ترکیبی که قبلاً در دسترس بود، بسیار ناچیز بود، اما می‌توانست با کانی‌شناسی سیارک‌های «نوع D» مناسب باشد. دانشمندان فکر می‌کردند که یک سناریوی جایگزین که در آن یک یا هر دو قمر قطعه‌ای از سطح مریخ هستند که از طریق برخورد آزاد شده‌اند، به قمرهای بزرگتر و گردتر مانند قمر ما منجر می‌شود.
در اواخر ژانویه و فوریه امسال، امید یک سری مانور انجام داد که کمی مدارش را تغییر داد تا بتواند نگاهی دقیق‌تر به دیموس داشته باشد. تجزیه و تحلیل اولیه طیفها به سنگ بازالتی روی سطح اشاره می‌کند. بازالت توسط آتشفشان تشکیل شده است، پدیده‌ای که زمانی در مریخ وجود داشت، اما ما انتظار نداریم که آن را در یک سیارک نوع D ببینیم. وجود بازالت می‌تواند به این معنی باشد که دیموس از نوعی برخورد از سطح مریخ پدید آمده است.
این ایده جدیدی نیست. بعید است که سیارک‌های دستگیر شده در مدارهای دایره‌ای پایدار مستقر شوند، بنابراین دانشمندان در طول سال‌ها به داستان‌های مبدا متناوب پرداخته‌اند. در سال 2021، تیمی به رهبری امیرحسین باقری (ETH Zürich، سوئیس) در Nature Astronomy پیشنهاد کردند که فوبوس و دیموس ممکن است از یک قمر بزرگتر آمده باشند. می‌توانست در یک برخورد غول‌پیکر مانند ماه زمین شکل بگیرد، اما بعداً شکست و تا حد زیادی از بین رفت. فقط مقداری خرده آوار باقی مانده بود که دوباره به فوبوس و دیموس تبدیل شد.
با این حال، در حالی که سناریوهای برخورد قبلاً پیشنهاد شده بود، مشاهدات امید اولین شواهد واقعی را برای منشا غیر سیارکی ارائه می‌کند.
داده‌های دیموس ارائه‌شده در جلسه EGU هفته گذشته هنوز مورد بازبینی و تحلیل مستقل قرار نگرفته است. بردلی تامسون (دانشگاه تنسی) که در این تیم حضور ندارد، در ایمیلی نوشت که نظر اجماع این است که دیموس یک سیارک به دام افتاده است و تا زمانی که با چندین ابزار با وضوح بالا و در نهایت نمونه‌ها تأیید نکنیم، همیشه مقداری عدم قطعیت وجود خواهد داشت.
او می‌گوید: «این شبیه به مأموریت ناسا در کلاس Discovery است، بنابراین یافتن سؤالات علمی قابل پاسخ می‌تواند مشکل باشد، اما برنامه‌ریزان مأموریت در به حداکثر رساندن آنچه می‌توانند در محدوده بودجه خود به انجام برسانند هوشمندانه عمل کرده‌اند». به دام افتادن یک قمر مجددا ممکن است. تصور می‌شود که برخی از قمرهای غولهای گازی بیرونی به طور بالقوه دوباره جمع می‌شوند.
مشاهدات بیشتر در نورهای مختلف و در حالت ایده آل همراه با نمونه‌های سطحی برای ساخت یک کیس مقاوم مورد نیاز است. همچنین خوب خواهد بود که دیموس را بتوان با کاوشگرها یا تلسکوپهای مختلف با قابلیتهای مشابه رصد کرد. اما در آینده نزدیک، امید تنها فضاپیمایی است که برای نگاه کردن به ماه مناسب است.
المطروشی می‌گوید که امید در سال آینده، در کنار مأموریت اصلی و در حال انجام خود برای مطالعه جو مریخ، دیموس را بیشتر مشاهده خواهد کرد. داده‌های اضافی باید به روشن شدن این نتایج اولیه جذاب کمک کند و حداقل تصویر واضح‌تری از دیموس را نسبت به قبل به ما ارائه دهد.
ترجمه: سارا سیدحاتمی
منبع:
THE MOON DEIMOS MIGHT BE A PIECE OF MARS
BY: ARWEN RIMMER MAY 9, 2023
https://skyandtelescope.org/astronomy-news/the-moon-deimos-might-be-a-piece-of-mars/