ابرنواختر «گاو» درخشان‌ترین ابرنواختری است که تاکنون در مشاهدات پرتو ایکس دیده شده است!!!

تصویر هنری که یک ابرنواختر معمولی را با ابرنواختر گاو مقایسه می‌کند. (اعتبار تصویر: بیل ساکستون، NRAO/AUI/NSF)

اخترشناسان درخشان‌ترین ابرنواختر «گاو» را که تاکنون در پرتوهای ایکس دیده شده است، مشاهده کرده‌اند که شواهد جدیدی ارائه می‌کند که نشان می‌دهد این پدیده اخیراً کشف‌شده ممکن است توسط یک سیاه‌چاله در حال ظهور یا یک ستاره نوترونی هدایت شود.

ابرنواخترهای گاو زیرمجموعه‌ای از رویدادهای انفجاری هستند که وقتی رخ می‌دهند که ستاره‌های غول پیکر به پایان عمرشان می‌رسند. سوخت آنها تمام می‌شود و باعث انفجارهای قوی می‌شود. بسته به اندازه ستاره اصلی، انفجار می‌تواند یک سیاهچاله یا یک ستاره نوترونی ایجاد کند. اینها از درخشان‌ترین رویدادهایی هستند که می‌توان در جهان مشاهده کرد و رویدادهای کلاس گاو بسیار درخشانتر از یک ابرنواختر معمولی هستند.

دانشمندان بر این باورند که چیزی که گاوها را متفاوت می‌کند، فعالیت سیاهچاله یا ستاره نوترونی در مرکز آنهاست. دانشمندان در بیانیه‌ای گفتند: در ابرنواخترهای معمولی، به نظر می‌رسد که این ابرنواخترها کاملاً غیرفعال هستند و در موادی پوشیده شده‌اند که در اثر انفجار به بیرون پرتاب می‌شوند. اما در ابر نواختر «گاو»، این اجسام مرکزی مانند یک موتور داخلی فعال به نظر می‌رسند که مقادیر بسیار بالاتری از تابش پرتو ایکس پرانرژی ساطع می‌کنند.

اولین ابرنواختر گاو به نام AT2018cow در سال 2018 شناسایی شد و در نور مرئی 10 برابر بیشتر از یک ابرنواختر معمولی درخشید. اگرچه، در حالی که فوق‌العاده درخشان بود، بسیار سریع نیز محو شد. نام کلاس Cow از نامی می‌آید که به طور تصادفی به رویداد داده شده است.

این رویداد ابرنواختر گاوی که اخیراً مشاهده شده است،  در جولای 2020 کشف شد، نام AT2020mrf را دریافت کرد. این ابرنواختر پنجمین ابرنواختر کلاس گاو بود که از سال 2018 شناسایی شد و اولین باری بود که در ابتدا در اشعه ایکس به جای نور مرئی مشاهده شد. ستاره‌شناسان مؤسسه فناوری کالیفرنیا (Caltech) برای اولین بار درخشندگی حاصل از این رویداد را در مشاهدات فضاپیمای روسی-آلمانی eROSITA شناسایی کردند که از کل آسمان در پرتوهای ایکس نقشه برداری می‌کند. آنها بعداً با استفاده از تأسیسات Zwicky (ZTF) در رصدخانه پالومار کالتچ و تلسکوپ فضایی پرتو ایکس چاندرا ناسا اندازه‌گیری‌های بیشتری انجام دادند.

داده‌های eROSITA نشان می‌دهد که انفجاری در اشعه ایکس ۲۰ برابر درخشان‌تر از رویداد گاو در سال ۲۰۱۸ است. داده‌هایی که یک سال بعد توسط چاندرا به دست آمد نشان داد که عواقب پس از انفجار همچنان قابل مشاهده است و 200 برابر بیشتر از آنچه در رویداد اصلی گاو در یک بازه زمانی مشابه شناسایی شده بود، نور پرتو ایکس ساطع می‌کرد.

یوهان یائو، دانشجوی فارغ التحصیل نجوم در کالتچ که هدایت آخرین مشاهدات را بر عهده داشت، در بیانیه گفت: «وقتی داده‌های چاندرا را دیدم، در ابتدا آن تحلیل را باور نکردم. “من چندین بار تجزیه و تحلیل را تکرار کردم. این درخشان‌ترین ابرنواختر گاوی است که تا به امروز در اشعه ایکس دیده شده است.”

به نظر می‌رسد شدت درخشش پرتو ایکس که از رویداد 2020 می‌آید، از این نظریه حمایت می‌کند که ممکن است یک سیاهچاله فعال یا یک ستاره نوترونی به تازگی متولد شده باشد.

یائو گفت: «مقدار بزرگ آزاد شدن انرژی و تغییرپذیری سریع پرتو ایکس که در AT2020mrf مشاهده می‌شود، شواهد قوی نشان می‌دهد که ماهیت موتور مرکزی یا یک سیاه‌چاله بسیار فعال یا یک ستاره نوترونی به‌سرعت در حال چرخش به نام مگنتار است. در رویدادهای شبیه گاو، ما هنوز نمی‌دانیم که چرا موتور مرکزی تا این حد فعال است، اما احتمالاً ارتباطی با نوع ستاره مولد متفاوت از انفجارهای معمولی دارد.

ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

‘Cow’ supernova is brightest ever seen in X-ray observations

By Tereza Pultarova 

https://www.space.com/bright-cow-supernova-shines-in-xray