یه یاد خدمه سایوز 11، تنها فضانوردانی که در فضا فوت کردند!!
ImageofSoyuz11CrewCreditNASA
جورجی دوبروولسکی، ولادیسلاو، وولکوف و ویکتور پاتسایف قبل از پرواز بد سرنوشت‌ساز خود.
نگاهی با عدم اطمینان چهره آشفته مرد را فسرد. یکی دیگر از اعضای تیم بازیابی زانو زده در کنار او، نیز به همین ترتیب به کپسول سایوز 11 گوش داد که تازه پس از 23 روز ماندن و رکوردشکنی در اولین ایستگاه فضایی جهان، تازه فرود آمده بود. لحظاتی قبل، هر دو نفر مشتاقانه به استقبال کیهان‌نوردان رفتند – جورجی دوبروولسکی، ولادیسلاو، وولکوف و ویکتور پاتسایف – که شهرت آنها در شوروی در ژوئن 1971 شوروی را فرا گرفت، اما وقتی آنها کپسول را باز کردند، فقط با سکوت شومی روبرو شدند.
امدادگران دریچه را باز کردند تا صحنه‌ای از وحشت وصف‌ناپذیر را ببینند. هر سه کیهان‌نورد در حالی که لکه‌های آبی روی صورتشان بود و خون از بینی و گوششان می‌ریخت، روی صندلی‌های خود دراز کشیده بودند. در 30 ژوئن 1971، بشر مجبور شد با اولین – و تنهاترین تاکنون – مرگ و میر در فضا دست و پنجه نرم کند.
یک ماموریت مشکل‌دار
از همان ابتدا، سایوز 11 یک ماموریت ناخوشایند بود. پس از اولین قدم‌های تاریخی نیل آرمسترانگ در کره ماه، شوروی نقشه‌های فرود به ماه خود را به نفع ایستگاه فضایی در مدار زمین تغییر داد. سالیوت 1 در آوریل 1971 به فضا پرتاب شد، اما در زمان مأموریت سایوز 10 خدمه نتوانستند با ایستگاه پهلو بگیرند. این بدان معناست که تلاش دوباره الکسی لئونوف (اولین مسافر فضایی جهان)، والری کوباسوف و پیوتر کولودین به سایوز 11 بستگی داشت.
اما سه روز قبل از پرتاب، در طی یک معاینه معمولی، پزشکان در ریه راست کوباسوف ورم پیدا کردند. از ترس سل، سرنشینان پشتیبان کل خدمه جایگزین شدند. معلوم شد که التهاب کوباسوف به دلیل آلرژی به گرده است، اما مقامات بالا تصمیم خود را عوض نکردند. فضانوردان دیوانه شدند. کلودین به اتاق خود بازگشت و مست شد و از عصبانیت و ناامیدی گریه کرد. با این حال، این کار برای خدمه پشتیبان، که اکنون با انجام طولانی‌ترین ماموریت فضایی روبرو بودند، کار آسانی نبوده است.
لئونوف در خاطرات خود به نام دو طرف ماه، احساس محسوس ترس و وحشت فضانوردان را به خاطر آورد. او که یک هنرمند مشتاق بود، شب قبل از پرتاب خود یک طرح با مداد از پاتسایف انجام داد و آن را “چشمهای پاتسایف” لقب داد. واضح بود که مهندس مکانیک ساکت – مرد رنسانس کیهان دوست که عاشق ادبیات و موسیقی بود و پدرش در دفاع از مسکو از آلمان نازی درگذشت – آشکارا دچار مشکل شده است.
فرمانده جایگزین سایوز 11، دوبروولسکی، خلبان جنگنده و چترباز ماهر بود. در زمان کودکی، انگشتان او توسط اراذل و اوباش نازی به عنوان مجازات تهیه مهمات و پیام به مبارزان مقاومت، خرد شد. سالها بعد، در حین آموزش کیهان‌نوردی در تنهایی، این مرد خانواده فداکار ساعتها را با تراشیدن یک عروسک چوبی کوچک برای دخترش سپری می‌کرد.
در همین حال، وولکوف پرانرژی تنها خدمه جایگزین بود که قبلاً هرگز پرواز نکرده بود. یک مهندس و ورزشکار با استعداد بوکسور، مهندس هوانوردی هوایی همچنین می‌توانست به اولین روزنامه‌نگار معتبر در فضا تبدیل شود.
ایجاد یک ایستگاه فضایی جدید
پس از پرتاب در 6 ژوئن 1971، سفر یک روزه سایوز 11 به سالیوت 1 کاملاً ناآرام انجام شد و سه کیهان‌نورد با چند مسئله در ایستگاه فضایی جدید سوار شدند. طی سه هفته آینده، آنها آزمایشهای زیادی انجام دادند، از جمله پرورش کلم چینی و پیاز، گرفتن طیف‌سنجی از ستاره‌ها و عکس گرفتن از برف و یخ در حاشیه رودخانه ولگا. آنها در مدار حتی در تلویزیون عصر شوروی نیز به نمایش درآمدند.
هنوز خوشبختی دست نیافتنی بود. کار شیفت جداگانه به یک ماراتن طاقت‌فرسا تبدیل شد، یکنواختی که دوبروولسکی در دفتر خاطرات همیشه حاضر خود نسبت به آن ابراز تاسف کرد. یک وسیله گرمایشی بخشی از ایستگاه را غرق دود کرد، اعصاب فضانوردان را به چالش گرفت و توانایی آنها را برای داشتن یک خدمه منسجم آزمایش کرد. خوشبختانه، هنگامی که پاتسایف اولین مردی بود که تولد خود را در فضا جشن گرفت، با خدمه خود که یک وعده غذای ویژه غافلگیرانه از گوشت گوساله، کلوچه و آب توت از خود پذیرایی کردند، برخی از هماهنگی‌ها برای بازگشت صورت گرفت.
متأسفانه، این آخرین تولد پاتسایف است.
اواخر 29 ژوئن، سایوز 11 سرانجام از سالیوت 1 جدا شد. سه ساعت بعد، با انجام مأموریت اصلی خود، کیهان‌نوردان موتور کشتی خود را برای بازگشت به زمین روشن کردند.
بیست و نه دقیقه قبل از لمس زمین، در حالی که هنوز در ارتفاعی در حدود 100 مایلی (160 کیلومتر) قرار داشت، طبق عملیات برنامه‌ریزی شده، انفجاری برای جدا کردن ماژولهای مداری و سازه سایوز 11 شلیک شد. کپسول اکنون تنها دفاع خدمه در برابر کوره آتشین ورود مجدد به اتمسفر بود.
کپسول سایوز 11 پس از فرود آسیب دیده به نظر می‌رسید اما پس از فرود از خدمه خبری نبود، خدمه زمینی عصبی بودند. ناسا
یک کشف وحشتناک
فشار داخل کپسول خدمه به شدت افت کرد. همه هوا از سایوز 11 در حال فرار بود. بر اساس موقعیت جسمی فضانوردان پس از کشف آنها، محققان به این نتیجه رسیدند که دوبروولسکی و وولکوف از جای خود بلند شده‌اند تا تلاش کنند منبع نشتی را پیدا کنند. ضربان قلب آنها افزایش یافت. اما زمان به وفق مراد آنها نبود. در عرض 50 ثانیه، نبض پاتسایف به میزان مطابق با کمبود اکسیژن کاهش یافت و طی 110 ثانیه، هر سه کیهان‌نورد مرده بودند.
در این مرحله، کنترل مأموریت از شدت شرایط بی‌اطلاع بود. از آنجا که تلاش برای تماس با خدمه از طریق رادیو VHF با سکوت سنگینی روبرو شد، احساس ناخوشایندی در اتاق کنترل رخ داد. بیست و دو دقیقه قبل از برخورد، رادار نظامی کپسولی را که به سرعت در حال فرود بود در حال ورود به حریم هوایی شوروی ردیابی کرد. از آنجا که هنوز در حال ورود به جو بود و بنابراین در پلاسمای فوق‌العاده گرم قرار گرفته بود، ارتباطات غیرممکن بود.
سه کیهان نورد روسی در مراسم تشییع جنازه خود در سال 1971.
ده دقیقه قبل از لمس، خدمه هلیکوپتر سایوز 11 آسیب دیده را مشاهده کردند که به آرامی در زیر چتر نجات ظاهر شد.
هنوز هیچ خبری از خدمه نبود.
وقتی فرمانده هلیکوپتر گزارش داد که کپسول فرود آمده و تیم بازیابی در همان نزدیکی مستقر شده است، مرکز کنترل موقتاً خوشحالی را تجربه کرد. در ذهن آنها، آنها فقط چند دقیقه تا باز کردن دریچه و پذیرایی کیهان‌نوردان با شیرینی‌های خانگی برای اولین بار در سه هفته گذشته زمان باقی بود. در طی دو دقیقه پایان کار، پرسنل جستجو و نجات به سایوز 11 رسیدند. آنها با ضربه زدن حضور خود را بر روی بدنه نشان دادند.
از درون پاسخی دریافت نشد.
هنگامی که دریچه را باز کردند، متوجه شدند که هر سه کیهان‌نورد بر روی زمین بی‌حرکت افتاده‌اند. صورت آنها با لکه‌های تیره و کبود مانند پوشانده شده بود و خون از بینی و گوش آنها تراوش می‌کرد. بدن دوبروولسکی هنوز گرم بود، اما همه تلاش‌ها برای احیا بی‌نتیجه ماند.
اولین تماس بین نجاتگران و ماموریت کنترل، هنگامی برقرار شد، کد به صورت سه عدد در آمد: 1-1-1. این کدی بود که برای نشان دادن سلامتی هر یک از فضانوردان اشاره می‌شد. عدد 5 به معنای شرایط عالی بود، 4 نشان دهنده وضعیت خوب، 3 به معنای آسیب دیدگی بود، 2 تأکید داشت که صدمات جدی است و 1 به معنی کشنده است. یک سری از آنها بلافاصله به کنترل کننده‌های پرواز گفتند که دوبروولسکی، وولکوف و پاتسایف همه مرده‌اند.
بعداً محققان تشخیص دادند که علت این اولین کشته‌های فضایی، دریچه‌ای معیوب است که در هنگام جدا شدن ماژولهای مداری و سازه، باز می‌شود. بدون هیچ راهی برای رفع نشتی، فضانوردان شانسی نداشتند. این فاجعه غم ملی را در سراسر اتحاد جماهیر شوروی برانگیخت. حتی لئونید برژنف، نخست وزیر، هنگامی که از کنار تابوتهای این مردان عبور کرد، اشکهای خود را پاک کرد.
به عنوان یک نتیجه مستقیم از این حادثه، ماموریت‌های آینده سایوز مجهز به دریچه‌های محکم‌تری شدند که دارای عملکرد سریع می‌باشند و می‌توانند به سرعت نشت هوا را حل کنند. اما به طور قابل توجهی، همه خدمه‌های آینده نیز در طول پرتاب و فرود از لباس‌های تحت فشار استفاده می‌کنند.
خوشبختانه، از آن روز تلخ 50 سال پیش، همه خدمه سایوز با خیال راحت شروع به فرود کردند.
ترجمه سارا سیدحاتمی
منبع:
Remembering the crew of Soyuz 11, the only astronauts to die in space
By Ben Evans Published: Tuesday, June 29, 2021