آسان‌ترین راه رصد اجرام عمق آسمان
آب و هوای سرد باعث شده که در خانه بمانید؟ به سادگی با تلسکوپ خود می‌توانید به الماس‌های عمق آسمان برسید!
اگرچه با آغاز فصل بهار هوا کمی مطلوب می‌شود اما همچنان شب‌هایی نسبتا سرد و مرطوب پیش‌رو خواهیم داشت. برخی از منجمان در فصل سرما برنامه رصد خود را کنسل می‌کنند اما با این کار باید شش‌ماه از بهترین شب‌های رصدی سال را بوسید و کنار گذاشت!
لیستی از اجرام عمق آسمان در شب‌های سرد سال تهیه شده که به سادگی با روش پرش ستارهای آن‌ها را در آسمان می‌یابید؛ تمامی این اجرام در فاصله یک درجه‌ای یکی از ستارگان درخشان آسمان که به راحتی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است، قرار دارند.
Stellarium
برخی از این ۱۶ جرم، مانند سحابی خرچنگ برای اغلب منجمان آشنا هستند اما سعی شده به اجرامی که تا حدودی ناآشنا هستند، نیز پرداخته شود. اجرام با توجه به موقعیت سماوی‌شان به سه دسته تقسیم شده‌اند. توجه داشته باشید که ابتدا ستاره راهنمای هر جرم مشخص شده است.
ستاره اپسیلون پیکر آسمانی ذات‌الکرسی
IC ۱۷۴۷
یک سحابی سیاره‌ای از قدر ۱۲ با پهنای ۱۳ ثانیه قوسی می‌باشد که در فاصله نیم‌درجه‌ای جنوب شرق ستاره اپسیلون از پیکر آسمانی ذات‌الکرسی واقع شده‌است.
خوشه ستارهای Czernick6 و IC ۱۷۴۷ واقع در جنوب شرق ستاره اپسیلون پیکر آسمانی ذات‌الکرسی
Stellarium / Inset: PanSTARRS DS1
اگر با تلسکوپی با بزرگنمایی ۶۴ برابر به این جرم بنگرید شاهد مواد پُفی دایره‌ای شکل، خواهید دید اما با استفاده از یک چشمی قوی‌تر و فیلتر UHC این سحابی به صورت حلقه‌ای ضخیم با هسته‌ای تیره‌تر دیده می‌شود. قدر ستاره کوتوله سفید مرکزی این سحابی سیاره‌‌نما ۱۵.۴ می‌باشد.
استفاده از ابزار اپتیکی با بزرگنمایی‌های ۲۰۰ تا ۴۰۰ برابر به آشکارسازی شکل، ستاره مرکزی و رشته‌های درخشان درون دیسک این سحابی کمک خواهد کرد.
در فاصله کمی بیشتر از نیم درجه‌ای این سحابی، خوشه باز ستارهای Czernick6 واقع شده است. ابتدا این خوشه مانند تک ستارهای با قدر ۹ می‌درخشد اما در واقع تجمعی از صدها الماس درخشان آسمانی با پهنای ۲ دقیقه قوسی می‌باشد.
ستاره‌ی زتای پیکر آسمانی گاو نر (ثور)
سحابی خرچنگ (M ۱): بسیاری از سحابی‌ها غباری و رشته‌ای هستند، اما سحابی خرچنگ کمی متفاوت است؛ احتمالا دلیل آن این است که درخشندگی این ستاره بدلیل تشعشعات سینکروتون به جای بازتاب یا نشر نور ستارگان می‌باشد. الکترون‌های پرسرعتی که اطراف میدان‌های مغناطیسی پالسار خرچنگ می‌چرخند باعث ساطع شدن تشعشعات سینکروتون در طول موج نور مرئی و سایر طول موج‌ها شده و شکلی شگفت‌انگیز به این سحابی داده است.
تصویری از سحابی خرچنگ که ترکیبی از داده‌های پنج تلسکوپ هابل، اسپیتزر، چاندرا، آرایه بسیار بزرگ و XMM-Newton می‌باشد.
رشته‌هایی که در این سحابی وجود دارد، باقی‌مانده‌های گازی ستاره اصلی هستند که با سرعت ۱۵۰۰ کیلومتر بر ثانیه در فضای اطراف پخش می‌شوند.
تصویری از سحابی خرچنگ که با استفاده از تلسکوپ ۱۵ اینچ دابسونی با بزرگنمایی ۲۴۵ برابر ثبت شده است. این سحابی تنها ۱ درجه شمال ستاره زتای پیکر آسمانی ثور قرار دارد.
Bob King
ستاره لاندای پیکر آسمانی شکارچی
سر کوچک جبار خانه تعداد زیادی ستاره بالای دو ستاره بتلگیوس و بلاتریکس می‌باشد. ستاره لاندای جبار از قدر سوم بوده و در مرکز این خوشه ستارهای قرار دارد و در دوربین دوچشمی و یا تلسکوپی کوچک به خوبی قابل مشاهده است. یکی از ویژگیهای جالب این خوشه ستارهای، سه ستاره از قدر هفتم می‌باشد که مستقیما زیر ستاره لاندا قرار دارند و کمربند شکارچی را تشکیل می‌دهند.
خوشه ستارهای زیبای Collinder ۶۹؛ این خوشه در اطراف ستاره لاندای شکارچی متمرکز شده است.
DSS / Aladin Sky Atlas
خوشه ستارهای Collinder ۶۹ شامل بیست ستاره در فضایی با پهنای ۷۰ دقیقه قوسی با فاصله ۱۶۳۰ سال نوری تا زمین می‌باشد. این جرم ۵ میلیون سال پیش همزمان با تکامل اولین انسان‌ها بر روی سیاره خاکی ما متولد شده‌است.
ستاره موی پیکر آسمانی شکارچی
Abell ۱۲
سحابی سیاره‌نمای کوچک Abell ۱۲ با قدر ۱۲ در درخشش ستاره قدر چهارمی موی شکارچی پنهان شده است و شما را ترغیب به تماشای خود می‌کند. برای تماشای بهتر این سحابی که در فاصله ۱ درجه‌ای جنوب‌شرق ستاره مو جبار قرار دارد، بهتر است از فیلترهای UHC و O lll و یک تلسکوپ ۸ اینچی استفاده کنید.
سحابی سیاره‌ای Abell 12 در نور ستاره موی شکارچی.
Copyright Adam Block
NGC ۲۱۴۱
یکی دیگر از اجرام عمق آسمانی که با استفاده از ستاره موی شکارچی و یک تلسکوپ ۸ اینچی می‌توانید به آن برسید خوشه ستارهای NGC ۲۱۴۱ می‌باشد. سه چهارمِ درجه شمال این ستاره تجمعی از ستارگان کم‌نوری به پهنای ۱۰ درجه قرار دارد. قدر این خوشه ستارهای ۹.۴ می‌باشد اما اغلب ستارگان آن قدری بیشتر تر از ۱۳ دارند. این خوشه ستارهای که در فاصله بسیار زیاد ۱۳۸۵۰ سال نوری از زمین واقع شده‌است میزبان 365 خورشید می‌باشد. اگر با تلسکوپی با بزرگنمایی ۱۴۲ برابر به آن بنگرید شاهد ۱۵۰ ستاره از آن خواهید بود.
چهار کهکشان در کنار ستاره درخشان کاستور. نور زیاد این ستاره مانع از رصد این چهار کهکشان نمی‌شود.
ستاره آلفا پیکر آسمانی دو پیکر
کهکشان‌های “رد پا”:
معمولا به کهکشان‌های آسمان زمستان توجه زیادی نمی‌شود اما اگر مشتاق باشید می‌توانید تعدادی از آن‌ها را بیابید. چهار کهکشان با میانگین قدر ۱۴ دقیقا در فاصله ۳۰ دقیقه قوسی جنوب ستاره کاستور از پیکر آسمانی دوپیکر واقع شده‌اند. اگر با تلسکوپی با بزرگنمایی ۲۴۵ برابر به کهکشان‌های IC ۲۱۹۶ (قدر: ۱۳.۷)، IC ۲۱۹۲ (قدر: ۱۳.۸)، IC ۲۱۹۹ (قدر: ۱۴.۱)، IC ۲۱۹۴ (قدر: ۱۵.۱) بنگرید آن‌ها را شبیه به یک حلقه نورانی با قطر ۲۰ تا ۲۵ ثانیه قوسی می‌بینید؛ البته به جز کهکشان IC ۲۱۹۲ که از همتایان خود کوچک‌تر بوده و قطر ۱۵ ثانیه قوسی دارد.
ستاره گاما پیکر آسمانی شیر
NGC ۲۳۲۶-۷
تنها در فاصله ۵۰ دقیقه قوسی شرق ستاره گامای شیر یا Algieba از پیکر آسمانی شیر دو کهکشان بسیار زیبا واقع شده است. این جفت که در تعامل با یکدیگرند در فاصله ۷۷ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد. NGC ۲۳۲۶ کهکشان بیضوی کوچکی از قدر ۱۲ می‌باشد و NGC ۲۳۲۷ کهکشانی مارپیچی با قدر ۱۱.۱ می‌باشد. این کهکشان مارپیچی درون چشمی تلسکوپ از شمال‌غرب تا جنوب‌شرق کشیده شده است و هسته ستارهای آن کاملا مشخص است.
کهکشان بیضوی کوچک نیز کم فروغ‌تر بوده اما ظاهری حلقه‌ای و هسته‌ای متراکم‌تر و درخشان‌تر دارد.
تصویری از دو کهکشان NGC ۲۳۲۶ و NGC ۲۳۲۷ که با یکدیگر در تعامل می‌باشند. این جفت کهکشانی در فاصله کمتر از ۱ درجه‌ای شرق ستاره گامای پیکر آسمانی قرار دارد.
Sloan Digital Sky Survey / CC SA 4.0
ستاره آلفای پیکر آسمانی سیاهگوش
گروه کهکشانی Arp ۳۱۵ و NGC ۲۸۵۹:
این گروه آسمانی که تنها در فاصله ۴۰ دقیقه قوسی ستاره آلفای سیاهگوش با قدر ۳ قرار دارد را به راحتی می‌توان با تلسکوپی ۸ اینچی یافت.
گروه کهکشانی Arp ۳۱۵ در جنوب ستاره آلفای سیاهگوش؛ این خوشه بخشی از خوشه کهکشانی بزرگ Abell می‌باشد.
DSS / Aladin Sky Atlas
در این گروه کهکشانی حداقل ۱۰ کهکشان با فاصله ۲۰ دقیقه قوسی واقع شده‌است اما در مرکز این گروه کهکشان‌های NGC ۲۸۳۲، NGC ۲۸۳۱ و NGC ۲۸۳۰ قرار دارند. در میان این گروه، کهکشان NGC ۲۸۳۲ با قدر ۱۲.۳ درخشند‌ه‌ترین کهکشان بوده و به راحتی قابل تشخیص است. کهکشان NGC ۲۸۳۱ کهکشانی کوچک با قدر ۱۴.۷ می‌باشد که سمت جنوب‌غرب هسته NGC ۲۸۳۲ را پوشانده است.
در فاصله ۱.۳ درجه‌ای کهکشان NGC ۲۸۳۲، کهکشان NGC ۲۸۳۰ با قدر ۱۴.۴ و ضخامت ۰.۳ درجه قرار دارد. این سه قلوی شیر در فاصله ۳۰۰ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد.
آخرین مقصد ما کهکشان میله‌ای NGC ۲۸۵۹ می‌باشد که در فاصله ۴۲ دقیقه قوسی شرق ستاره آلفای پیکر آسمانی شیر قرار دارد. این کهکشان که در فاصله ۸۳ میلیون سال نوری از زمین و با قدر ۱۱.۴ می‌درخشد هسته ستارهای درخشان و وسیع دارد.
ترجمه:
سرکار خانم مریم هادیزاده، دانشجوی آموزش زبان انگلیسی
منبع:
DEEP-SKY OBSERVING THE EASY WAY