به دنبال مثلث بهاری باشید!!

هنوز در نیمکره شمالی زمستان حکمفرماست. همانطور که روزهای سرد به آرامی طولانی می‌شوند، نشانه مطمئنی از آمدن بهار در آسمان ما است.

مثلث بهاری صورتواره‌ای از ستارگان روشن سماک رامح، سماک اعزل و قلب‌الاسد در گوشه های آن تشکیل شده است. تمام 3 ستاره در صورت فلکی‌های متفاوت هستند. تصویر از اسکات لوین.

 مثلث بهاری یکی از صورتواره‌های نیمکره شمالی آسمان است. مثلث بهاری از سه ستاره معروف و درخشان قلب الاسد (در صورت فلکی شیر)، سماک رامح (در صورت فلکی گاوران) و سماک اعزل (در صورت فلکی سنبله) تشکیل می‌شود.

 مثلث بهاری یک مثلث وسیع اما غیر قابل انعطاف از سه ستاره روشن در سه صورت فلکی متفاوت است که شروع به نشان دادن چهره‌اش در این شبهای سرد زمستانی می‌کند.

 هنگامی که ستاره‌های مثلث بهاری را در بالای خانه‌های خود ببینید، می‌توانید تقریبا هوای بهاری را احساس کنید.

 مثلث بهاری مانند صورتواره‌های فصلی دیگر آسمان (مثل مثلث تابستانی و دایره زمستانی (یا چندضلعی) یک صورت فلکی نیست. این صورتواره یکی از 88 صورت فلکی آسمان نیست. صورتواره یا صورتواره فلکی در اخترشناسی به مجموعه دو یا چند ستاره گفته می‌شود که از دید ناظر زمینی الگوی بارزی را تشکیل داده، ولی صورت فلکی تلقی نمی‌شوند. صورت‌واره می‌تواند بخشی از یک یا چند صورت فلکی باشد.

درگفت و شنود روزانه، تمایز آشکاری میان «صورت فلکی» در مفهوم الگوی ستاره‌ای و «صورت فلکی» در مفهوم یک منطقه از آسمان موجود نیست ولی در سیستم‌های مدرن ستاره‌شناسی صورت‌های فلکی مورد استفاده، مفهوم دوم را دارد. برای مثال صورت‌واره ستارگان دب اکبر شامل هفت ستاره درخشان است و از نظر صورت‌های فلکی هم از سوی انجمن بین‌المللی اخترشناسی خرس بزرگ شناخته شده است.

همانند صورت‌های فلکی، صورت‌واره‌ها را هم ستارگانی پدید می‌آورند که؛ هرچند از دیدگاه زمینی همسایه و وابسته به یک دیگرند، به راستی در بیشتر موردها، هیچ گونه پیوندی با هم ندارند و هرکدام از آن‌ها دوری ویژه و بسیار متفاوتی از زمین و از یک دیگر دارند.

شکل‌های ساده‌ای که از چند ستاره درست شده‌اند شناسایی صورت‌واره‌ها را در پهنای آسمان آسان می‌کند و بنا بر این صورت‌واره ها؛ به ویژه برای کسانی که می‌کوشند خود را با آسمان شب آشنا سازند، پدیده‌هایی بسیار سودمند و دل‌پذیر هستند.

 مثلث بهاری از سه ستاره درخشان آسمان در سه صورت فلکی مختلف تشکیل شده است: قلب‌الاسد در صورت فلکی اسد، سماک رامح در صورت فلکی گاوران (تنها صورت فلکی با نام umlaut) و سماک اعزل در  صورت فلکی سنبله.

بیایید یاد بگیریم که این ستاره‌ها را ردیابی کنیم، بنابراین می‌توانیم آنها را در طول شب تماشا کنیم و تا شروع بهار صبر کنیم.

شما می‌دانید که 3 ستاره را در پشت الگوی علامت سوال مشاهده می‌کنید – صورت‌واره‌ای دیگر، به نام The Sickle in Leo – که از قلب‌الاسد منشا می‌گیرد. تصویر از  اسکات لوین.

بعد از غروب آفتاب، به سوی شرق نگاه کنید تا ستاره زرد رنگی در تاریکی پیدا شود. این ستاره قلب‌الاسد، اولین ستاره از سه ستاره مثلث بهاری است. ما قلب‌الاسد را به شکل یک ستاره می‌بینیم، اما در واقع یک سیستم چهار ستاره‌ای است. در فاصله حدود 79 سال نوری دورتر واقع شده است، درخشانترین ستاره در این سیستم یک ابرغول مایل به زرد است که حدود سه برابر اندازه خورشید ماست.

اگر آسمان شما تاریک است، باید بتوانید الگوی علامت سوال را در صورت فلکی اسد مشاهده کنید. این شکل، صورت‌واره دیگری است که به نام The Sickle نامیده می‌شود. این صورتواره‌ نشان دهنده پایان بدنه جلوی شیر است، در حالی که قلب‌الاسد نمایانگر قلب شیر است. برای مشاهده آنها، نمودار بالا را ببینید.

همچنین توجه کنید که مثلث دوم در داخل مثلث بزرگتر وجود دارد. مثلث کوچکتر شامل قلب‌الاسد نیست، اما شامل ذنب‌الاسد زرد رنگ است که سیستم دو ستاره‌ای است که در حدود 36 سال نوری قرار دارد. ذنب‌الاسد دومین ستاره درخشان در صورت فلکی شیر است. این ستاره در دم شیر واقع شده است. برای دیدن این مثلث دوم، نمودار زیر را ببینید.

بعضی از ستاره‌های ضعیف مثلث بهاری مانند ذنب‌الاسد به جای قلب‌الاسد قرار می‌گیرند. تصویر از اسکات لوین.

با گذشت زمان، سماک رامح و اعزل بالا می روند. در اوایل ماه مارس، تمام سه ستاره – سماک رامح و سماک اعزل و قلب‌الاسد – قبل از نیمه شب صعود خواهند کرد.

برای کسانی که در عرضهای شمال قرار دارند،  سماک رامح دومین ستاره روشن قابل مشاهده است، پس از سیروس (کسانی که در عرض جغرافیایی جنوبی، مانند U.S. جنوبی، قرار دارند می‌توانند دومین ستاره روشن آسمان، یعنی Canopus را ببینند. سماک رامح یک غول قرمز قدیمی در حدود 37 سال نوری است. میلیاردها سال بعد که خورشید سوخت خود را به هیدروژن تبدیل کرد، به ستاره‌ای شبیه به سماک رامح تبدیل می‌شود.

اگر سماک رامح صعود کرده باشد، احتمال صعود سماک اعزل هم وجود دارد. برای دیدن  سماک اعزل در آسمان از به پایین‌تر از سماک رامح نگاه کنید. سماک اعزل یک ستاره غول آبی است که حدود 250 سال نوری فاصله دارد.

مثلث بهاری توجه کمتری نسبت به دایره زمستانی (یا چندضلعی) و مثلث تابستانی به خود جلب می‌کند. اگر مشکل پیدا کردن آن برای شما وجود دارد، راه دیگری نیز برای پیدا کردن آن می‌توان بکار گرفت.

مثلث بهاری را با استفاده از آبگردان بزرگ به عنوان راهنما می‌توانید به سادگی پیدا کنید. تصویر از اسکات لوین.

برای کمک اضافی از Big Dipper (Plough) استفاده کنید.

در این زمان از سال، آبگردان بزرگ در اواسط شب، در شمال شرق در حال صعود است. اگر شما یک خط از ستاره دبه را به ستاره مراق رسم کنید، دو ستاره در انتهای کاسه آبگردان را به سمت جنوب گسترش دهید، به قلب‌الاسد می‌رسید.

همچنین، اگر شما منحنی دسته آبگردان را از کاسه دنبال کنید، می‌توانید از قوس به سماک رامح بروید. از آنجا، مسیر را ادامه داده، و مستقیم به سماک اعزل می‌رسید.

مثلث بهاری به اندازه کافی، بزرگتر از پسر عموی معروف تابستانه خودش است و تقریبا به اندازه چندضلعی زمستانی نیز بزرگ است. با این وجود یکی از صورتواره‌های مشهور نیست.

 ترجمه: سارا سیدحاتمی

منبع:

Look for the Spring Triangle

By Scott Levine in ASTRONOMY ESSENTIALS | FAVORITE STAR PATTERNS | February 24, 2019

https://earthsky.org/favorite-star-patterns/spring-triangle-regulus-arcturus-spica