قدیمیترین داستان جهان چیست؟
ستارهشناسان میگویند افسانههای جهانی درباره “هفت ستاره خواهر یا خوشه پروین” ممکن است به 100000 سال قبل بازگردد.
اعتبار: NASA / ESA / AURA / Caltech
در آسمان شمالی در ماه دسامبر یک مجموعه زیبا از ستارهها وجود دارد که به Pleiades یا “هفت خواهر” معروف هستند. با دقت نگاه کنید، احتمالاً شش ستاره خواهید شمرد. پس چرا میگوییم هفت عدد وجود دارد؟
بسیاری از فرهنگها در سراسر جهان از Pleiades به عنوان “هفت خواهر” یاد میکنند و همچنین داستانهای کاملاً مشابهی درباره آنها تعریف میکنند. پس از مطالعه بسیار دقیق حرکت ستارگان، ما معتقدیم که این داستانها ممکن است به 100000 سال قبل بازگردند، زمانی که این صورت فلکی به صورت کاملاً متفاوتی به نظر میرسید.
خواهران و شکارچی
در افسانههای یونان، Pleiades هفت دختر پلیون و اطلس بودند. او مجبور شد تا ابد آنها را در آسمان نگه دارد. برای نجات خواهران از دست شکارچی جبار، زئوس آنها را به ستاره تبدیل کرد. اما داستانی میگوید یکی از این خواهران عاشق یک فرد فانی شده و مخفی شد، به همین دلیل است که ما فقط شش ستاره را میبینیم.
یک داستان مشابه در میان گروههای بومی در سراسر استرالیا گفته میشود. در بسیاری از فرهنگهای بومی استرالیا، Pleiades گروهی از دختران جوان هستند و اغلب با مراسم و داستانهای مقدس زنان در ارتباط هستند. Pleiades همچنین برای تقویم بومی و نجومی مهم است و اولین طلوع آنها در سحرگاه آغاز زمستان است.
نزدیک هفت خواهران در آسمان صورت فلکی جبار وجود دارد که در استرالیا اغلب به آن “دیگ” میگویند. در اساطیر یونان، جبار شکارچی است. این صورت فلکی نیز غالباً در فرهنگهای بومی شکارچی است. نویسنده و مردمشناس، دیزی بیتس گزارش داد مردم در استرالیای مرکزی Orion را “شکارچی زنان” و به ویژه هفتخواهران میدانند. در بسیاری از داستانهای بومی آمده است که پسران یا مردانی که در اوریون قرار دارند در حال تعقیب هفت خواهر هستند – و یکی از خواهران درگذشته است، یا مخفی شده است، یا ربوده شده است، بنابراین دوباره فقط شش عدد ستاره مورد قابل مشاهده است.
یک تفسیر بومی استرالیایی از صورت فلکی جبار از مردم یولنگو در شمال استرالیا. سه ستاره کمربند اوریون، سه جوانی هستند که با قایق به ماهیگیری میروند و یک ماهی را صید میکنند که توسط سحابی جبار نشان داده میشود. اعتبار: ری نوریس. براساس حسابهای شفاهی و کتبی یولنگو
خواهر گمشده
داستانهای مشابه “خواهر گمشده” در فرهنگهای اروپایی، آفریقایی، آسیایی، اندونزیایی، آمریکای بومی و بومی استرالیا یافت میشود. در بسیاری از فرهنگها این خوشه را دارای هفت ستاره میدانند، اما تصدیق میکنند که تنها شش ستاره به طور معمول قابل مشاهده هستند و سپس داستانی برای توضیح نامرئی بودن خواهر هفتم دارند.
چگونه شده است که داستانهای بومی استرالیا بسیار شبیه داستانهای یونانی هستند؟ مردمشناسان تصور میکردند که اروپاییها ممکن است داستان یونانی را به استرالیا برسانند، جایی که توسط بومیان برای اهداف خود اقتباس شده است. اما به نظر میرسد داستانهای بومی بسیار بسیار قدیمیتر از نوع اروپایی است و حداقل برای مدت 50000 سال بین اکثر فرهنگهای بومی استرالیا و بقیه جهان ارتباط کمی وجود داشت. پس چرا آنها داستانهای مشابهی دارند؟
من و بارنبی نوریس پاسخی را در مقالهای پیشنهاد میکنیم که در اوایل سال آینده توسط اسپرینگر در کتابی با عنوان Advancing Cultural Astronomy منتشر میشود، نسخه پیشین آن در اینجا موجود است:
https://www.dropbox.com/s/np0n4v72bdl37gr/sevensisters.pdf?dl=0
همه انسانهای امروزی از نژاد افرادی هستند که در آفریقا زندگی میکردند و قبل از اینکه مهاجرت طولانیمدت خود را به گوشههای دور کره زمین در حدود 100000 سال پیش آغاز کنند. آیا این داستانهای هفت خواهر میتواند خیلی قدیمی باشد؟ آیا همه انسانها هنگام سفر به استرالیا، اروپا و آسیا این داستانها را با خود انتقال میدادند؟
موقعیت ستارهها در خوشه پروین امروزی و 100000 سال پیش. ستاره Pleione، در سمت چپ در 100000 سال قبل از میلاد کمی از اطلس فاصله داشت و دیدن آن را بسیار آسانتر میکند. اعتبار: ری نوریس
یک شبیهسازی نشان میدهد که چگونه ستارههای اطلس و پلیون امروزه و در 100000 سال قبل از میلاد با چشم طبیعی انسان دیده میشوند. اعتبار: ری نوریس
حرکت ستارهها
اندازهگیریهای دقیق با تلسکوپ فضایی گایا و سایر موارد نشان میدهد که ستارگان خوشه پروین به آرامی در آسمان حرکت میکنند. یک ستاره، Pleione، اکنون آنقدر به ستاره اطلس نزدیک است که با چشم غیرمسلح مانند یک ستاره واحد به نظر میرسد.
اما اگر با دانستههای فعلی خود درباره حرکت ستارگان به 100000 سال عقب برگردیم، Pleione از Atlas فاصله داشته و به راحتی با چشم غیرمسلح قابل مشاهده بود. بنابراین 100000 سال پیش، بیشتر مردم واقعاً هفت ستاره را در این خوشه دیده بودند.
ما معتقدیم که این حرکت ستارهها میتواند به توضیح دو معما کمک کند: شباهت داستانهای یونانی و بومی در مورد این ستارهها و این واقعیت که بسیاری از فرهنگها این خوشه را “هفت خواهر” مینامند حتی اگر امروزه فقط شش ستاره را میبینیم.
آیا ممکن است داستانهای هفت خواهر و جبار چندان قدیمی باشند که نیاکان ما 100000 سال پیش در اطراف آتش در آفریقا این داستانها را برای یکدیگر تعریف میکردند؟ آیا این داستان میتواند قدیمیترین داستان جهان باشد؟
ترجمه: سارا سیدحاتمی
منبع:
The world’s oldest story? Astronomers say global myths about ‘seven sisters’ stars may reach back 100,000 years
by Ray Norris, The Conversation
https://phys.org/news/2020-12-world-oldest-story-astronomers-global.html