آیا گرفت کامل خورشیدی می‌تواند در سیارات دیگر اتفاق افتد؟

اگرچه در جای دیگر در زمین تقریباً هر ١٨ ماه یک بار گرفتگی کامل خورشیدی اتفاق می افتد. اما درباره ی سیارات دیگر چه؟ آیا در سیارات دیگر هم این پدیده می تواند اتفاق افتد؟

عطارد: نه
در یک گرفتگی کامل، یک قمر بین خورشید و سیاره باید پرسه بزند و نور خورشید را مسدود و یک سایه را در جهان پشتش خلق کند. اما عطارد قمری ندارد و امکان ایجاد گرفتگی وجود ندارد.

ناهید: نه
ناهید اصلاً قمر ندارد. اما این به آن معنی نیست که گرفتگی ندارد. ناهید گرفتگی سیاره ای دارد که به وسیله گردش عطارد بین خورشید و خود ناهید ایجاد می شود. زمین هم این گذرها را زمانی که عطارد و ناهید از بین زمین و خورشید گردش می کنند، تجربه می کند اما این حالات نادر هستند. عطارد و ناهید با ٨ سال فاصله از هم از کنار زمین عبور می کنند. پس از این، یک قرن زمان نیاز است تا این سیکل تکرار شود. اولین گرفتگی سیاره ای در آینده برای زمین، در ١١ دسامبر ٢١١٧ ایجاد می شود!

مریخ: نه
مریخ ٢ قمر به نام فوبوس و دیموس دارد. بنابراین گرفتگی خورشیدی کاملاً محتمل است. این گرفتگی ها کامل نیستند. آن ها سالانه اتفاق می افتند و مانند گرفتگی های کامل، قمر ها بین سیاره و خورشید قرار می گیرند و مرکز خورشید را می پوشاند اما گاهی وقت ها قمر خیلی از سیاره دور است و نمیتواند خورشید را بپوشاند، همانطور که فوبوس و دیموس هستند. آن ها بسیار کوچکند و بقیه ی خورشید در اطراف باقی می ماند.

مشتری: بله
مشتری ٦٩ قمر دارد و شاید شما فکر می کنید که گرفتگی کامل زیادی داریم. خوب، اما تنها ٤ تا از قمرها آنقدر بزرگ هستند که گرفتگی کامل را به وجود آورند. قمرهای آیو، اروپا، گانیمید و اورپا. سه عدد از این قمرها هم می توانند از بین ژوپیتر و خورشید در یک زمان عبور کنند. یعنی یک گرفتگی سه تایی هم هر ١٠ سال یک یا دوبار در مشتری ایجاد می شود.

تلسکوپ فضایی هابل این سه گرفتگی که در مشتری اتفاق افتاده را گرفته است که با قمر های گالیله ای آیو، اروپا و گانیمید ایجاد شده است. آیو در دایره سفید مقابل بكگراند سیاره مشخص است درحالی که گانیمید در سمت راست بالا به عنوان دایره آبی مشخص است. کالیستو به خودی خود در مقابل سیاره مشخص نیست ولی سایه اش را میتوان هنوز روی سیاره دید.

کیوان: بله
کیوان ٦٢ قمر دارد که ٧ تای آن آنقدر بزرگ هستند که گرفتگی کامل را ایجاد کنند. تعداد بیشتر قمرهای بزرگ این معنی را نمیدهد که گرفتگی های بیشتری خواهیم داشت. به خاطر افتادگی کیوان به یک سمت، گرفتگی کامل هر ١٥ سال یک بار اتفاق می افتد. اگر چه حلقه ها هم گرفتگی ایجاد می کنند. بله درسته حلقه های کیوان بین سطح سیاره و خورشید قرار می گیرند و سایه خودشان را روی سیاره ایجاد می کنند.

اورانوس: بله
٢٧ ماه به دور اورانوس در گردشند اما بیشتر از نصف آنها خیلی کوچکند یا خیلی دورند تا بتوانند خورشید را بپوشانند. اورانوس همچنین به یک سمت کج شده است و همه ی قمرهایش در سمت بالای استوای سیاره قرار گرفته اند و معنی آن این است که گرفت خورشیدی در اورانوس نادر است و هر ٤٢ سال یک بار اتفاق میافتند.

نپتون: بله

شش ماه داخلی سیاره نپتون و همچنین قمر تریتون می توانند یک گرفتگی کامل را ایجاد کنند. این را از قبل در ذهن داشته باشد که به خاطر فاصله بسیار زیاد سیاره از خورشید، نپتون خیلی تاریک است و فقط یک نهصدم نوری که زمین از خورشید می گیرد را دریافت می کند. در ٠/٠١٨ درجه قطر ظاهری، خورشید مانند ستاره های دیگر آن بیرون قرار گرفته و به این خاطر است که گرفتگی نپتون در عرض چند ثانیه شروع و بعد تمام می شود.

پلوتو: بله
سیاره کوتوله اگر چه زیاد اخیراً مهر و محبت به آن نشده است (اشاره به تنزل از سیاره به سیاره کوتوله) اما گرفتگی کامل را دارد. هر ١٢٠ سال، شارون قمر پلوتو و خود پلوتو به صورت نوبتی روی هم، گرفتگی را ایجاد می کنند (در یک روز پلوتونی که معادل ٦/٤ روز زمینی است). اما به خاطر اینکه پلوتو فقط یک روی خودش را به سمت قمر شارون دارد، گرفتگی فقط همیشه در این نیمه سیاره کوتوله اتفاق می افتد.

مترجم: پيمان نوروزي

منبع: http://www.astronomy.com/news/2017/06/total-eclipses-planets