ماه در دایره زمستانی

در تاریخ 4 و 5 فوریه سال 2020 ، ماه را می‌بینید که درون یک الگوی‌ ستاره‌ای بزرگ می‌درخشد که ما در نیمکره شمالی آن را دایره زمستانی (یا شش ضلعی زمستانی) می‌نامیم. این یک الگوی ستاره بسیار بزرگ است که از شش ستاره درخشان ساخته شده است. در سراسر جهان در این شب، ماه درون این دایره می‌درخشد. این الگو در اوایل عصر در شرق، در حوالی نیمه شب در سر سو و تا بعد از نیمه شب به آسمان غربی شما خواهد رسید. توجه داشته باشید که نمودار ما برای بینندگان نیمکره شمالی تنظیم شده است. از نیمکره جنوبی، همان ستاره ها در نزدیکی ماه ظاهر می‌شوند، اما دایره با توجه به نمودار ما با ستاره سیروس در نزدیکی سرسو، وارونه است،

برای پیدا کردن دایره زمستانی، به دنبال پیدا کردن ماه در آسمان باشید، سپس ستاره‌های اطراف آن را با دقت نگاه کنید. ماه در این تاریخ در کنار ستاره‌های دایره زمستانی قرار دارد. همه ستاره‌های دایره زمستانی (که گاهی اوقات به آنها شش ضلعی زمستانی می‌گویند) ستاره‌های با قدر یک هستند، بنابراین باید بتوان آنها را در کنار تابش مهتاب مشاهده کرد.

ستارگان دایره زمستانی به شکل یک دایره کامل نیستند… سعی کنید از کاپلا شروع کرده و در جهت عقربه‌های ساعت به سمت الدبران، رجل‌الجبار، سیروس، شعرای شامی و پولوکس  و کاستور حرکت کنید.

از نیمکره شمالی ما، همین ستارگان درخشان را می‌توان قبل از طلوع آفتاب در اواخر تابستان و اوایل پاییز و همچنین هر شب  زمستان آنها را مشاهده کرد. از این رو نام دایره زمستانی به خود گرفته‌اند.

آیا با صورت فلکی اوریون یا شکارچی آشنا هستید؟ اگر چنین است، این صورت فلکی درخشان گوشه جنوب غربی دایره زمستانی را تشکیل می دهد و ستاره درخشان شکارچی، ابط‌الجوزا، مثلثی با ستارگان سیروس و شعرای شامی را تشکیل می‌دهد، که ما در نیمکره شمالی آن را مثلث زمستانی می‌نامیم.

ماه در داخل دایره زمستانی حرکت می‌کند که گاهی اوقات چندضلعی یا شش‌ضلعی زمستانی نامیده می‌شود.

دایره زمستانی (یا چندضلعی) یک صورت فلکی نیست. این صورتواره یکی از 88 صورت فلکی آسمان نیست. صورتواره یا صورتواره فلکی در اخترشناسی به مجموعه دو یا چند ستاره گفته می‌شود که از دید ناظر زمینی الگوی بارزی را تشکیل داده، ولی صورت فلکی تلقی نمی‌شوند. صورت‌واره می‌تواند بخشی از یک یا چند صورت فلکی باشد.

درگفت و شنود روزانه، تمایز آشکاری میان «صورت فلکی» در مفهوم الگوی ستاره‌ای و «صورت فلکی» در مفهوم یک منطقه از آسمان موجود نیست ولی در سیستم‌های مدرن ستاره‌شناسی صورت‌های فلکی مورد استفاده، مفهوم دوم را دارد. برای مثال صورت‌واره ستارگان دب اکبر شامل هفت ستاره درخشان است و از نظر صورت‌های فلکی هم از سوی انجمن بین‌المللی اخترشناسی خرس بزرگ شناخته شده است.

همانند صورت‌های فلکی، صورت‌واره‌ها را هم ستارگانی پدید می‌آورند که؛ هرچند از دیدگاه زمینی همسایه و وابسته به یک دیگرند، به راستی در بیشتر موردها، هیچ گونه پیوندی با هم ندارند و هرکدام از آن‌ها دوری ویژه و بسیار متفاوتی از زمین و از یک دیگر دارند.

شکل‌های ساده‌ای که از چند ستاره درست شده‌اند شناسایی صورت‌واره‌ها را در پهنای آسمان آسان می‌کند و بنابراین صورت‌واره ها؛ به ویژه برای کسانی که می‌کوشند خود را با آسمان شب آشنا سازند، پدیده‌هایی بسیار سودمند و دل‌پذیر هستند.

دایره زمستانی (شش ضلعی) شامل شش ستاره با قدر 1 در 6 صورت فلکی مجزا است:

کاپلا (Capella) – درخشان‌ترین ستاره در صورت فلکی ارابه‌ران

پولوکس (Pollux) – درخشان ستاره در صورت فلکی دوپیکر

کاستور (Castor)- دومین ستاره درخشان در صورت فلکی دوپیکر

شعرای شامی (Procyon) – درخشان ترین ستاره در صورت فلکی سگ کوچک

سیریوس – درخشان‌ترین ستاره در صورت فلکی سگ بزرگ

رجل‌الجبار (Rigel) – ستاره درخشان در صورت فلکی شکارچی

الدبران (Aldebaran) – ستاره درخشان در صورت فلکی برج ثور

از لحاظ فنی، کاستور یک ستاره 2تایی است، اما این درخشانترین ستاره دوتایی در آسمان است. در نزدیکی مرکز دایره،  ستاره قرمز درخشان ابط‌الجوزا را می‌‌بینید.

نمودارهای صورت فلکی را از طریق لینک اتحادیه بین‌المللی نجوم (IAU) می‌توانید مشاهده کنید:

https://www.iau.org/public/themes/constellations/

دایره زمستانی (یا شش ضلعی) حاوی صورتواره دیگر شناخته شده به عنوان مثلث زمستانی است. مثلث زمستانی یکی از صورتواره‌های نیمکره جنوبی آسمان و نزدیک به معدل النهار است. مثلث زمستانی از سه ستاره معروف و درخشان ابط الجوزا (صورت فلکی شکارچي) شباهنگ (صورت فلکی سگ بزرگ) و شعرای شامی (صورت فلکی سگ كوچك) تشکیل می‌شود. تصویر از  SouledOut.org.

دایره زمستانی یا شش ضلعی با رنگ آبی مشخص شده است. مثلث زمستانی با رنگ قرمز مشخص شده است. تصویر از طریق Wikimedia Commons.

استیو پاكن در سال 2016 دایره زمستانی را به تصویر کشید.

ترجمه و گردآوری: سارا سیدحاتمی

منبع:

Moon in Winter Circle February 4 and 5

Posted by Deborah Byrd in TONIGHT | 6 hours ago

https://earthsky.org/tonight/moon-highlights-winter-circle

Identify stars in the Winter Circle