ماه گرفتگی جزئی بامداد چهارشنبه 26 تیر98
ماه گرفتگی جزئی در بامداد چهارشنبه ۲۶ تیر رخ خواهد داد، زمان آغاز این ماه گرفتگی به وقت ایران ۳۲ دقیقه بامداد ۲۶ تیر است و در ساعت ۲ و یک دقیقه بامداد ماه گرفتگی به اوج خواهد رسید و ۶۷ درصد از سطح ماه در سایه زمین قرار خواهد گرفت.
زمان پایان این ماه گرفتگی را در ساعت ۳ و ۳۰ دقیقه بامداد ۲۶ تیر بوده و بیشتر مناطق آمریکای جنوبی و آسیا و همچنین قارههای اروپا، آفریقا و استرالیا شانس مشاهده این ماهگرفتگی را دارند. خوشبختانه مشاهده مراحل مختلف این ماه گرفتگی جزئی از آسمان ایران نیز قابل مشاهده است.
خسوف یا ماه گرفتگی چگونه شکل میگیرد؟
سایه زمین به صورت مخروطی که قاعده آن قطر زمین میباشد، در فضا به دنبال زمین کشیده میشود. ماه در مدار خود به دور زمین بعضی وقتها از درون سایه زمین عبور میکند. در این حالت تمام و یا بخشی از ماه قمر زمین دیده نمیشود و ممکن است به رنگهای نارنجی، قرمز روشن، قرمز تیره دیده شود.
انواع ماه گرفتگی
ماه گرفتگی نیمسایهای: ماه در این نوع ماه گرفتگی فقط از منطقه نیمسایه عبور میکند.
ماه گرفتگی جزئی: بخشی از ماه از منطقه سایه عبور میکند و هرگز تمام ماه از منطقه تمام سایه عبور نمیکند.
ماه گرفتگی کامل: در این نوع از ماهگرفتگی کل ماه از منطقه سایه عبور میکند و به رنگهای نارنجی مایل به قرمز تا قرمز تیره و خونین دیده میشود.
2004 Fred Espenak
زمان کل خسوف از لحظه ورود ماه به نیمسایه و بعد به تمام سایه در حالت های مختلف تفاوت های اساسی با هم دارد . بیشترین زمان مربوط به موقعی است که ماه در خسوف کامل بوده و مرکز ماه از مرکز سایه زمین می گذرد.فاصله ماه تازمین و فاصله زمین تاخورشید هم تاثیر زیادی درمدت زمان خسوف دارد.
از طرفی وقتی ماه نزدیکترین فاصله را با زمین داشته باشد, قطر سایه زمین در محلی که ماه عبور می کند زیادتر بوده و ماه مسیر بیشتری را باید بپیماید . از طرف دیگر وقتی ماه نزدیکترین فاصله را با زمین داشته باشد در نقطه حضیض است و سرعت حرکت ماه بیشتر است و زودتر از سایه خارج می شود . همچنین وقتی ماه در دورترین فاصله باشد, قطر سایه کمتر و در عوض سرعت حرکت ماه هم کمتر است .
همچنین وقتی خورشید فاصله کمتری با زمین داشته باشد قطر سایه بیشتر می شود .
با درنظر گرفتن تمام این مواردحداکثر مدت زمان خسوف مربوط به زمانی می شودکه ماه از مرکز سایه بگذرد.
به بخشمرکزی و تاریکتری که به دلیل عبور نکردن نور از زمین روی سطح ماه ایجاد میشود، “سایه” (Umbra) گفته میشود.
سایهای که بدلیل عدم عبور نور خورشید از زمین تشکیل میشود دو قسمت دارد: یک بخش تیرهرنگ داخلی که سایه (Umbra) نامیده میشود و بخش روشنتر خارجی که اصطلاحا نیمسایه (Penumbra) خوانده میشود. هنگامی که ماه از نیمسایه زمین عبور میکند، یک گرفت نامحسوس یا اصطلاحا خسوف جزئی بوجود میآید. همچنین هنگامی که ماه وارد سایه زمین میشود، در تاریکی زمین فرو میرود.
این تصویر مدار ماه و خورشید را در طول ماهگرفتگی نشان میدهد. همانطور که اشاره شد هرچه ماه بیشتر به سمت مرکز سایه زمین حرکت کند، مدتزمان ماهگرفتگی افزایش خواهد یافت. این شمای گرافیکی مدار حرکتی ماه و خورشید را نیز در حین ماهگرفتگی نشان میدهد. هر چه ماه در مدار خودش فاصله بیشتری از زمان داشته باشد، اصطلاحا هرچه بیشتر به اوج مداری خودش نزدیکتر باشد، در آسمان کوچکتر دیده خواهد شد و مدت زمان بیشتری در سایه زمین دیده میشود. اعتبار EarthSky
با استفاده از این لینک میتوانید با وارد کردن نام شهر خود، اطلاعات ماه گرفتگی مربوطه را مشاهده کنید:
https://www.timeanddate.com/eclipse/map/2019-july-16
مثلا اطلاعات ماهگرفتگی برای شهر اردبیل به صورت زیر میباشد:
برای دانلود باکیفیت نقشه گرفت زیر میتوانید به لینکhttp://eclipsewise.com/oh/oh-figures/ec2019-Fig05.pdf مراجعه کنید.
برای مشاهده پخش زنده از طریق لینک زیر میتوانید اقدام کنید:
https://www.timeanddate.com/live/
برای اطلاعات بیشتر در مورد گرفت میتوانید به لینکهای زیر مراجعه کنید:
http://eclipsewise.com/lunar/LEprime/2001-2100/LE2019Jul16Pprime.html
http://eclipsewise.com/oh/oh-tables/ec2019-Tab05.pdf
http://eclipsewise.com/lunar/LEsaros/LEsaros139.html
پروژه هایی که میتوانید در وقت ماه گرفتگی انجام بدهید:
زمانسنجی ورود و خروج دهانه ها به سایه ماه
اندازهگیری فاصله دو دهانه روی سطح ماه به کمک زمان سنجی
طراحی و اسکچ زدن از حرکت سایه بر روی ماه
اندازهگیری همزمان فاصله ماه تا زمین و قطر ماه با استفاده از روش آریستاخوس
اندازهگیری قطر زاویه ای ماه و سایه زمین از روی زمان های کسوف
اندازهگیری فاصله ماه تا زمین و قطر بوسیله سایه زمین در خسوف ناقص
تعیین مرکز ماه (اندازهگیری شعاع) و مرکز سایه زمین (اندازهگیری شعاع) از روی عکس
گردآوری و ترجمه: سارا سیدحاتمی
منابع:
https://www.timeanddate.com/eclipse/map/2019-july-16
http://eclipsewise.com/oh/oh-figures/ec2019-Fig05.pdf