بلازار چیست؟

این تصویر از قنطورس A، کهکشان هسته‌ای فعال که مواد از مرکز آن خارج می‌شوند، با ترکیب اشعه ایکس، مایکروویو و نور مرئی گرفته شده است.

ESO/WFI (visible); MPIfR/ESO/APEX/A.Weiss et al. (microwave); NASA/CXC/CfA/R.Kraft et al. (X-ray)

یک موتور کیهانی

در مرکز بسیاری از کهکشانها – از جمله راه شیری خودمان – یک سیاهچاله غول‌پیکر وجود دارد که می‌تواند جرمی معادل میلیون‌ها یا حتی میلیاردها  داشته باشد. در برخی از کهکشانها، این سیاهچاله فوق‌العاده میتواند یک دیسک گرد و غبار گاز، گرد و غبار و باقی مانده‌های ستاره‌ای در اطراف خود جمع کند.

ماده در دیسک به سوی سیاهچاله می‌افتد، انرژی گرانشی آن می‌تواند به نور تبدیل شود، و مراکز این کهکشان‌ها بسیار روشن و به همین علم به نام هسته‌های فعال کهکشانی (AGN) نامیده می‌شوند.

بعضی از این هسته‌های فعال کهکشانی نیز جت‌های عظیم ماده شلیک می‌کنند که سرعتی نزدیک سرعت نور دارند. دانشمندان آنها را کوازار می‌نامند.

اگر یک سر باریکه ذرات در امتداد خط دید ما باشد اخترشناسان این جرم را «بلازار» می‌نامند. این همان چیزی است که در یک کوازار، فقط با زاویه متفاوت اشاره دارد.

این جت‌ها با سرعتی نزدیک سرعت نور در جهت ما شلیک می‌کنند و ما اکنون می‌دانیم نوترینوهای با انرژی بالا مانند تولید می‌کنند.

هسته‌های فعال کهکشانی دارای یک دیسک از ابرهای بزرگ مرکزی هستند. اگر یک سر باریکه ذرات در امتداد خط دید ما باشد اخترشناسان این جرم را «بلازار» می‌نامند.

Sophia Dagnello, NRAO/AUI/NSF

در سال 1929، کونو هفمیستر، اخترشناس آلمانی، یک کاتالوگ از 354 مورد را که او فکر می‌کرد، ستاره‌های متغیر یا ستاره‌هایی که در طول دوره‌های نسبتا کوتاهی روشن‌تر می‌شوند باشد، منتشر کرد. این کاتالوگ شامل یک شی به نام BL Lacertae یا BL Lac به صورت مختصر، در صورت فلکی چلپاسه بود.

در اواخر دهه 1960 و 1970، اخترشناسان متوجه موضوع جالبی در مورد BL Lac شدند. این نور روشن و خیره‌کننده‌تر اما به طور‌منظم و قابل پیش‌بینی نبود، و به نظر می‌رسید که نور زیادی در موج رادیویی منتشر می‌شد، که برای ستارگان غیرمعمول بود. مطالعات بیشتر نشان داد که BL Lac خیلی دورتر از ستاره‌ای در کهکشان راه شیری بود. و به طرق مختلف، رفتار آن بیشتر شبیه یک ستاره دیگر اسرارآمیز بود که – quasars نامیده می‌شد – که از ستارگان متغیر است.

 

در نهایت، ستاره‌شناسان دریافتند که BL Lac در واقع یک جسم روشن در مرکز کهکشانی دور است. آنها شروع به پیدا کردن اشیاء دیگری کردند که ویژگی‌های عجیب و غریب BL Lac را  داشتند و آنها را “اشیاء BL Lac” نامیدند. تا سال 1980، آنها نام بلازار را با ترکیبی از “BL Lac objects” و “quasars” تقریبا شبیه‌سازی کردند.

 

مطالعات در دهه‌های 1980 و 1990 نشان داد که نور رادیویی روشن از بلارزها از جت موادی که در سرعت‌های نسبیتی حرکت می‌کنند، آمده است. در اواسط دهه 1990 ستاره‌شناسان بر این عقیده بودند که بلازارها، کوازارها و برخی دیگر پدیده‌های کهکشانی درخشان در یک خانواده از اجسام قرار دارند: هسته‌های کهکشانی فعال.

 

از آن به بعد، بهبود فناوری به ستاره‌شناسان اجازه داد تا بلازار و دیگر هسته‌های فعال کهکشانی را در روش‌های جدید و بهبود یافته مطالعه کنند. قرار دادن تلسکوپ‌هایی مانند تلسکوپ اشعه گامای فرمی در مدار که به ستاره‌شناسان اجازه می‌دهد که پرتو اشعه ایکس و اشعه گامای با انرژی بالا از این اشیاء که توسط جو زمین متوقف شده‌اند را مشاهده کنند.

 

در حال حاضر ما وارد عصر نجوم چند رسانه‌ای شده‌ایم، جایی که نور تنها اطلاعاتی است که ما از آسمان می‌توانیم جمع آوری کنیم. امواج گرانشی که برای اولین بار در سال 2015 کشف شدند، اجازه می‌دهد ستاره‌شناسان شاهد برخورد سیاهچاله‌ها و ستاره‌های نوترونی باشند. ردیابی نوترینوها به منبع آنها کمک خواهد کرد که ستاره‌شناسان فیزیک را در محیط‌های شدید، مانند جت نسبی یك بلازار، درك كنند، فراتر از آنچه که تنها نور می‌تواند به ما بگوید.

ابزارهای جدید دستاوردهای جدیدی را به ارمغان می‌آورند. با گسترش ابزارهای فراتر از قلمرو نور به اولین امواج گرانشی و در حال حاضر نوترینوها، ستاره‌شناسان هم بهتر از  قبل، این جهان را درک می‌کنند.

سارا سیدحاتمی

منبع: https://kesimpulan.com/en/what-is-a-blazar-its-like-staring-down-the-barrel-of-a-black-hole/

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *