کاوشگرهای منظومه شمسی:  بخش سوم مریخ (قسمت سوم)

سال 1975 را باید سالی طلائی در تاریخ اکتشافات فضائی نامید. در این سال دو کاوشگر فضائی وایکینگ 1 و 2 از سوی ایالات متحده آمریکا به سمت سیاره مریخ پرتاب شد و با موفقیت بر سطح این سیاره فرود آمدند. برای اولین بار در تاریخ خاک این سیاره برای یافتن حیات تحت آزمایش شیمیائی قرار گرفت و مسیر برای ارسال کاوشگرهای بیشتر هموار گردید.

برنامه وایکینگ

برنامه واکینگ شامل دو کاوشگر فضائی بود که به سمت مریخ پرتاب شدند. هر کاوشگر از دو بخش مدار گرد و بخش فرود تشکیل شده است. بخش مدارگرد برای عکسبرداری از مدار مریخ طراحی شده است و در زمان فرود بخش مریخ نشین، به عنوان رله ارتباطی بین زمین و بخش فرود مورد استفاده قرار گرفت. این پروژه با موفقیت بسیار همراه بود و بخش اعظم دانش ما درباره مریخ را تا اواخر دهه 1990 و اوایل دهه 2000 تشکیل داد.

لحظه پرتاب وایکینگ 1

وایکینگ 1 در تاریخ 20 آگوست سال 1975 پرتاب شد و به دنبال آن وایکینگ 2 در تاریخ 9 سپتامبر سال 1975 راهی مریخ گردید. وایکینگ 1 در تاریخ 19 ژوئن سال 1976 وارد مدار مریخ گردید و به دنبال آن وایکینگ 2 در تاریخ 7 آگوست همان سال به وایکینگ 1 در مدار مریخ ملحق شد. هر دو مریخ نشین به همراه بخش مدار گرد به مدت 1 ماه در مدار مریخ قرار گرفتند تا محل های کاندیدای فرود با عکسبرداری از مدار مورد بررسی بیشتر قرار گرفته و محلی مناسب و امن برای فرود نهائی انتخاب گردد.

فرود وایکینگ 1 برای روز 3 جولای، روز استقلال آمریکا برنامه ریزی شده بود اما اما تصویربرداری از محل فرود  محلی بسیار ناهموار را نشان داد که کاوشگر نمی‌توانست فرود امنی داشته باشد. بنابراین فرود تا زمانی که محلی مناسبتر یافت شود به تعویق انداخته شد. بخش مریخ نشین در تاریخ 20 ژوئیه ساعت ۰۸:۵۱ ساعت جهانی از بخش مدارگرد جدا شد و در ساعت ۱۱:۵۶:۰۶ساعت جهانی بر سطح مریخ فرود آمد.

بخش مدار گرد وایکینگ 1

بخش مدار گرد علاوه بر دوربین های عکسبرداری به یک اسپکترومتر مادون قرمز برای تهیه نقشه بخار آب و یک رادیومتر مادون قرمز برای نقشه برداری حرارتی مجهز بود. ماموریت اولیه مدار گرد در تاریخ 5 نوامبر 1976 پایان یافت. ماموریت بعدی مدارگرد در 14 دسامبر 1976 آغاز شد. این ماموریت شامل گذر از نزدیکی ماه مریخ، فوبوس در فوریه 1977 بود. تنظیمات مدار کوتاه به طور مداوم در طول مأموریت انجام میشد. با توجه به کاهش میزان سوخت مدار گرد جهت تصحیح مدار، در ماه آگوست سال 1980 مدار آن را به صورتی تغییر دادند تا مشکلی برای ماموریت های بعدی بوجود نیاورده و برای جلوگیری از برخورد با مریخ و آلودگی احتمالی تا سال 2019 روی سطح مریخ سقوط نکند.  با بررسی های انجام شده در سال 2009 حدس زده می شود مدارگرد وایکینگ 1 هنوز در مدار مریخ قرار دارد.

مریخ نشین وایکینگ 1

مریخ نشین وایکینگ 1 در روز 20 ژوئیه ساعت ۸:۵۱ ساعت جهانی از بخش مدارگرد جدا شد. در ابتدا، سرعت مریخ نشین در مدار در حدود 5 کیلومتر در ثانیه (18000 کیلومتر در ساعت) بود. مانور تغییر مدار توسط راکت های سپر حرارتی آغاز گردید.

سپر حرارتی وایکینگ 1

چند ساعت بعد و در مداری که 300 کیلومتر تا سطح مریخ فاصله داشت، مریخ نشین برای فرود هدایت گردید. به کمک سپر حرارتی سرعت فرود کاهش یافته و از مریخ نشین حفاظت میشد. در بخش فرود ابزارهای اندازه گیری پارامتر های جوی، به اندازه گیری فشار، دما و تراکم جوی پرداختند. در ارتفاع 6 کیلومتری و سرعت 250 متر بر ثانیه (900 کیلومتر در ساعت) چتر فرود 16 متری باز شد. 7 ثانیه بعد سپر حرارتی جدا شد و 8 ثانیه بعد 3 ارابه فرود مریخ نشین در محل خود قرار گرفتند. 45 ثانیه بعد سرعت توسط چتر فرود تا 60 متر بر ثانیه (215 کیلومتر بر ساعت) یافته بود. در ارتفاع 5.1 کیلومتری از سطح سیاره، راکت های فرود مریخ نشین روشن شدند، 45 ثانیه بعد مریخ نشین با سرعت 4.2  متر بر ثانیه (5.8  کیلومتر بر ساعت) با تکانی آرام بر روی مریخ فرود آمد. با توجه به تمرکز ناسا بر روی آزمایش سطح مریخ، از 18 نازل برای فرود استفاده شد. بر اساس محاسبات، تغییر دمای منطقه فرود کمتر از 1 درجه سانتی گراد بوده و کمتر از 1 میلیمتر از مواد سطحی جابجا شدند.

مریخ نشین وایکینگ 1 در غرب منطقه ای به نام دشت طلائی در 69.22 درجه شمالی و 22.48  غربی در مکانی با ارتفاع 7.2 – کیلومتر از سطح عمومی مریخ فرود آمد. 25 ثانیه بعد از فرود اولین تصاویر مخابره گردید.

در بخش بعدی به اکتشافات انجام شده توسط این مریخ نشین خواهیم پرداخت.

تهیه و تنظیم : آرش زمانپور

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *