کاوشگرهای منظومه شمسی:  بخش دوم: زهره (قسمت اول)

در بخش اول با کاوشگر های سیاره عطارد آشنا شدیم در این بخش با کاوشگرهائی که به سمت سیاره زهره، دومین سیاره منظومه خورشیدی گسیل شده آشنا خواهیم شد.

سیاره زهره در نور مرئی

تصویر رنگی واقعی سیارهٔ زهره که توسط مارینر 10 با استفاده از دو فیلتر برداشته شده‌است. سطح سیاره از ابرهای ضخیم اسیدسولفوریک پوشانده شده‌است

سیاره زهره، دومین سیاره منظومه خورشیدی می باشد. این سیاره در طول 7.224 روز زمینی یک بار به دور خورشید      می چرخد و در عین حال در 243 روز زمین یک بار به دور خود و در جهت مخالف بقیه سیارات می چرخد. قطر آن تقریبا 90% قطر کره زمین می باشد و در مداری تقریبا دایره ای شکل با فاصله 108 میلیون کیلومتر به دور خورشید در حال چرخش است. بواسطه نور خیره کننده و زیبای این سیاره در دوران باستان آن را ونوس یا الهه زیبائی نامگذاری کرده اند.

نزدیکی به خورشید و کشف ابرهای درخشان ضخیم که سطح سیاره را از دید منجمان زمینی بعد از اختراع تلسکوپ پنهان کرده بود باعث گردید بسیاری فرض کنند این سیاره دارای محیطی سرسبز مانند زمین است و لایه های ضخیم ابر باعث ایجاد جنگل های انبوه و اقیانوس های عظیم در این سیاره شده است.

در دهه 60 قرن بیستم برای اولین بار این سیاره توسط رادیو تلسکوپ های زمینی مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت. در این بین مشخص گردید که این سیاره دارای منبع حرارتی بسیار گرمی (بالای 326 درجه سانتیگراد) می باشد دو فرضیه در این خصوص مطرح گردید: 1- تشعشع لایه های بالائی جو زهره 2- حرارت زیاد در سطح سیاره. همچنین قطره سیاره و سرعت چرخش آن به دور خود با تقریب زیادی مشخص گردید.

کاوشگر های متعددی جهت بررسی و تحقیق در خصوص این سیاره اسرار آمیز ارسال شده اند که بعضی موفقیت آمیز و بعضی با شکست مواجه شده اند.

اتحاد جماهیر شوروی در سال 1961 ونرا 1 را به سمت زهره پرتاب کرد که بعلت اشکال در سنسور های جهت گیری فضاپیما بواسطه دمای بالا در فاصله 100 هزار کیلومتری سیاره، ارتباط آن با زمین قطع شد.

Mockup of the Venera 1 spacecraft

در سال 1964 کاوشگر زوند 1 توسط اتهاد جماهیر شوروی به سمت سیاره زهره پرتاب گردید که بعلت نقص فنی در بخش ارتباطی از کار افتاد.فضاپیمای مارینر 2 آمریکا در سال 1962 بر فراز سیاره به پرواز درآمد و اثری از میدان مغناطیسی داخلی در اطراف زهره پیدا نکرد. در عین حال این کاوشگر که تا 35000 کیلومتری سطح سیاره با آن نزدیک شده بود دمای سطحی را بین 216 تا 316 درجه سانتیگراد تخمین زد.

در سال 1967 کاوشگر مارینر 5 میدان مغناطیسی سیاره را اندازه گیری کرد و در سال 1974 کاوشگر مارینر 10 در مسیر رسیدن به سیاره عطارد با عبور از فراز سیاره زهره و عکس برداری از ابرهای سیاره، سرعت بسیار زیاد بادهای اتمسفر زهره را کشف کرد.

تاریخچه فرود بر سیاره زهره:

در سال 1966 کاوشگر ونرا 3 اتحاد جماهیر شوروی بر روی سطح سیاره زهره سقوط کرد ولی با این حال بعنوان اولین فضاپیمائی دست یافت که به سطح زهره رسید.

در 18 اکتبر سال 1967 کپسول فرود کاوشگر ونرا 4 وارد جو سیاره زهره شد و بعنوان اولین کاوشگر به ارسال مستقیم اطلاعات از یک سیاره دیگر به زمین پرداخت. این کپسول دما، فشار، چگالی و 11 آزمایش شیمیائی برای آنالیز اتمسفر سیاره را انجام داد. اطلاعات ارسالی مشخص میکرد ترکیب اتمسفر سیاره 95% دی اکسید کربن دارد و فشار سطح سیاره بسیار زیاد و در حدود 75 تا 100 اتمسفر می باشد. این اطلاعات توسط دو کاوشگر دیگر ونرا 5 و 6 نیز تائید گردید اگرچه این دو کاوشگر قبل از رسیدن به سطح سیاره از بین رفتند.

اولین فرود موفقیت آمیز بر روی سیاره زهره در تاریخ 15 سپتامیر سال 1970 و توسط کاوشگر ونرا 7 صورت پذیرفت. این کاوشگر توانست برای 23 دقیقه در شرایط خرد کننده سطح سیاره دوام آورده و به ارسال اطلاعات به زمین بپردازد. اطلاعات توسط کپسول فرود به مدار گرد ارسال میشد و بعد از دریافت و تقویت به زمین ارسال می گردید. این کاوشگر دمای سطح سیاره را بین 455 تا 475 درجه سانتیگراد و فشار 90 اتمسفر ثبت کرد. در فرود موفقیت آمیز بعدی که متعلق به کاوشگر ونرا 8 بود علاوه بر اندازه گیری فشار و دمای سیاره، با استفاده از طیف سنج اشعه گاما مشخص شد پایه ابرهای سیاره در ارتفاع 35 کیلومتری از سطح قرار دارند.

با اطلاعات ارسالی مشخص شد انسان بر روی سطح این سیاره زنده نمی ماند. در عین حال امکان وجود هرگونه آب مایع روی سطح سیاره منتفی گشت.

تصویر ارسالی توسط ونرا 9 به زمین، بخش هایی از تصویر بواسطه انتقال همزمان داده های علمی از دست رفته است.

در قسمت دوم به کاوشگر های بعدی که به سیاره زهره ارسال شدند خواهیم پرداخت.

تهیه و تنظیم : آرش زمانپور