جهنمی زیبا به نام ناهید
سیاره ناهید یا زهره شاید در افکار گذشتگان خواهر دوقلوی زمین قلمداد می‌شد و محیط داخلی آن را چون بهشتی زیبا تصور کرده بودند ولی با پیشرفت علم و پی بردن به واقعیات حاکم بر این سیاره حال به خوبی می‌دانیم نه تنها از آن تصورات فانتزی و بهشت‌وار خبری نیست بلکه برعکس جهنمی سوزان و سنگین بر این سیاره حاکم است. یکی از خصوصیت مهمی که این جهنم سوزان و ثقیل را به وجود آورده جو ضخیم و پتو مانند آن است. اکسیژن و نیتروژن گازهای اصلی جو زمین هستند، ولی در جو ناهید، گاز سمی دی‌اکسیدکربن وجود دارد که بیش از ۹۶٫۵٪ آن را تشکیل می‌دهد و ۳٫۵٪ آن را نیتروژن تشکیل داده و در ابرهای فوقانی آن قطرات ریز سولفوریک اسید وجوددارد. یکی از ویژگیهایی که وجود این گازها بخصوص دی‌اکسید کربن در ناهید به وجود آورده اثر گلخانه‌ای بسیار قدرتمندی هست که حرارت سطحی ناهید ناشی از همین اثر گلخانه‌ای است. به زبان خیلی ساده در گلخانه‌های کشاورزی تابش نور خورشید به خاطر ماهیت تابش‌گونه خود از شیشه یا پلاستیک پوشش دهنده گلخانه رد می‌شود و با سطح گیاهان و اجسام داخل گلخانه و خاک برخورد گرده و اثر گرمایشی ایجاد می‌کند (تابش مادون‌سرخ). این اثر گرمایشی (تابش مادون سرخ) به صورت مطلوب قادر به خارج شدن از سطح شیشه یا پلاستیک نیست پس گرما در زیر پوشش شیشه‌ای یا پلاستیکی گلخانه به دام می‌افتد و باعث بالا رفتن درجه حرارت این سیاره تا بیش از 480 درجه سانتیگراد می‌شود . این اثر را در تابستان و در هنگام سوار شدن در خودرویی که در آفتاب پارک شده است به راحتی می‌توان تجربه کرد. نکته جالب اینجاست که جو زهره حدود 80 درصد از نور خورشید را منعکس می‌کند و فقط 20 درصد آن را جذب می‌کند و همین 20 درصد باعث به وجودآمدن چنین حرارت بالایی می‌شود. البته حرارات بالا که گفته می‌شود به نسبت سیارات سامانه خورشیدی است و سیارات فراخورشیدی وجود دارند که شرایط به مراتب شدیدتری را دارا هستند. با این تفاسیر سیاره ناهید داغترین سیاره سامانه خورشیدی است و حتی از رقیب نزدیکتر خود به خورشید یعنی سیاره تیر هم داغ‌تر است البته لازم به ذکر است سیاره تیر هم دارای دمای سطحی 465 درجه سانتیگراد در روز است ولی به خاطر فقدان جو مناسب دمای آن در شب به 180 – درجه می‌رسد که باعث می‌شود دمای میانگین آن پایینتر باشد.
حال بازگردیم به سیاره پرفروغ ناهید. با توجه به شرحی که در رابطه با اثر گلخانه‌ای داده شد گازهای گلخانه‌ای موجود در جو این سیاره به خصوص دی‌اکسیدکربن باعث ایجاد حرارتی در سطح می‌شود که جو ضخیم و پتو مانند اجازه خروج این گرما را از سطح سیاره نمی‌دهد و سطح این سیاره را به جهنمی سوزان و سنگین بدل می‌کند. حال چرا سوزان و سنگین؟ این کلمه سنگین چرا اضافه می‌شود چرا که جو ناهید 92 بار از جو زمین سنگین تر است و فشار جوی بیشتر و استخوان‌شکنی را ایجاد می‌کند و باعث سنگینی جو این سیاره می‌شود. فشاری که در زمین در ارتفاع صفر (در سطح دریا) به بدن ما وارد می‌شود۱ «بار» است.
همانطور که گفته شد فشار جو زمین در سطح دریا۱باراست که با این حساب فشار جوی ناهید 92 برابر زمین است. برای اینکه در زمین چنین فشاری را تجربه کنیم باید به عمق بیش از 900 متری آب برویم به ازای هر 10 متر که به زیر آب برویم فشار یک اتمسفر که برابر با 0.98 بار است افزایش پیدا می‌کند پس با توجه به 92 بار(90.7 آتمسفر) فشار سطحی زهره شباهت عمق بیش از 900 متری آب به فشار جوی زهره جالب توجه است . جالب است بدانید در عمق بیش از ۳متری زیر آب، دیافراگم انسان توان کافی برای پر کردن شش‌ها از هوا را ندارد. برای از بین بردن این مشکل، لباس‌های ویژه‌ای برای غواصی طراحی شده‌اند که هوایی با این فشار آب را در اطراف بدن برای فرد تأمین می‌کند. این لباس تا عمق۶۰ متری هوای موردنیاز انسان را تأمین می‌کند، اما فراتر از این عمق، اکسیژن فشار قوی، برای فرد سمی و خطرناک می‌شود. البته لازم ذکر است که در شرایط ویژه انسان‌هایی هستند که با تمرین و ممارست توان شنا در اعماق بیش از 3 متر بدون تجهیزات غواصی را کسب کرده‌اند.
البته در طبقات بالایی جو ناهید در ارتفاع بین 50 تا 60 کیلومتری سطح ناهید اکسیژن و هیدروژن که نسبت به گازهای دیگر سبک‌تر هستند در سطح بالاتری از گازهای سنگینتری که نزدیکیهای سطح سیاره را پوشانده‌اند قرار میگیرند و در آنجا فشاری مشابه فشار جوی سیاره خودمان ایجاد می‌کنند که درصد سمی بودن آن هم به شدت کمتر است. ولی خب در کل با شرایط ذکر شده از سطح سیاره که فلزاتی چون روی با نقطه ذوب 419 درجه, سرب با نقطه ذوب 327 و قلع با نقطه ذوب 232 درجه ذوب می‌شوند به وجود آمدن و یا نگهداری حیات غیرممکن به نظر می‌رسد.
محمد مسعود صحت بخش